Żony trucicielki. Kroniki kryminalne jako konteksty wątków powieściowych

• Authors: Tadeusz Budrewicz

Title variants

Żony trucicielki. Kroniki kryminalne jako konteksty wątków powieściowych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia przypadki zbrodniczego otrucia mężczyzn przez kobiety w XIX wieku. Motyw był niepopularny w powieści kryminalnej, ponieważ dowody zbrodni ustalały laboratoria chemiczne a nie detektywi. Pras codzienna, medyczna i sądowa w wieku XIX często omawiała procesy o otrucie. Analiza wykazała, że najczęściej były to przypadki żon, które były nieszczęśliwe w małżeństwach. Kobiety były krzywdzone przez mężów, a prawo uniemożliwiało rozwody. Otrucie męża było buntem i wołaniem o prawo do wolności. Kroniki kryminalne pokazywały sytuacje życiowe w sposób drastyczny, literatura te same wątki opisywała w sposób stonowany.

EN

This article addresses the cases of criminal poisonings of men performed by women in the 19th century. This theme was not popular in crime novels because evidence was established in chemical laboratories rather than by detectives. Daily newspapers, as well as medical and court press in the 19th century, frequently commented on poisoning trials. Analyses show that the most frequent cases concerned unhappily married wives. The women were mistreated by their husbands, and the law did not allow them to divorce them. The poisoning of the husband was a rebellion and a call for the right to freedom. Crime columns depicted the real-life events drastically, whereas literature depicted the same cases in a moderate way.

Keywords

PL

otrucie; zbrodnia; kronika kryminalna; kobieta; otrucie; zbrodnia; kronika kryminalna; kobieta

EN

poisoning; crime; crime column; woman

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2018
• Volume: 50
• Issue: 4
• Pages: 107-126

Dates

published

2019-05-17

Contributors

author

Tadeusz Budrewicz

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Katedra Literatury Polskiej XIX wieku

References

• Belmont Leo, Obrona trucicielki. [Sprawa Franciszki Bąkowskiej przed trybunałem Warszawskiej Izby Sądowej. Maj rok 1905], w: O potrzebie ekspertyzy psychologicznej, nakładem Redakcji Wolnego Słowa, Warszawa 1912, s. 75–97.
• Bierzyński Roman, O stosunku człowieka do przyrody i nauki. Z notat pseudo-literackich, Drukarnia Jana Jaworskiego, Warszawa 1867.
• Budrewicz Tadeusz, Portrety żon niedobrych w powieści drugiej połowy XIX wieku, w: Przemiany formuły emancypacyjnego kobiet. Seria II. Perspektywa polska, red. Anna Janicka, Corinne Fournier Kiss, Mariya Bracka, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2017, s. 49–64.
• Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
• Ellis Havelock, Mężczyzna i kobieta. Badania nad drugorzędnymi cechami płciowymi u człowieka, z ang. przełożył Feliks Wermiński, Księgarnia T. Paprockiego, Warszawa 1897.
• Felc Władysław, Zatrucia barem, „Czasopismo Sądowo-Lekarskie” 1936, R. 9, nr 2, s.73–92.
• Gawliński Andrzej, Zbrodnicze otrucie – przegląd kryminalistyczno-historyczny, „Przegląd Prawniczy i Społeczny” 2014, nr 1, s. 32–33.
• Głowiński Michał, „Cham” czyli pani Bovary nad brzegami Niemna, w: „Lalka” i inne, red. Józef Bachórz, Michał Głowiński, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 1992.
• Halban (Blumenstok) Leon, Medycyna sądowa, zebrał według wykładów uniwersyteckich Antoni Miczulski, Kraków 1893.
• Kalinka Julian, Wyjątki z notat lekarza zamieszkałego na prowincji, „Tygodnik Lekarski” 1859, nr 8, s. 61–66.
• Kłosińska Krystyna, Powieści o „wieku nerwowym”, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1988.
• Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. Anna Żarnowska i Andrzej Szwarc, Warszawa, Wydawnictwo DiG, 2006.
• Kodeks kar głównych i poprawczych wyd. 1866 r. dla Królestwa Polskiego, z objaśnieniami Walentego Miklaszewskiego, nakład Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1876–1878.
• Kowalczyk Paulina, Posłowie. O XIX-wiecznej modzie na „kryminał”, w: Gabriela Zapolska, Kwiat śmierci. Powieść kryminalna ze stosunków krakowskich w dwóch tomach, red. tomu i słowo wstępne Anna Janicka, Wydawnictwo PRYMAT, Białystok 2015, s. 225–253.
• Łagowski Stanisław, Moralność ludu w Królestwie Polskim, „Słowo Polskie” 1907, nr 341, s. 1.
• Mann John, Zbrodnia, magia i medycyna, przekład Mariusz Trojański, Zapolex-Media, Toruń 1996.
• Możdżeński A. [imię nieznane], Ojcobójstwo i podżeganie do ojcobójstwa, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1875, nr 44, s. 349–350; nr 45, s. 356–357.
• Pappenheim Louis, Policya lekarska, przekład dzieła L. Pappenheima: „Handbuch der Sanitäts-Polizei” przez dr Wacława Mayzela, t. 3, Drukarnia Józefa Bergera, Warszawa 1871.
• Schaitter Ignacy, Uwagi nad śmiercią z otrucia fosforem na podstawie trzech obserwowanych przypadków, „Przegląd Lekarski” 1883, nr 34, s. 425–427.
• Tabaszewska Justyna, Cytat oswojony vs cytat wywrotowy, w: Opus citatum. O cytacie w kulturze, red. Anna Jarmuszkiewicz i Justyna Tabaszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014, s. 11–22.
• Tripplin Teodor, Tajemnice społeczeństwa wykryte w sprawach karnych krajowych, t.3, nakładem Zygmunta Schlettera, Wrocław 1852.
• Wachholz Leon, Z historyi trucizn i otruć, odbitka z czasopisma „Przegląd Lekarski”, drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1902.
• Zbrodnie, sensacje i katastrofy w prasie polskiej do 1914 roku, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Lublin, Wydawnictwo WSPA, Lublin 2010.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.50.07