Meaning. Are the tools of rhetoric useful in studying the matter?

• Authors: Jakub Z. Lichański

Title variants

Sens: czy narzędzia retoryki są przydatne w jego badaniu?

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The discussion centres around two issues: the issue of meaning, and the question whether the tools of rhetoric viewed as the basic tool in interpersonal communication (be it everyday or specialist communication) can be helpful in reading and interpreting meaning. The author understands meaning after G. Frege: […] let the following phraseology be established: A proper name (word, sign, sign combination, expression) expresses its sense, stands for or designates its reference. By means of a sign we express its sense and designate its reference. The purpose of the discussion is also to answer a much more general question: whether through rhetoric can one say something important about the world, so do they define a philosophical thesis or only, from various perspectives, one searches for the most probable answer to a hypothesis. The presented assumption is a result of the suggestion of Willard van Orman Quine: Rhetoric is the literary technology of persuasion, for good or ill, and it entails something which Randal Marlin defined as referentially translucent expressions. Therefore, the hypothesis I shall try to prove is the following: can the sense of any expression be, using the tools of rhetoric, defined to such an extent so that it becomes a philosophical thesis and not a hypothesis? So that in terms of both the subject and the object the expression could be considered as true. Then and only then can one say that such an expression has/contains some (but not any) sense.

PL

Przedmiotem rozważań są dwie kwestie: po pierwsze problem sensu, po drugie – czy narzędzia retoryki postrzeganej jako podstawowe narzędzie w komunikacji międzyludzkiej (obojętne czy codziennej, czy specjalistycznej), mogą być pomocne w odczytywaniu i interpretowaniu sensu. Sens jest rozumiany za G. Fregem: „Ustalmy teraz zwięzłą terminologię: nazwa (wyraz, znak, układ znaków, wyrażenie) wyraża swój sens, oznacza zaś swe znaczenie. Przez znak wyrażamy jego sens, oznaczamy zaś jego znaczenie”. W niniejszych rozważaniach chodzi także o odpowiedź na daleko ogólniejsze pytanie: „czy, dzięki retoryce, możemy powiedzieć coś ważkiego o świecie, czyli jednak określamy jakoś tezę filozoficzną, czy tylko, z różnych perspektyw, ale szukamy najbardziej prawdopodobnej odpowiedzi na hipotezę”. Przedstawione założenie jest konsekwencją sugestii, jaką przedstawił Willard van Orman Quine: „Retoryka jest techniką przekonywania do dobrego lub do złego” i wiąże się ona z czymś, co za Randalem Marlinem określamy jako „wyrażenia referencyjnie półprzezroczyste”. Hipoteza, jaką postaram się udowodnić, brzmi zatem: czy sens jakiegokolwiek wyrażenia można, przy pomocy narzędzi retoryki, można tak dookreślić, aby stał się tezą filozoficzną a nie hipotezą. Aby zarówno podmiotowo, jak i przedmiotowo uznać takie wyrażenie za prawdziwe. Wtedy i tylko wtedy możemy powiedzieć, iż takie wyrażenie ma/zawiera jakiś (a nie jakikolwiek) sens.

Keywords

EN

sense; rhetoric; communication; science; religion; metaphysics; thesis; hypothesis; G. Frege; I. Kant; R. Marlin; W. van Orman Quine

PL

sens; retoryka; komunikacja; nauka; religia; metafizyka; teza; hipoteza; G. Frege; I. Kant; R. Marlin; W. van Orman Quine; sens; retoryka; komunikacja; nauka; religia; metafizyka; teza; hipoteza; G. Frege; I. Kant; R. Marlin; W. van Orman Quine

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2020
• Volume: 58
• Issue: 3
• Pages: 77-94

Dates

published

2020-09-30

Contributors

author

Jakub Z. Lichański

• Professor emeritus, University of Warsaw, Institute of Applied Polish Studies, Chair of Rhetoric and the Media

