Kiedy ucho robi oko, czyli o fonetach Stanisława Barańczaka wobec muzyki

• Authors: Aleksandra Reimann-Czajkowska

Title variants

Kiedy ucho robi oko, czyli o fonetach Stanisława Barańczaka wobec muzyki

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zatytułowany Kiedy ucho robi oko czyli o fonetach Stanisława Barańczaka podejmuje problematykę związków muzyki ze słowem. Interdyscyplinarne interpretacje wybranych fonetów – gatunku zaproponowanego przez Barańczaka w książce Pegaz zdębiał – przedstawiają tłumaczenia-przeinaczenia – praktykę translatorską polegającą na słuchaniu muzyki Mozarta i libretta Da Pontego. Quasi-tłumaczenia Barańczaka często pozostając w semantycznej sprzeczności z oryginałem, zachowują dyscyplinę wymaganą od tekstów pisanych do muzyki. Uzyskany w fonetach efekt podwójnej, muzyczno-literackiej przynależności, a zarazem wszechobecny humor pozwalają zrozumieć, w jaki sposób Barańczak słuchał arcydzieł.

EN

This paper examines the question of the relations between music and the written word. Interdisciplinary interpretations of selected fonety – a literary genre proposed by Barańczak in Pegaz Zdębiał – discuss translation twists, a form of translation based on listening to the music of Mozart and the libretto of Da Ponte. Barańczak’s quasi-translations, often semantically contrary to the original, maintain the discipline required of texts written to match music. The double effect gained in fonety [translation-parodies], musical-literary provenance and at the same time ubiquitous humour, allow the reader to understand how Barańczak interpreted musical masterpieces.

Keywords

PL

intermedialność; sztuki siostrzane; opera; Don Giovanni; libretto; intermedialność; sztuki siostrzane; opera; Don Giovanni; libretto

EN

Intermediality; Opera; the Sister Arts; Don Giovanni; Libretto

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2019
• Volume: 52
• Issue: 1
• Pages: 193-212

Dates

published

2019-03-28

Contributors

author

Aleksandra Reimann-Czajkowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Filologii Polskiej

• https://orcid.org/0000-0002-2593-2467

References

• Balcerzan Edward, Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatologii i komparatystyki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2011.
• Barańczak Anna, Gesty śpiewaków operowych, „Teksty” 1972, nr 1, s. 133–142.
• Barańczak Stanisław, Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne: wprowadzenie w prywatną teorię gatunków, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.
• Biedrzycki Krzysztof, Gra sensu i nonsensu. Poważna i nie-poważna poezja Barańczaka scalona, „Dekada Literacka” 2009, nr 5–6, s. 14–23.
• Chmielecki Konrad, Estetyka intermedialności, Wydawnictwo Rabid, Kraków 2008.
• Dziadek Adam, Anagramy Ferdynanda de Saussure’a: historia pewnej rewolucji, „Teksty Drugie” 2001, nr 6, s. 109–125.
• Kozak Jolanta, Przekład literacki jako metafora. Między „logos” a „lexis”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Stanisław Barańczak słucha arcydzieł, posłowie Tomasz Cyz, Wydawnictwo a5, Kraków 2016.
• Tuwim Julian, Pegaz dęba czyli panopticum poetyckie, Czytelnik, Kraków 1950.
• Wolf Werner, The Musicalization of Fiction: A Study in the Theory and History of Intermediality, Rodopi, Amsterdam–Atlanta 1999.
• Ziomek Jerzy, Prace ostatnie. Literatura i nauka o literaturze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.52.12