Między Bogiem a Naturą. Słowo i muzyka w świecie Leśmiana

• Authors: Monika Cieślik

Title variants

Między Bogiem a Naturą. Słowo i muzyka w świecie Leśmiana

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejsza praca pokazuje, w jaki sposób w świecie Leśmiana powstają wielokierunkowe relacje zawiązujące się między biegunami słowa i muzyki. Pośrednikiem jest w nich człowiek, a szczególnie poeta-śpiewak obdarzony wyjątkową wrażliwością na głos istnienia, który ujmuje muzykę w słowa i jednocześnie zostaje przez nią wprowadzany w uniesienie. Muzyka wnika w poetę, który powinien we własnym wnętrzu pozwolić jej się „wygwarzyć”, a następnie wyrazić ją poprzez słowo. Elementem, który wyzwala ograniczone słowo ze sztywnych ram znaczeń, jest rytm rozumiany jako samo życie. Związki zachodzące pomiędzy słowem a muzyką (i odpowiadającymi im – Bogiem i Naturą) obejmują także elementy świata, które zostają wcielone w słowo lub umuzycznione. Poprzez swój witalistyczny charakter muzyka sprzyja usytuowaniu Leśmianowskiego świata „na pograniczu”, na krawędzi, nad przepaścią lub wpisaniu człowieka w Naturę. Sama muzyka bywa również umieszczona na granicy ze słowem, przejmując jego rolę lub wraz z nim przechodząc w niebyt.

EN

This essay shows how multidirectional relations between the words and the music are bound in Leśmian’s world. The medium is a human being, a poet-singer oversensitive to the voice of being, who turns music into words and reaches the state of exaltation thanks to music at the same time. The music permeates the poet who should let it speak out inside himself and then express it through words. The rhythm perceived as life itself is a part that allows the restricted word to be relieved form the rigid frames of meanings. The relations between the word and the music (and accordingly between God and Nature) can be seen as well in the elements of the world which hasn’t become flesh or turned into music. Thanks to its vital character, music helps to locate Leśmian’s world on the border, on the edge, over the precipice or to incorporate a human being into the Nature. The music itself is sometimes located on the edge of the word, overtaking its part or going into the abyss.

Keywords

PL

Leśmian; słowo; muzyka; muzyczność; rytm; pieśń; istnienie; pogranicze; Natura; Bóg; Leśmian; słowo; muzyka; muzyczność; rytm; pieśń; istnienie; pogranicze; Natura; Bóg

EN

Leśmian; Word; Music; Musicality; Rhythm; Song; Being; Borderland; Nature; God

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2019
• Volume: 52
• Issue: 1
• Pages: 49-67

Dates

published

2019-03-28

Contributors

author

Monika Cieślik

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Humanistyczny, kierunek filologia polska, ul. Jagiellońska 11, 85-067 Bydgoszcz

• https://orcid.org/0000-0002-5574-5160

References

• Leśmian Bolesław, Dzieła wszystkie. Poezje zebrane, oprac. Jacek Trznadel, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2010.
• Bachtin Michaił, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, tłum. Anna i Andrzej Goreniowie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.
• Barański Jarosław, Śmierć i zmysły. Doznania, wyobrażenia, przemijanie, Astrum, Wrocław 2000.
• Белый Андрей, Символизм как миропонимание, [w:] Андрей Белый, Арабески, Мусагет, Mocква 1911, s. 225 .
• Błoński Jan, Bergson a program poetycki Leśmiana, [w:] Studia o Leśmianie, pod red. Michała Głowińskiego i Janusza Sławińskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971, s. 62–91.
• Eliade Mircea, Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1, Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich, tłum. Stanisław Tokarski, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2007.
• Księga Wyjścia, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, tłum. Stanisław Łach (Wj), Pallottinum, Warszawa 1971, s. 70, 85.
• Gąsiorowska Małgorzata, Witalizm – panorama, [w:] Muzyka polska 1945–1995. Materiały sesji naukowej 6–10 grudnia 1995 w 20-lecie Zakładu Analizy i Interpretacji Muzyki, pod red. Krzysztofa Droby, Teresy Maleckiej, Krzysztofa Szwajgiera, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1996, s. 53–66.
• Gieysztor Aleksander, Mitologia Słowian, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982.
• Głowiński Michał, Dystychy balladowe Leśmiana, [w:] Z teorii i historii literatury: prace poświęcone V Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów w Sofii, pod red. Kazimierza Budzyka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1963, s. 131–155.
• Graves Robert, Mity greckie, tłum. Henryk Krzeczkowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1967.
• Huizinga Johan, Jesień średniowiecza, tłum. Tadeusz Brzostowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1992.
• Kopaliński Władysław, Słownik mitów i tradycji kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
• Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1991.
• Leśmian Bolesław, Dzieła wszystkie. Szkice literackie, zebrał i oprac. Jacek Trznadel, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2011.
• Majerczyk Dorota, Ślady folkloru muzycznego Rabki Zdroju i okolic, „Etnomuzykologia Polska”, 2016, nr 1, s. 71–78.
• Miodońska-Brookes Ewa, Kulawik Adam, Tatara Marian, Zarys poetyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
• Nietzsche Friedrich, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, tłum. Bogdan Baran, Aletheia, Warszawa 2009.
• Pacewicz Iza, Sonoryzm, [w:] Kompozytorzy polscy 1918–2000, pod red. Marka Podhajskiego, t. 1, Eseje, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki, Gdańsk 2005, s. 269–275.
• Podraza-Kwiatkowska Maria, Leśmianowy „czyn”, „Ruch Literacki” 1964, z. 5–6, s. 259–272.
• Sobieska Anna, Twórczość Leśmiana w kręgu filozoficznej myśli symbolizmu rosyjskiego, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2005.
• Vovelle Michel, Śmierć w cywilizacji Zachodu. Od roku 1300 po współczesność, tłum.Tomasz Swoboda, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004.
• Wiśniewska Lidia, Między Bogiem a Naturą. Komparatystyka jako filozofia kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2009.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.52.04