Od przeszłości do teraźniejszości. O kryminałach Pawła Jaszczuka

• Authors: Joanna Chłosta-Zielonka

Title variants

EN

From the past to the present. About Paweł Jaszczuk’s crime novels

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the work of Paweł Jaszczuk, an author of crime novels associated with the Warmia and Mazury region. He was the laureate of the second edition of the Grand Caliber Award in 2005. The presentation of his crime novels is to show that in his creative method, on the one hand, there is a visible tendency to emphasize topics related to the past, and on the other hand, the mechanism of combining historical narrative with pop culture threads.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie twórczości Pawła Jaszczuka, który dzięki swoim dokonaniom stał się reprezentatywny, zarówno dla literatury kryminalnej, jak i dla środowiska Warmii i Mazur. Od wielu lat pisze powieści kryminalne, przyczyniając się do rozwoju odmian gatunku, a jednocześnie korzystając z tej formy, porusza ważne współcześnie tematy. W jego utworach widać także przebieg pewnego procesu: rozpoczynając od narracji historycznej, w której ważne miejsce pełniła przeszłość, coraz częściej zabiera głos w sprawie teraźniejszości i jej wyznaczników: dominacji polityki w życiu, rozprzestrzeniania się kultury masowej, rozpadu rodziny czy wszechobecnego ageizmu. Przedstawienie jego powieści kryminalnych ma wykazać, że w jego metodzie twórczej z jednej strony widoczna jest tendencja do eksponowania tematów związanych z przeszłością, a z drugiej strony mechanizm łączenia narracji historycznej z wątkami popkulturowymi.

Keywords

PL

kryminał retro; przeszłość; popkultura; bohater; starość

EN

retro crime story; past; pop culture; hero; old age

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2023
• Volume: 66
• Issue: 1
• Pages: 271-287

Dates

published

2023

Contributors

author

Joanna Chłosta-Zielonka

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

• https://orcid.org/0000000180571898

References

• Jaszczuk Paweł, Akuszer śmierci, Prószyński i S-ka, Warszawa 2013.
• Jaszczuk Paweł, Foresta Umbra, Rebis, Poznań 2004.
• Jaszczuk Paweł, Lekcja martwej mowy, Szara Godzina, