Kaktus in statu nascendi. Włodzimierz Scisłowski and the satirical magazine Kaktus [Cactus] in the censorship documents of People’s Poland (Part 2. Censors’ interventions)

• Authors: Anna Wiśniewska-Grabarczyk

Title variants

PL

„Kaktus” in statu nascendi Włodzimierz Scisłowski i satyryczne pismo „Kaktus” w dokumentach cenzorskich Polski Ludowej (cz. 2. Ingerencje cenzorskie)

Abstracts

PL

Celem artykułu jest omówienie strategii cenzorskich stosowanych wobec utworów Włodzimierza Scisłowskiego złożonych do publikacji w piśmie satyrycznym „Kaktus” w latach 1957–1960. Materiał źródłowy stanowi zbiór kryptotekstów, czyli poufnych dokumentów oceniających artykuły z tygodnika, powstały w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu. Cenzorzy ingerowali w utwory satyryczne Scisłowskiego – we fraszki, wiersze, poematy, ballady, zarzucając autorowi złośliwe i przejaskrawione przedstawianie rzeczywistości politycznej i społecznej kraju. Część utworów ukazała się po wprowadzeniu narzuconych przez urząd cenzury zmian, część nie została dopuszczona do publikacji.

EN

The article aims to discuss the censorship strategies applied to works by Włodzimierz Scisłowski submitted for publication in the satirical magazine Kaktus [Cactus] in 1957–1960. The source material is a collection of cryptotexts, i.e. confidential documents evaluating articles from the weekly, created at Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu [WUKPPiW, Voivodship Office for the Control of the Press, Publications and Public Performances in Poznan]. Censors interfered with Scislowski’s satirical works – epigrams, poems, ballads, accusing the author of negative and exaggerated depictions of the political and social reality of the country. Some of the works were released after introducing changes imposed by the censorship office; some were not allowed for publication.

Keywords

PL

cenzura literatury w powojennej Polsce; materiał źródłowy (archiwalny); kryptotekst; Włodzimierz Scisłowski; pismo satyryczne „Kaktus”; satyra–humor–dowcip; Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk w Poznaniu

EN

censorship of literature in post-war Poland; source materials (archivals); cryptotext; Włodzimierz Scisłowski; Kaktus satirical magazine; satire–humor–wit; Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk w Poznaniu [Voivodship Office for the Control of the Press, Publications and Public Performances in Poznan]

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2022
• Volume: 64
• Issue: 1
• Pages: 421-487

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Wiśniewska-Grabarczyk

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI w., ul. Pomorska 171/173, 90–236 Łódź

• https://orcid.org/000000023005200X

References

• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Ballada tragiczna
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Czekanomachia. Poemat narodowy w III częściach
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, [Doszło do rehabilitacji kozła ofiarnego…]
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Dyrygenci
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, [Jeśli nie chcesz przespać epoki…]
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Krótki leksykon targowy
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Metamorfoza
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, My
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Nadgorliwość
• APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Z pamiętnika ślusarza
• “Fraszki, szopki, wielokropki. Dialog z Włodzimierzem Scisłowskim”, interview by Zbigniew Kościelak, Głos Wielkopolski 31 December 1977–1 Januar 1978, issue 296, p. 12.
• “Jak pisać fraszki,” Ziemia Gorzowska September 1978, pp. 61–63.
• “Klechda,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, Deficyt rymów, illustrated by Jerzy Flisak, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1981, p. 52.
• “Klechda,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, Pieczeń z satyryka, illustrated by Jerzy Flisak, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1989, p. 22.
• “Klechda,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, W moim aluzjonie, illustrated by Zbigniew Lengren, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1967, p. 10.
• “Nagrobek humorysty,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, Mysi karnawał, illustrated by Stanisław Mrowiński, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1961, p. 53.
• “Poznań – przystanek końcowy,” interview with Włodzimierz Scisłowski by Janusz Przybysz, Gazeta Poznańska 16 May 1986, issue 114, p. 11.
• Braniecki Włodzimierz, “«To są ikony dróg». «Wyboje». Pismo studentów i młodej inteligencji Wielkopolski,” Kronika Miasta Poznania 2005, issue 3, pp. 51–60.
• “Fragmenty przemówienia Władysława Gomułki, wygłoszonego w Stoczni Gdańskiej, na temat oficjalnego stanowiska KC PZPR w sprawie Imre Nagya (28 czerwca 1958 r.),” [in:] Rewolucja węgierska 1956 w polskich dokumentach, Janos Tischler (ed.), ISP PAN, Warsaw 1995, series: „Dokumenty do Dziejów PRL,” issue 8, pp. 172–174.
• Grzelczak Piotr, “«Nie żałuję tego przemówienia». Józef Cyrankiewicz w Poznaniu 28–30 VI 1956 r.,” Kronika Miasta Poznania 2020, issue 2, pp. 202–210.
• Herbst Lothar, “Środowiskowe czasopisma społeczno-kulturalne lat 1956–1958 («Kontrasty», «Wyboje», «Poglądy», «Uwaga»),” [in:] Czasopisma Studenckie w Polsce (1945–1970), A.K. Waśkiewicz (ed.), Zarząd Główny Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, Warsaw 1975, pp. 233–250.
• Karwińska Ilona, Polish cold war neon, Mark Batty, Nowy Jork 2011.
• Kijania-Placek Katarzyna, “Referencja przeniesiona,” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 2010, issue 3, pp. 77–97.
• Kleyny Jerzy, “I jeszcze raz o satyrze,” Biuletyn Informacyjno-Instrukcyjny April 1955, no. 4 (40), pp. 9–25 (APG, WUKPPiW, file ref. no. 65).
• Lech Poznań. Sezon po sezonie, [in:] Historia polskiej piłki nożnej (http://www.hppn.pl/liga/kluby/29,Lech-Poznan/sezon-po-sezonie?c=1 [accessed: 28.02.2022]).
• Lipiński Piotr, Cyrankiewicz. Wieczny premier, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016 [e-book].
• Ratajczak Józef, “Moje «Wyboje»,” Kronika Miasta Poznania 2005, issue 3, pp. 51–62.
• Recanati Franáçois, Direct Reference: From Language to Thought, Blackwell, Oxford 1993.
• Wiśniewska-Grabarczyk Anna, “Kaktus in statu nascendi. Włodzimierz Scisłowski and the satirical magazine Kaktus [Cactus] in the censorship documents of People’s Poland (Part 1. Introduction),” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2022, issue 1 (64), pp. 391–419.
• Zieliński Jarosław, Tarwacka Izabella, Neony. Ulotny ornament warszawskiej nocy, Fundacja Hereditas, Warsaw 2010.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.64.17

Biblioteka Nauki

2129635