Świat wartości współczesnej młodzieży a klasyka literacka – świadectwa szkolnego odbioru lektury

• Authors: Paweł Sporek

Title variants

Świat wartości współczesnej młodzieży a klasyka literacka – świadectwa szkolnego odbioru lektury

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy tekst wyrasta z potrzeby badań aktualnego świata wartości uczniów, którego obraz należy traktować jako fundament edukacyjnej refleksji i organizacji procesu dydaktycznego. Pierwszym punktem odniesienia dla wyżej wskazanego zagadnienia było przywołanie badań nad wizerunkiem aksjologicznym młodego pokolenia, które zostały przeprowadzone na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat. Drugim polem odwołań były doświadczenia odbioru klasyki we współczesnej szkole. Wskazane w temacie zagadnienie było omówione w odniesieniu do zebranego materiału egzemplifikacyjnego – zapisu wypowiedzi uczniowskich, które powstawały na lekcjach języka polskiego poświęconych pierwszemu odbiorowi wybranych do analizy tekstów literackich. Analiza zgromadzonych wypowiedzi udokumentowała znaczące przesunięcia w obrębie uczniowskiego świata wartości – coraz wydatniejszą dewaluację wartości moralnych, relatywizację zasad etycznych, a także coraz znaczniejszą dominację wartości pragmatycznych, wiązanych z materialnym i wymiernym interesem jednostki. Wykazuje także coraz wyraźniejszy odwrót młodego pokolenia od obiektywistycznego myślenia o wartościach. W konkluzji autor tekstu zaznacza, że świadomość istniejącego stanu rzeczy może mieć ogromne znaczenie dla właściwej organizacji procesu dydaktycznego – pozwala chronić się przed działaniami naiwnymi i nieskutecznymi, umożliwia podjęcie działań adekwatnych do zdiagnozowanego stanu rzeczy, uruchomienia odpowiedniej strategii wychowawczej.

EN

The following text emerges from the need to research student’s current world of values and the image of such world should be treated as the foundation for educational reflection and the organization of teaching process. The first point of reference for the issue mentioned above was referring to research on the axiological image of young generation, which was conducted within the last thirty years. The second point of reference are the experiences regarding the reception of classic literature at modern school. The issue mentioned in the topic has been discussed in reference to the exemplifying material, which constituted the record of student’s opinions gathered during Polish language classes regarding the very first reception of a literary text chosen for discussion. The analysis of those opinions revealed a significant shift in the area of students’ values, i.e. a clearer devaluation of moral values, relativization of ethical principles, as well as stronger domination of pragmatic values connected with material and tangible interest of an individual. This text also shows a clear withdrawal of young generation from the objective consideration of values. At the end, the author emphasizes that the awareness of such state of things could be of utmost importance to a proper organization of educational processes, as it allows to prevent naïve and inefficient activities and makes it possible to take adequate actions in order to diagnose the state of things and implement appropriate didactic strategies.

Keywords

PL

swobodne wypowiedzi; edukacja; dydaktyka; metodyka; klasyka literacka; swobodne wypowiedzi; edukacja; dydaktyka; metodyka; klasyka literacka

EN

open interpretation; education; didactics; methodology; literary classics

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2020
• Volume: 56
• Issue: 1
• Pages: 271-286

Dates

published

2020-03-31

Contributors

author

Paweł Sporek

• Dr hab., Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

• https://orcid.org/0000-0001-6055-6199

References

• Bortnowski Stanisław, Jak zmieniać polonistykę szkolną?, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 2009.
• Buczyńska-Garewicz Hanna, Wstęp, w: Max Scheler, Resentyment a moralność, przekł. Jan Garewicz, Czytelnik, Warszawa 1977.
• Janus-Sitarz Anna, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze, Universitas, Kraków 2009.
• Jerschina Stanisław, Opracowania utworów lirycznych, biuletyn, „Język Polski” 1957, nr 2–3, s. 10–13.
• Kalwiński Piotr, Nauczyciele poloniści wobec (nie)możliwości czytelniczych gimnazjalistów, w: Polonistyka dziś – kształcenia dla jutra, Universitas, red. Krzysztof Biedrzycki, Witold Bobiński, Anna Janus-Sitarz, Renata Przybylska, t. 2, Kraków 2014, s. 226–236.
• Kryda Barbara, Klasyka literacka w odbiorze uczniów, w: Wiedza o literaturze i edukacji. Księga referatów Zjazdu Polonistów. Warszawa 1995, red. Teresa Michałowska, Zbigniew Goliński, Zbigniew Jarosiński, IBL PAN, Warszawa 1996, s. 907–915.
• Książek-Szczepanikowa Aniela, Ekranowy czytelnik – wyzwanie dla polonisty, Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 1996.
• Kwiatkowska-Ratajczak Maria, Z perspektywy wartości. O prozie dla dzieci i młodzieży, Nakom, Poznań 1994.
• Melosik Zbyszko, Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013.
• Melosik Zbyszko, Szkudlarek Tadeusz, Kultura, tożsamość, edukacja. Migotanie znaczeń, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009.
• Sporek Paweł, Co czytać we współczesnej szkole? Wobec kanonu – kryteria doboru lektury (szanse, możliwości, zagrożenia), w: Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność i elitarność polonistyki, t. 2, red. Ewa Jaskółowa, Danuta Krzyżyk, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2016, s. 87–100.
• Sporek Paweł, Koniec ekranowego czytelnika?, „Polonistyka” 2010, nr 11, s. 38–42.
• Sporek Paweł, Przestrzeń aksjologiczna w wybranych podręcznikach gimnazjalnych do kształcenia literacko-kulturowego (1999–2005), Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2016.
• Stan czytelnictwa w Polsce w 2016 roku, http://www.bn.org.pl/download/document/1492689764.pdf (dostęp 25.06.2017).
• Szymańska Marta, Sporek Paweł, Język współczesnych uczniów – użytkowników gier komputerowych, w: Język a edukacja, t. 5, red. Jolanta Nocoń, Wydawnictwo UO, Opole 2017, s. 177–197.
• Szyszkowski Władysław, Analiza dzieła literackiego w szkole, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1958.
• Uryga Zenon, Godziny polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1996.
• Uryga Zenon, Odbiór liryki w klasach maturalnych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków 1982.
• Zasacka Zofia, Czytelnictwo dzieci i młodzieży, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2014.
• Zasacka Zofia, Nastoletni czytelnicy, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2008.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.56.14