The literary and cultural education of “screen readers”. Reflections inspired by the new core curriculum and more

• Authors: Iwona Morawska

Title variants

Edukacja literacko-kulturowa „ekranowych czytelników”. Refleksje inspirowane nową podstawą programową i nie tylko

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article is a voice in the discussion on the changes entailed by the new reform of the Polish education system (introduced as of the 2017/2018 school year). An important part of it is the process of the cultural and literary education of 4–8th graders described in the core curriculum, who are described as representatives of the generation of “screen readers”. The assumed perspective enabled the author to present the possible directions of educational activities in the face of the developmental and socio-cultural needs of pupils growing up under the major impact of modern media and technology. The proposed solutions offer examples and encouragement for interpretative, reflective and creative reading and implementation of the binding core curriculum.

PL

Artykuł jest głosem w dyskusji nad zmianami, które wiążą się z nową reformą polskiej oświaty (wprowadzaną od roku szkolnego 2017/2018). Ważną jej część stanowi projektowany w podstawie programowej proces kształcenia kulturowo literackiego uczniów klas 4–8, którzy są tu opisywani jako reprezentanci pokolenia „ekranowych czytelników”. Przyjęta perspektywa pozwoliła przedstawić możliwe kierunki postępowania dydaktycznego wobec potrzeb rozwojowych i społeczno-kulturowych uczniów wzrastających pod znacznym wpływem nowoczesnych mediów i technologii. Zaproponowane rozwiązania są przykładem i zachętą do interpretacyjnego, refleksyjnego, twórczego czytania i wdrażania aktualnej podstawy programowej.

Keywords

EN

Polish philological education; culture and literature; reform of the education system; core curriculum; education strategies; pupils; reading; “the screen age”

PL

edukacja polonistyczna; kultura i literatura; reforma oświaty; podstawa programowa; strategie kształcenia; uczniowie; czytanie; „epoka ekranów”; edukacja polonistyczna; kultura i literatura; reforma oświaty; podstawa programowa; strategie kształcenia; uczniowie; czytanie; „epoka ekranów”

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2020
• Volume: 56
• Issue: 1
• Pages: 333-357

Dates

published

2020-03-31

Contributors

author

Iwona Morawska

• Ph.D. hab., Marie Curie Skłodowska University, Faculty of Humanities, Department of Polish Teaching and Education Innovation, pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4a, 20-031 Lublin

