A few remarks on the mechanisms of censorship in the PRL and the Third Republic of Poland

• Authors: Jakub Dąbrowski
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The purpose of the paper is to discuss the mechanism of censorship before and after 1990 when the mission of the communist Chief Control Bureau for Press, Publications and Performances (GUKPPiW) was terminated. Communist censorship was not, as we have grown to perceive it, a case-based preventive control of the flow of ideas but a complex and continuous system of relations which shaped desired social actions. Institutional censorship only ensured the coherence of messages produced by self-censoring culture outlets: representatives of the media, scholars, writers, and artists. In my opinion the abolition of GUKPPiW was not some radical rupture, it seems that some of the mechanisms of censorship have a rather permanent nature, regardless of the political system. Moreover, even though institutional control over the discursive sphere was lifted, many informal relations of power have remained untouched. These dispersed power relations have been shaping Polish society’s view of the world for centuries deciding what is good or bad, nice or ugly, decent or indecent, Polish or non-Polish, and last but not least – expressible or inexpressible.

Keywords

EN

censorship in communist countries; censorship in democratic states; freedom of expression

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2017
• Volume: 45
• Issue: 7
• Pages: 209-224

Dates

published

2018-05-14

Contributors

author

Jakub Dąbrowski

• Faculty of Management of Visual Culture, Academy of Fine Arts in Warsaw, 00-379 Warsaw, 37/39 Wybrzeże Kościuszkowskie street

References

• Barańczak Stanisław, Knebel i słowo. O literaturze krajowej w latach siedemdziesiątych, Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA, Warsaw 1980.
• Bosacki Zenon, “Nowa rola cenzury”, Gazeta Wyborcza 21.09.1989, p. 8.
• Bourdieu Pierre, Haacke Hans, Free Exchange, Polity Press, Cambridge 1995.
• Bourdieu Pierre, Language and Symbolic Power, Harvard University Press, Cambridge – Mass. 1992.
• Bourdieu Pierre, O telewizji. Panowanie dziennikarstwa, trans. Karolina Sztandar-Sztanderska, Anna Ziołkowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2009.
• Censoring Culture. Contemporary Threats to Free Expression, Atkins Robert, Mintcheva Svetlana (eds.), The New Press, New York 2006.
• Cylka Tomasz, Lipoński Seweryn, “Jaśkowiak chce spokoju w 2016 r.”, Gazeta Wyborcza Poznan, 21.03.2015.
• Czapliński Przemysław, Resztki nowoczesności, Wydawnictwo Literackie, Krakow 2011.
• Dąbrowski Jakub, Cenzura w sztuce polskiej po 1989 roku, vol. 2 Artyści, sztuka i polityka, Fundacja Kultura Miejsca, Warsaw 2014.
• Dąbrowski Jakub, Demenko Anna, Cenzura w sztuce polskiej. Aspekty prawne, vol. 2, Fundacja Kultura Miejsca, Warsaw 2014.
• Dąbrowski Jakub, “Recenzja książki Andrzeja Draguły: Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem”, Studia Litteraria Historica, 3/4, 2014/2015, pp. 42–53.
• Draguła Andrzej, Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem, Towarzystwo „Więź”, Warsaw 2013.
• Falandysz Lech, “Prokurator cenzorem”, Gazeta Wyborcza, 22.01.1990, p. 2.
• Foucault Michel, Historia seksualności, vol. 1 Wola wiedzy, trans. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski, słowo/obraz terytoria, Gdansk 2010.
• Foucault Michel, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, trans. Tadeusz Komendant, Aletheia, Warsaw 2009.
• Gogol Bogusław, Fabryka fałszywych tekstów. Z działalności Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Gdańsku w latach 1945–1958, Neriton, Warsaw 2012.
• Kamińska Kamila, “Koniec cenzury w PRL (1989-1990)”, Studia Medioznawcze 2014, issue 3(58), pp. 113–131.
• Klaczko Julian, Sztuka polska, [s.n.], Paris 1858.
• Klein Naomi, No Logo, trans. Małgorzata Halaba, Hanna Jankowska, Katarzyna Makaruk, Wydawnictwo MUZA S.A., Izabelin 2004.
• Łętowski Maciej, Gdy lżyliśmy ustrój i godziliśmy w sojusz: cenzura prasowa w PRL na przykładzie katolickiego tygodnika społecznego “Ład”, Wydawnictwo KUL, Lublin 2010.
• Mojski Wojciech, “Prawnokarne ograniczenia wolności wypowiedzi w polskim porządku prawnym. Analiza wybranych przepisów”, Studia Iuridica Lublinensia 2009, issue 12, pp. 177–196.
• Mrozek Witold, “Jak zabić świetny teatr”, Gazeta Wyborcza, 24.08.2016.
• Obywatel – jego wolności i prawa. Zbiór studiów przygotowanych z okazji 10-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, Barbara Oliwa-Radzikowska (ed.), Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warsaw 1998.
• Piknik Golgota Polska. Sztuka – religia – demokracja, Adamiecka-Sitek Agata, Kurz Iwona (eds.), Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warsaw 2015.
• Piotrowski Piotr, Agorafilia. Sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie, Dom Wydawniczy Rebis, Poznan 2010.
• Piotrowski Piotr, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945–1989, Dom Wydawniczy Rebis, Poznan 2005.
• Piotrowski Piotr, Dekada: o syndromie lat siedemdziesiątych, kulturze artystycznej, krytyce, sztuce – wybiórczo i subiektywnie, Obserwator, Poznan 1991.
• Piotrowski Piotr, “Pazurami i dziobem w obronie demokracji”, Artmix, http://www.obieg.pl/artmix/1729 (accessed: 20.03.2007)
• Piotrowski Piotr, Sztuka według polityki. Od Melancholii do Pasji, Universitas, Poznan 2007.
• Piotrowski Piotr, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Dom Wydawniczy Rebis, Poznan 1999.
• Pomian Krzysztof, “W błysku reklam, w świetle laserów”, Gazeta Wyborcza, 20.03.2004.
• Romek Zbigniew, Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970, Wydawnictwo Neriton – Instytut Historii PAN, Warsaw 2010.
• Romek Zbigniew, “System cenzury w PRL”, in: Tomasz Strzyżewski, Wielka Księga Cenzury PRL w dokumentach, Prohibita, Warsaw 2015, pp. 9–27.
• Sadurski Wojciech, “Prawo do wolności słowa w państwie demokratycznym (zagadnienia teoretyczne)”, Państwo i Prawo 1992, issue 10, pp. 157–163.
• Sowa Jan, Inna Rzeczpospolita jest możliwa. Widma przeszłości, wizje przyszłości, Wydawnictwo: W.A.B., Warsaw 2015.
• Strzyżewski Tomasz, Wielka Księga Cenzury PRL w dokumentach, Prohibita, Warsaw 2015.
• Tyrmand Leopold, Dziennik 1954, Officyna Liberałów, Warsaw 1988.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.45.11