Powieść wagnerowska – powieść muzyczna? (Gabriele D’Annunzio – Élémir Bourges – Paweł Huelle)

• Authors: Małgorzata Sokalska

Title variants

Powieść wagnerowska – powieść muzyczna? (Gabriele D’Annunzio – Élémir Bourges – Paweł Huelle)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest powieści wagnerowskiej, jednemu ze świadectw szerokiej i różnorodnej recepcji twórczości Richarda Wagnera w kulturze europejskiej. Kompozytor podziwiany był jako charyzmatyczna postać, autor doskonałych dzieł dramatu muzycznego i twórca wyrafinowanych koncepcji estetycznych. W powieściach takich jak Triumf śmierci Gabriela D’Annunzio, Zmierzch bogów Élémira Bourgesa oraz Śpiewaj ogrody Pawła Huellego głównymi przedmiotami zainteresowania okazują się motywy fabularne z wagnerowskich dramatów muzycznych, nie zaś ich partytura muzyczna. Nawet opisy poświęcone partiom instrumentalnym wyraźnie wskazują na tendencję do traktowania ich jako narracyjnych opowieści. O wiele bardziej interesujący niż brzmienie muzyki Wagnera wydaje się narratorom i bohaterom powieści wagnerowskich niepisany przekaz, który płynie z dramatów muzycznych takich jak Tristan i Izolda, Walkiria czy fikcyjny Szczurołap z Hameln. Dla odbiorców dzieł Wagnera stają się one wskazówką własnego postępowania, zwykle kierując ich ku autodestrukcji i śmierci.

EN

This article discusses the genre of the Wagnerian novel, one of these phenomena which are a testament to the wide and diverse reception of Richard Wagner’s work in the European culture. The composer was admired as a charismatic persona, the author of excellent works of musical drama and the creator of sophisticated aesthetic concepts. In novels such as The Triumph of death (Trionfo della morte) by Gabriele D’Annunzio, The Twilight of the Gods (Le crépuscule des dieux) by Élémir Bourges and Sing Gardens (Śpiewaj ogrody) by Paweł Huelle, the main foci of interest are plots of Wagner’s musical dramas and not their musical score. Even descriptions devoted to instrumental parts clearly indicate the tendency to treat them as narrative stories. Much more interesting than the sound of Wagner’s music seems to be (to the narrators and heroes of the Wagnerian fiction) an implied message that flows from musical dramas such as Tristan and Isolde, Valkyrie or the fictive The Pied Piper of Hamelin. For the recipients of Wagner’s works, these operas become an indication of their own conduct, usually directing them to self-destruction and death.

Keywords

PL

Ryszard Wagner; powieść wagnerowska; Gabriele D’Annunzio; Élémir Bourges; Paweł Huelle; Ryszard Wagner; powieść wagnerowska; Gabriele D’Annunzio; Élémir Bourges; Paweł Huelle

EN

Richard Wagner; Wagnerian novel; Gabriele D’Annunzio; Élémir Bourges; Paweł Huelle

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2019
• Volume: 52
• Issue: 1
• Pages: 291-312

Dates

published

2019-03-28

Contributors

author

Małgorzata Sokalska

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Katedra Komparatystyki Literackiej; ul. Gołębia 18, 30-007 Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-2896-9468