• https://orcid.org/0000-0001-7866-2272

References

• Andrukowicz Wiesław, Edukacja integralna, Impuls, Krakow 2001.
• Biedrzycki Krzysztof, “Szkoła jak z ‘Ziemi obiecanej’”, Gazeta Wyborcza 2016, 25–26.06.2016.
• Bodzioch-Bryła Bogusława, Z nowymi medi@mi „w kulturze” i „o kulturze”. Studia Kulturoznawcze, WAM, Krakow 2015.
• Borawska-Kalbarczyk Katarzyna, Kompetencje informacyjne uczniów w perspektywie zmian szkolnego środowiska uczenia się, Wydawnictwo Akademickie “Żak”, Warsaw 2015, p. 448.
• Bortnowski Stanisław, “Czy literatura piękna przyda(je) się jeszcze wychowaniu? Z perspektywy dydaktyka literatury”, in: Wychowanie. Pojęcia – Procesy – Konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, Maria Dudzikowa, Maria Czerepniak-Walczak (eds.), vol. III , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007, p. 283. [Unless indicated otherwise, English versions of quotations were translated from Polish].
• Bortnowski Stanisław, Jak zmienić polonistykę szkolną, Stentor, Krakow 2009.
• Chrząstowska Bożena, “Czego Jaś się nie nauczy…”, in: Problemy współczesnej edukacji historycznej, M. Kujawska (ed.), UAM, Poznań 2001, p. 73.
• Chrząstowska Bożena, Słowo wstępne do: Programu liceum ogólnokształcącego, liceum zawodowego i technikum, Warsaw 1990, p. 6.
• Chrząstowska Bożena, “Szkoła w zapaści czy ożywienie”, Polonistyka 2013, issue 3, p. 3.
• Chrząstowska Bożena, “W trosce o szkołę i język polski”, Polonistyka 2009, issue 4.
• Cudowska Agata, “Rozwijanie zdolności metapoznawczych dziecka jako niezbywalny element jego podmiotowego bycia w świecie”, in: Media elektroniczne w życiu dziecka w kontekście wartości wychowawczych oraz zagrożeń, Jadwiga Izdebska, Trans Humana, Białystok 2008.
• Dąbrówka Andrzej, Maryl Maciej, Wójtowicz Aleksandra (eds.), Teksty kultury uczestnictwa, IBL, Warsaw 2016.
• Dobra Szkoła. Reforma edukacji. Najważniejsze zmiany. Pytania i odpowiedzi. Ministry of National Education, http://reformaedukacji.men.gov.pl/wp-content/uploads/2016/11/broszura-dobra-szkola-plikinternetowy.pdf [accessed on: 15.12.2017].
• Dróżdż Andrzej, Od liber mundi do hipertekstu. Książka w świecie utopii, Biblioteka Analiz, Warsaw 2009, 2nd edition, p. 346–347.
• Garbula-Orzechowska Joanna, “Perspektywa konstruktywistyczna w dydaktyce”, in: Paradygmaty współczesnej dydaktyki, Lucyna Huryło et al. (eds.), Impuls, Krakow 2009.
• Gołębiewski Łukasz, Gdzie jest czytelnik, Biblioteka Analiz, Warsaw 2012.
• Gołębiewski Łukasz, Śmierć książki. No future book, Biblioteka Analiz, Warsaw 2008.
• Gora Jerzy, “Koncepcja człowieka jako kwestia przedzałożeniowości myślenia i postępowania pedagogicznego”, in: Fundamenty edukacyjnej wspólnoty, Joanna Danilewska (ed.), Krakow 2005, p. 266.
• Grodecka Aneta, “Dydaktyka polonistyczna w kontekstach neuronalnych”, in: Edukacja polonistyczna. Metamorfozy kontekstów i metod, Małgorzata Karwatowska, Leszek Tymiakin (eds.), UMCS, Lublin 2017.
• Grodecka Aneta, Podemska-Kałuża Anna, Wielozmysłowość. Filozofia i dydaktyka, UAM, Poznań 2012.
• Jankowski Dzierżymir, Edukacja wobec zmiany, Adam Marszałek, Toruń 2006, pp. 199–200.
• Karpińska Anna, “Dydaktyczne myślenie o szkole jako miejscu edukacyjnej szansy – dydaktyczne dylematy i strategie”, in: Edukacja w perspektywie wyzwań współczesności, Andrea Harbatski, Elżbieta Krysztofik-Gogol (eds.), Adam Marszałek, Toruń 2016, p. 31.
• Karwatowska Małgorzata, Tymiakin Leszek (eds.), “Edukacja polonistyczna w perspektywie najnowszych zmian. DYSKUSJA PANELOWA”, in: Edukacja polonistyczna. Metamorfozy kontekstów i metod, UMCS, Lublin 2017.
• Klebeko Beata, “Czytelnik w mediosferze – współczesny uczeń wobec wyzwań obowiązkowych lektur szkolnych”, in: Edukacja wobec przemian kulturowych, Iwona Morawska, Małgorzata Latoch-Zielińska (eds.), UMCS, Lublin 2017.
• Kłakówna Zofia Agnieszka, Jakoś i jakość. Subiektywna kronika wypadków przy reformowaniu szkoły (1989–2013), Universitas, Krakow 2014.
• Kłakówna Zofia Agnieszka, “Kształcenie językowe jako rozwijanie kompetencji kulturowej”, in: Wiązanie kształcenia językowego z literacko-kulturowym w gimnazjach i liceach, headed by Zenon Uryga, Ryszard Jedliński, Maria Sienko, Wydawnictwo Naukowe AP in., Krakow 2007, pp. 37–50.
• Kowalska Anna, Nowy odbiorca. Przemiany obrazu odbiorcy w wybranych koncepcjach współczesnej kultury, Oficyna Naukowa, Warsaw 2014.
• Kozak Wioletta, Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem. Szkoła podstawowa. Język polski (commentary, https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/jezyk-polski.-pp-z-komentarzem.-szkola-podstawowa.pdf [accessed on: 30.10.2017].
• Król Marcin, “Czytanie”, Tygodnik Powszechny 2006, issue 33, p. 16.
• Majewska-Opiełka Iwona, Logodydaktyka w edukacji: o wychowaniu mądrego i szczęśliwego człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2015.
• Maryl Maciej, Życie literackie w sieci. Pisarze, instytucje, odbiorcy wobec przemian technologicznych, IBL, Warsaw 2015.