• https://orcid.org/0000-0002-1943-5069

References

• Austin John L., How to Do Things With Words, Oxford University Press, Oxford 1962.
• Barfiled Owen, Poetic Diction. A Study in Meaning, Faber & Gwyer, London 1928.
• Burke Kenneth, Language as Symbolic Action. Essays on Life, Literature, and Method, California University Press, Berkeley et al. 1966.
• Burke Kenneth, “Retoryka Mein Kampf”, [in:] Nowa Krytyka. Antologia, selection H. Krzeczkowski, trans. M. Szpakowska, PIW, Warsaw 1983, pp. 344–377 (it is a chapter of Burke’s book, The Philosophy of Literary Form, The University of California Press, Berkeley et al. 1973, pp. 191–220).
• Delsol Chantal, Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność, trans. M. Chojnacki, Instytut Wydawniczy PAX, Warsaw 2017.
• Dubois Jean et al., Dictionnaire de linguistique, Larousse, Paris 1973.
• Foss Sonja K., “Rhetorical Criticism as the Asking of Questions”, Communication Education 1989, vol. 38, issue 3, pp. 191–196 [trans. into Polish with commentary in: Forum Artis Rhetoricae 2016, no. 4(47), pp. 70–87].
• Foss Sonja K., Rhetorical Criticism: Exploration and Practice, Waveland Press, Prospect Heights, Il. 2004.
• Frege Gottlob, Sens i znaczenie (Über Sinn und Beduetung, 1892), trans. B. Wolniewicz, http://sady.up.krakow.pl/antfil.frege.sensiznaczenie.htm [accessed on: 17.07.2018].
• Gołąb Zbigniew, Heinz Adam, Polański Kazimierz, Słownik terminologii językoznawczej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw 1968.
• Grzegorczykowa Renata, “Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy”, [in:] Język a kultura, t. 4: Funkcje języka i wypowiedzi, eds. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wiedza o Kulturze, Wrocław 1991, pp. 11–28.
• Herbert Zbigniew, 89 wierszy, Wydawnictwo A5, Krakow 2008.
• https://www.americanrhetoric.com/top100speechesall.html [accessed on: 7.06.2019].
• Ingarden Roman, O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, trans. M. Turowicz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw 1960.
• Jazykoznanije. Bolszoj Enciklopediczeskij Slovar’, ed. V.N. Jarceva et al., Izdatelstvo Bolszaja Rossijskaja Enciklopedija, Moscow 1998.
• Kant Immanuel, Kritik der reinen Vernunft, Reclam Verlag, Leipzig 1971 [trans. into Polish in: I. Kant, Krytyka czystego rozumu, trans. R. Ingarden, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw 1957].
• Kwintylian Marek F., “Kształcenie mówcy”, [in:] St. Śnieżewski, Terminologia retoryczna w Institutio Oratoria Kwintyliana, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Krakow 2014, pp. 113–148 (Book V).
• Lalande André, Vocabulaire technique et critique de la philosophie, PUF, Paris 1972.
• Lichański Jakub Z., Filologia – Filozofia – Retoryka. Wprowadzenie do badań (nie tylko) literatury popularnej, DiG, Warsaw 2017.
• Logika i język: studia z semiotyki logicznej, selection, trans., introduction and notes J. Pelc, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw 1967.
• Marlin Randal, “The Rhetoric of Action Description. Ambiguity in Intentional Reference”, Informal Logic 1984, issue 6(3), pp. 26–29.
• McComiskey Bruce, Post-Truth Rhetoric and Composition, Utah State University Press, Ohio 2017.
• Orman Quine Willard van, Różności. Słownik prawie filozoficzny, trans. C. Cieśliński, Aletheia, Warsaw 1995.
• Pindar, The Odes of Pindar, ed., transl., comm. J. Sandys, The Loeb Classical Library, Cambridge Mass., London 1915.
• Pindar, Wybór poezji, selection, introduction, trans., comm. by A. Szastyńska-Siemion, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław et al. 1981.
• Prechtl Peter, Leksykon pojęć filozofii analitycznej, trans. J. Bremer SJ, Wydawnictwo WAM, Krakow 2009.
• Ross Alf, “Argumentacja i perswazja”, [in:] Metaetyka, selection, ed. I. Lazari-Pawłowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw 1975, pp. 163–183.
• Salustiusz Krispus, “Sprzysiężenie Katyliny”, [in:] Krispus Salustiusz, Sprzysiężenie Katyliny i Wojna z Jugurtą, trans. K. Kumaniecki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2006.
• Spengel Leonhard von, “Die Definition und Eintheilung der Rhetorik bei den Alten”, Rheinisches Museum für Philologie 1862, vol. 18, pp. 481–526.
• Szulc Aleksander, Podręczny słownik językoznawstwa stosowanego. Dydaktyka języków obcych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw 1984.
• Szymura Jerzy, Język, mowa i prawda w perspektywie fenomenologii lingwistycznej J.L. Austina, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1982.
• Tolkien John R.R., On Fairy Stories, ed. V. Flieger, D.A. Anderson, Harper Collins, London 2008.
• Tukidydes, Wojna peloponeska, trans. K. Kumaniecki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław et al. 1991.
• Volkmann Richard E., Die Rhetorik der Griechen und Römer in systematischer Übersicht dargestellt, Teubner Verlag, Leipzig 1885 (repr. Olms Verlag, Hildesheim et al. 1987).
• Volkmann Richard E., “Die Rhetorik der Griechen und Römer”, [in:] Handbuch der klassischen Altertumswissenschaft, 1st. ed. von Müller, Beck Verlag, München 1901 [Polish trans. in: H. Cichocka, J.Z. Lichański, Zarys historii retoryki. Od początku do upadku cesarstwa bizantyńskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1993, pp. 109–233 (quotation of the fragment omitted in the Polish edition!)].

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.58.05