References

• „L’Avant Scène Opéra” nr 34–35 [R. Wagner, Tristan et Isolde].
• Bartlett Rosamund, Wagner & Russia, Cambridge University Press, Cambridge 1995.
• Blisset William, Wagnerian Fiction in English, „Criticism” 1963, t. V, nr 3, s. 239–260.
• Bobilewicz Grażyna, Richard Wagner w myśli estetycznej i twórczości rosyjskich artystów przełomu XIX i XX w., w: W kręgu literatury rosyjskiej, t. 1, red. Elżbieta Biernat, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996, s. 89–108.
• Bourges Élémir, Zmierzch bogów, t. 1–2, przeł. B. Neufeldówna, nakład i druk Tow. Akc. S. Orgelbranda S-ów, Warszawa 1913.
• Burzawa-Wessel Ewa, „Wieland der Schmied” Richarda Wagnera i Oscara Schlemma a „Kováč Wieland” – słowacka opera narodowa Jána Levoslava Belli, w: Libretto i przekład, red. E. Nowicka, A. Borkowska-Rychlewska, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2015.
• D’Annunzio Gabriele, Triumf śmierci, przeł. S. Kasprzysiak, Czytelnik, Warszawa 1976.
• Die Zoppoter Waldoper, red. C. Lange, Verlag Georg Stilke, Berlin [ok. 1925].
• Die Zoppoter Waldoper. Ein Weg zum neuen deutschen Theater, red. F.A. Meyer, Schliessen Verlag, Berlin 1934.
• DiGaetani John Louis, Richard Wagner and the Modern British Novel, Rutherford – Fairleigh Dickinson University Press, Cranbury 1978.
• Guichard Léon, La musique et les lettres en France au temps de wagnérisme, Presses Universitaires de France, Paris 1963.
• Härmänmaa Marja, The Seduction of Thanatos: Gabriele D’Annunzio and the Decadent Death, w: Decadence, Degeneration and the End. Studies in the European Fin de Siècle, red. M. Härmänmaa i Ch. Nissen, Palgrave Macmillan, New York 2014.
• Huebner Steven, Édouard Dujardin, Wagner, and the Origins of Stream of Consciousness Writing, „19th-Century Music” 2013, t. 37, s. 56–88.
• Huelle Paweł, Śpiewaj ogrody, Znak, Kraków 2014.
• Jung Ute, Die Rezeption der Kunst Richard Wagners in Italien, Gustav Bosse Verlag, Regensburg 1974.
• Koppen Erwin, Dekadenter Wagnerismus. Studies zur europäischen Literatur des Fin de siècle, Walter de Gruyter, Berlin, New York 1973.
• Malinowski Wiesław Mateusz, Comment le roman peut-il etre «wagnérien»? Le cas d’Élémir Bourges, „Studia Romanica Posnaniensia” 2001, nr 27, s. 25–39.
• Malinowski Wiesław Mateusz, Le roman du symbolisme (Bourges – Villiers de l’Isle- Adam – Dujardin – Gourmont – Rodenbach), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2003.
• Martin Timothy Peter, Joyce and Wagner. A study of influence, Cambridge University Press, Cambridge 1991.
• Musioł Karol, Wagner und Polen/ Wagner a Polska, Mühl’scher Universitätsverlag Bayreuth Werner Fehr, Bayreuth 1980.
• Opera w kulturze, red. M. Sokalska, Avalon, Kraków 2016.
• Płaszczewska Olga, O zacieraniu granic między fikcją a rzeczywistością: Gabriele d’Annunzio – mistrz autokreacji, w: Oblicza Narcyza: obecność autora w dziele, red. M. Cieśla-Korytowska, I. Puchalska, M. Siwiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 269–296.
• Porter Lawrence M., Literary structure and the concept of decadence: Huysmans, D’Annunzio and Wilde, „The Centennial Review” 1978, t. 22, nr 2, s. 188–200.
• Salmi Hannu, Wagner and Wagnerism in Nineteenth-Century Sweden, Finland, and the Baltic Provinces. Reception, Enthusiasm, Cult, University of Rochester Press, Rochester 2005.
• Sokalska Małgorzata, Między miłością i śmiercią. Filmowe transfery „Tristana i Izoldy” R. Wagnera, w: Adaptacje II. Transfery kulturowe, red. W. Hajduk-Gawron, Biblioteka Postscriptum Polonistycznego, t. 5, Katowice 2015, s. 225–240.
• Sokalska Małgorzata, Nić życia – nić narracji. O technice lejtmotywu w epickich opowieściach rodzinnych, w: Mojry. Początek, trwanie, koniec, red. M. Cieśla-Korytowska, M. Siwiec, Avalon, Kraków 2018, s. 337–356.
• Sokalska Małgorzata, Wagnerowska mozaika. Wagner i wagneryzm w kulturze europejskiej, Avalon, Kraków 2018.
• Wagnerism in European Culture and Politics, ed. D.C. Large, W. Weber, Cornell University Press, Ithaca-London 1984.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.52.17