• Meger Zbigniew, Strategia edukacji kooperatywnej z przykładami realizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warsaw 2017.
• Miczka Tadeusz, “Glokalizacyjne i multimedialne horyzonty współczesnej edukacji”, in: Media i edukacja w globalizującym się świecie. Teoria – praktyka – oddziaływanie, Marek Sokołowski (ed.), Oficyna Wydawnicza “Kastalia”, Olsztyn 2003, p. 17.
• Mika Bogumiła, “‘Nowoczesna szkoła – ponowoczesny uczeń’. Wychowanie do uczestnictwa w kulturze jako wyzwanie edukacyjne w erze globalizacji”, in: Przemiany edukacyjne w Polsce i na świecie a modele wychowania, headed by Wiesława Korzeniowska, Impuls, Krakow 2001.
• Mikoś Elżbieta, Feiner Małgorzata, “Zmiany w sposobie myślenia o szkole”, Polonistyka 2002, issue 4.
• Morbitzer Janusz, “O nowej przestrzeni edukacyjnej w hybrydowym świecie”, Labor et Educatio 2015, issue 3, p. 427.
• Morbitzer Janusz, Szkoła w epoce płynnej rzeczywistości, http://www.edunews.pl/badania-i-debaty/opinie/1767-szkola-w-epoce-plynnej-nowoczesnosci-2, [accessed on: 15.02.2017].
• Murzyn Andrzej, Wokół Kena Robinsona kreatywnego myślenia o edukacji, Impuls, Krakow 2013.
• Myrdzik Barbara, “Czy stać nas na podmiotowość w szkolnej edukacji”, Język Polski w Szkole dla klas IV – VIII 1997/1998, col. 1, p. 14.
• Myrdzik Barbara, Karwatowska Małgorzata, “Wstęp”, in: Twórczość w szkole. Rzeczywiste i możliwe aspekty zagadnienia, Barbara Myrdzik, Małgorzata Karwatowska (eds.), UMCS, Lublin 2011, p. 12.
• Nowakowska-Siuta Renata (ed.), Edukacja alternatywna na rzecz demokratyzacji procesu kształcenia, Impuls, Krakow 2014.
• Ogonowska Agnieszka, “Od społeczeństwa ekranów do społeczeństwa nadzoru”, in: Agnieszka Ogonowska, Między reprezentacją a symulacją. Szkice z socjologii mediów, Krakow 2007, pp. 191–209.
• Paech Joachim, “Niezwykły świat paratekstualności”, in: Pogranicza audiowizualności, Andrzej Gwóźdź (ed.), Universitas, Krakow 2010, p. 59.
• Przyborowska Beata, Struktury innowacyjne w edukacji. Teoria. Praktyka. Rozwój, UMK , Toruń 2003.
• Pulak Irena, “Kompetencje informacyjne i medialne nauczyciela/ucznia we współczesnym świecie”, in: Edukacja w przebiegu życia: od dzieciństwa do starości, Impuls, Krakow 2010.
• Rosenberg Marshall B., Porozumiewanie bez przemocy. O języku serca, trans. M. Kłobukowski, Jacek Santorski & Co., Warsaw 2003.
• Ruciński Stanisław, Wychowanie jako wprowadzanie w życie wartościowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warsaw 1988, pp. 131–132.
• Schulz Roman, Kształcenie dla innowacji dydaktycznych, UMK w Toruniu, Toruń 1992.
• Skibińska Małgorzata, Technicyzacja kultury czytelniczej, http://www.pkult.amu.edu.pl/2_2009/Skibinska_Technicyzacja.pdf [accessed on: 30.08.2017].
• Sporek Paweł, “Ideał i wzorzec w edukacji szkolnej”, Nowa Polszczyzna 2007, issue 2, p. 48.
• Szkołut Tadeusz, “Edukacja dla Europy i edukacja dla Polski w epoce globalizacji”, in: Sztuka – edukacja – współczesność, Anna Marta Żukowska (ed.), UMCS, Lublin 2007, pp. 98, 112.
• Szkudlarek Tomasz, Media: szkic z filozofii i pedagogiki dystansu, Impuls, Krakow 2009, pp. 113–114.
• Szmidt Krzysztof J., “Teoretyczne i metodyczne podstawy rozwijania zdolności ‘myślenia pytajnego’”, in: Edukacja artystyczna a potencjał twórczy człowieka, Wiesława Limont, Kamila Nielek-Zawadzka (eds.), Impuls, Krakow 2006.
• Śliwerski Bogusław (headed by), Pedagogika alternatywna: postulaty, projekty i kontynuacje. Vol. 2, Innowacje edukacyjne i reformy pedagogiczne, Impuls, Krakow 2007.
• Śliwerski Bogusław, “Pedagogika serca w XXI wieku”, in: Pedagogika serca. Wychowanie emocjonalne w XXI wieku, Ewa Lewandowska-Tarasiuk, Jan Łaszczyk, Bogusław Śliwerski (eds.), „Difin”, Warsaw 2016.
• Ślósarz Anna, “Szkolny polonista wobec imperium ekranów”, in: e-polonistyka, A. Dziak, S.J. Żurek (eds.), KUL, Lublin 2008, p. 166.
• Ślósarz Anna, “Wideoliteratura jako ekspresja pełni emocjonalnego doświadczenia”, Annales. Educatio nova 2017, issue 2.
• Waśko Andrzej, Nowa podstawa programowa języka polskiego dla kl. IV–VIII szkoły podstawowej. Podstawowe założenia, filozofia zmiany i kierunki działania, https://www.ore.edu.pl/nowa-podstawaprogramowa.pdf [accessed on: 15.10.2017].
• Vandendorpe Christian, Od papirusu do hipertekstu. Esej o przemianach tekstu i lektury, trans. Anna Sawisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warsaw 2008.
• Wróblewski Maciej, “Gra o polski”, in: Polonistyczne drogi, M. Wróblewski (ed.), UMK , Toruń 2008, p. 255.
• Wróblewski Maciej, “Innowacje, innowacje”, Polonistyka 2012, issue 4, p. 5.
• Zasacka Zofia, Nastoletni czytelnicy, IK iCz Biblioteka Narodowa, Warsaw 2008.
• Żurek Sławomir Jacek, “Szkoła na fundamentach”, Głos Nauczycielski 2017, issue 7.
• Żylińska Marzena, Neurodydaktyka: nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi, UMK , Toruń 2013.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.56.17