Perswazja w dyskursie gerontologicznym – przeszkody i strategie w komunikacji z pacjentem geriatrycznym

• Authors: Krzysztof Ozga , Agnieszka Ozga

Title variants

Perswazja w dyskursie gerontologicznym – przeszkody i strategie w komunikacji z pacjentem geriatrycznym

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prezentowany artykuł stanowi analizę przeszkód i strategii w dyskursie gerontologicznym. Autorzy dokonują krótkiego przeglądu spojrzenia na osobę starszą w świetle różnych dziedzin nauki i na tym tle proponują własną definicję dyskursu gerontologicznego jako całokształtu wypowiedzi osób starszych oraz wypowiedzi kierowanych do osób starszych wraz z sytuacją komunikacyjną, w której są one wypowiadane, oraz czynnikami determinującymi ich zakres tematyczny. Następnie przedstawione są podstawowe przeszkody w komunikacji z osobą starszą oraz strategie niewerbalne i multimodalne w komunikacji z seniorem. Zasadniczą część artykułu stanowią perswazyjne strategie werbalne w komunikacji: lekarz geriatra – pacjent, które omawiane są w porządku tematycznym w odniesieniu do ramy wizyty geriatrycznej – wolne tempo pacjenta, zaburzenia wzroku i słuchu, repetytywność i tendencja do odbiegania od tematu rozmowy, ból, komunikacja non-bona fide oraz zasada małych kroków. W tej części artykułu autorzy proponują także modyfikację skali IADL z perspektywy jej wartości perswazyjnej. Ostatnia sekcja artykułu poświęcona jest zagadnieniu perswazji w komunikacji z pacjentem z zaburzeniami pamięci i funkcji poznawczych, omawiana w świetle metody rehabilitacji poznawczej spaced retrieval. Analiza pokazuje, że perswazyjna wartość dyskursu gerontologicznego uzyskiwana jest dzięki strategiom wyodrębnionym na następujących jego poziomach: na poziomie sytuacji komunikacyjnej, na poziomie organizacji tekstu/dyskursu, w obrębie słownictwa, gramatyki i składni oraz na poziomie układu interakcyjnego.

EN

The article analyses obstacles and strategies in gerontological discourse. The authors provide a brief account of the ways in which various academic fields look at the elderly and propose their own definition of gerontological discourse against this background, defining it as the set of utterances issued by the elderly and to the elderly together with the communicative situation in which they are uttered and the factors that determine their thematic range. Subsequently, basic impediments in communication with senior citizens are presented, followed by a short discussion of non-verbal and multimodal communicative strategies in gerontological discourse. The core of the article is the analysis of verbal persuasive strategies in communication geriatrician – patient. It is presented with reference to the frame of appointment with a geriatrician in the following thematic order: slowness of movement, sight and hearing disorders, repetitiveness and a tendency to depart from the subject of the conversation, pain, non-bona fide communication and the principle of small steps. In this part of the article the authors also put forward a modification of the IADL scale from the perspective of its persuasive value. The last section of the article is devoted to the issue of persuasion in communication with patients suffering from memory and cognitive impairment – discussed in terms of spaced retrieval. The analysis shows that the persuasive value of gerontological discourse is gained through strategies defined at the following levels: communicative situation, text/discourse organization, vocabulary, grammar and syntax, and interactional arrangement.

Keywords

PL

dyskurs; dyskurs gerontologiczny; medycyna; geriatria; gerontologia; językoznawstwo; pragmatyka; perswazja; spaced retrieval; dyskurs; dyskurs gerontologiczny; medycyna; geriatria; gerontologia; językoznawstwo; pragmatyka; perswazja; spaced retrieval

EN

discourse; gerontological discourse; medicine; geriatrics; gerontology; linguistics; pragmatics; persuasion; spaced retrieval

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2018
• Volume: 48
• Issue: 2
• Pages: 275-302

Dates

published

2019-01-07

Contributors

author

Krzysztof Ozga

• Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej, Uniwersytet Jagielloński

author

Agnieszka Ozga

• Szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie, ul. Trynitarska 11, 31-061 Kraków; ZOL Serdeczna Troska, ul. Rzepakowa 5a, 31-989 Kraków

