Galicyjska prowincja wobec demoniczności zła w powieściach kryminalnych "Złoty wilk" i "Czarne złoto" Bartłomieja Rychtera

• Authors: Bernadetta Darska

Title variants

Galicyjska prowincja wobec demoniczności zła w powieściach kryminalnych "Złoty wilk" i "Czarne złoto" Bartłomieja Rychtera

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Na przykładzie dwóch powieści kryminalnych Bartłomieja Rychtera Złoty wilk i Czarne złoto, który akcja rozgrywa się w dziewiętnastowiecznej Galicji, próbuję pokazać, w jaki sposób atmosfera miejsca i zdarzeń wiąże się z tym, co charakterystyczne dla opisywanej epoki. W przypadku obu utworów autor łączy typowe dla więc opowieść o zło i jego demonicznej odsłonie staje się pretekstem do zastanowienia się nad racjonalnością, nad regułami rządzącymi małą społecznością, nad łatwością manipulowania emocjami zbiorowości poprzez odwoływanie się do tego, co budzi grozę. Ważnym kontekstem jest także prowincjonalność opisywanego miejsca ze swoim ustalonym porządkiem, do którego naruszenia dochodzi w wyniku demonicznej siły, z którą należy podjąć walkę, wcześniej ją identyfikując.

EN

This article addresses two crime novels by Bartłomiej Rychter, Złoty wilk (Gold wolf) and Czarne złoto (Black gold), which are set in the 19th century Galicia, in order to demonstrate how the nature of the setting and events is connected with the characteristic features of the epoch. In both novels, the author combines the social climate typical of the epoch with a crime story. In this way, the story of evil and its demonic nature becomes a pretext for pondering on rationality, rules governing a small community, and the ease with which a social group’s emotions can be manipulated by referring to fear-inducing phenomena. Additionally, what is of great importance is the backwater setting; when its firmly established order is threatened by a demonic force, the latter has to be identified and fought against so that the balance can be restored.

Keywords

PL

zło; demoniczność; kryminał; prowincja; zło; demoniczność; kryminał; prowincja

EN

evil; demonic nature; crime story; backwater

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2018
• Volume: 50
• Issue: 4
• Pages: 195-208

Dates

published

2019-05-17

Contributors

author

Bernadetta Darska

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji

References

• Burszta Wojciech Józef, Czubaj Marek, Wstęp. Skromna przyjemność czytania powieści kryminalnych, w: Wojciech Józef Burszta, Marek Czubaj, Krwawa setka. 100 najważniejszych powieści kryminalnych, Muza, Warszawa 2007.
• Carroll Noël, Filozofia horroru albo paradoksy uczuć, przekł. Mirosław Przylipiak, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004.
• Cegielski Tadeusz, Detektyw w krainie cudów. Powieść kryminalna i narodziny nowoczesności 1841–1914, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2015.
• Czubaj Marek, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
• Dutka Anna, [Bartłomiej Rychter – Czarne złoto], „Recenzentka”, http://recenzentka.blox.pl/2014/01/Bartlomiej-Rychter-Czarne-zloto.html [dostęp: 25.06.2017].
• Gennep Arnold van, Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, przeł. Beata Biały, wstęp Joanna Tokarska-Bakir, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
• Girard René, Kozioł ofiarny, przeł. Mirosława Goszczyńska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1991.
• Has-Tokarz Anita, Horror w literaturze współczesnej i filmie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin 2011.
• Kaczyński Paweł, Kryminał historyczny – próba poetyki, w: Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, pod red. Anny Gemry, Wydawnictwo EMG, Kraków 2014, s. 191–209.
• Kruszelnicki Michał, Oblicza strachu. Tradycja i współczesność horroru literackiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
• Marta [brak nazwiska], Kryminalny marketing terytorialny, czyli jak pisarze promują polskie miasta, „Przerwanareklame.pl”, http://przerwanareklame.pl/marketing/kryminalny-marketing-terytorialny-czyli-jak-pisarze-promuja-polskie-miasta/ [dostęp: 12.06.2017].
• Ostaszewski Robert, Miasto mój bohater (i nie tylko), „Dekada Literacka” 2008, nr 1, http://www.dekadaliteracka.com.pl/?id=4418 [dostęp: 22.05.2017].
• Osterhammel Jürgen, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, przekł. Izabela Drozdowska-Broering, Jerzy Kałążny, Adam Peszke, Katarzyna Śliwińska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2013.
• Rychter Bartłomiej, Czarne złoto, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2013.
• Rychter Bartłomiej, Złoty wilk, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2009.
• Słownik polskich autorów literatury kryminalnej, red. Ewa Dąbrowska, Hanna Wojciechowska, Ireneusz Grin, Wydawnictwo EMG, Kraków 2017.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.50.11