References

• Awdiejew A., Standardy semantyczne a znaczenie leksykalne, [w:] „Język a Kultura” 1988, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki: Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, s. 53–62.
• Awdiejew A., Habrajska G., Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, t. 1, Łask 2004.
• Awdiejew A., Habrajska G., Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, t. 2, Łask 2006.
• Bromley D.B., Psychologia starzenia, przeł. Z. Zakrzewska, Warszawa 1969.
• Buijssen H., Aktivizácia ako forma prevencie deprivácie seniorov, [w:] Sociálna a ekonomická integrácia a dezintegrácia v bezpečnosti jedinca a spoločnosti, red. M. Tokovská, Bratislava 2011, s. 293–296.
• Camp C.J., Origins of Montessori Programming for Dementia, „Non-Pharmacological Therapies in Dementia” 2012, no. 1(2), s. 163–174.
• Dzięgielewska M., O pojęciu „całkowitej pedagogiki osób starszych”, [w:] Zostawić ślad na ziemi, red. M. Halicka, J. Halicki, Białystok 2006, s. 199–209.
• Fedyk-Łukasik M., Całościowa Ocena Geriatryczna w codziennej praktyce geriatrycznej i opiekuńczej, „Geriatria i Opieka Długoterminowa” 2015, nr 1, s. 1–5.
• Fleischer M., Communication design, czyli projektowanie komunikacji (lub odwrotnie), Łódź 2010.
• Grzeszek I., Stereotyp starości, [w:] Zdrowie człowieka i jego edukacja gerontologiczna, red. M. Kuchcińska, Bydgoszcz 2004, s. 117–124.
• Hałaj J.B., Przeciwko stereotypowemu postrzeganiu ludzi późnej dorosłości, [w:] Dorosłość wobec starości. Oczekiwania – radości – dylematy, red. R. Konieczna-Woźniak, Poznań 2008, s. 131–137.
• Herzyk A., Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa 2009.
• Jaśkowski P., Neuronauka poznawcza: jak mózg tworzy umysł, Warszawa 2009.
• Kawula S., Dodawanie życia do lat jako strategia pedagogiki „trzeciego wieku”, [w:] „Trzeci wiek”. Szanse – możliwości – ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielińska, Bydgoszcz 2000, s. 30–43.
• Kieszkowska A., Potrzeby ludzi starzejących się i starych na przykładzie Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Domów Rodzinnych i Państwowego Domu Pomocy Społecznej w Kielcach, [w:] „Trzeci wiek”. Szanse – możliwości – ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielińska, Bydgoszcz 2000, s. 132–141.
• Klich-Rączka A., Piotrowicz K., Staszczak E., Klich A., Ćwiczenia pamięci i innych funkcji poznawczych, https://www.lundbeck.com/upload/pl/files/pdf/Poradniki/cwiczeniapamieciKlich.pdf [dostęp: 20.04.2017].
• Kocemba J., Starzenie się człowieka, [w:] Geriatria z elementami gerontologii ogólnej, red. T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, Gdańsk 2006, s. 6–12.
• Kubicz D., Komunikowanie się z pacjentem w opiece długoterminowej – dlaczego po rozmowie z nami pacjent niekiedy wie, że nic nie wie, choć nie mieliśmy zamiaru obudzić w nim Sokratesa, „Geriatria i Opieka Długoterminowa” 2015, nr 1, s. 5–6, 12.
• Kucharska E., Kamanová I., Senior – Gerontologia i praca socjalna, Kraków 2015.
• Langacker R., Concept, Image, and Symbol. The Cognitive Basis of Grammar, Berlin–New York 1991.
• Minsky M., A Framework for Representing Knowledge, [w:] Readings in Knowledge Representation, red. R.J. Brachman, H.J. Levesque, San Mateo, CA 1985, s. 211–277.
• Ozga K., Demotivators as Deprecating and Phatic Multimodal Communicative Acts, [w:] Multimodal Epistemologies. Towards an Integrated Framework, red. A. Maiorani, Ch. Christie, New York–London 2014, s. 28–49.
• Ozga K., Komunikacyjny efekt trywializmów, [w:] Język w komunikacji, t. 1, red. G. Habrajska, Łódź 2001, s. 46–52.
• Ozga K., Koncepcja modelu interakcji werbalnej A. Faber i E. Mazlish w świetle analizy komunikacyjnej, [w:] Komunikatywizm – przyszłość nauki XXI wieku, red. G. Habrajska (seria Nauka o Komunikowaniu), Łódź 2016, s. 394–419.
• Pędich W., Ludzie starzy, Warszawa 1996.
• Pietraszek-Kusik H., Demencja. Metody oddziaływań pozafarmakologicznych, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2015, nr 1(42), s. 28–35.
• Rosenberg M.B., Porozumienie bez przemocy. O języku życia, przeł. M. Markocka-Pepol, M. Kłobuchowski, wyd. 3 rozszerz, Warszawa 2016.
• Schank R., Abelson R., Scripts, Plans, Goals and Understanding. An Inquiry into Human Knowledge Structures, Hillsdale, NJ 1977.
• Sobierajski T., 33 czytanki o komunikacji, czyli jak być dobrym lekarzem i nie zwariować, Kraków 2015.
• Sobów T., Praktyczna psychogeriatria. Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach psychicznych u chorych w wieku podeszłym, Wrocław 2010.
• Stefańska A., Szabelska-Holeksa M., Gerontologia kreatywna – terapeutyczny wymiar aktywności twórczej w kolejnej fazie ludzkiego życia, [w:] Indywidualne aspekty starzenia się. Między możliwościami a ograniczeniami, red. A. Stogowski, S. Dzięgielewska-Gęsiak, Poznań 2013, s. 155–165.
• Stroińska M., Metoda Montessori dla seniorów z zaburzeniami poznawczymi – inna wizja opieki, warsztat przeprowadzony w ramach XVI Łódzkich Warsztatów Psychogeriatrycznych, Łódź 3–4 marca 2017 r.
• Sygit K., Sygit M., Gerontologia jako nauka, [w:] Zarys gerontologii, red. K. Sygit, Szczecin 2008, s. 9–15.
• Veelken L., Neues Lernen im Alter: Bildungs- und Kulturarbeit mit „Jungen Alten”, Heidelberg 1990.
• Wysokiński A., Gruszczyński W., Współczesne koncepcje diagnostyczne, kliniczne i terapeutyczne otępienia czołowo-skroniowego, „Psychiatria Polska” 2008, t. 42, nr 3, s.365–376.
• Yule G., Pragmatics, Oxford 1996.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.48.19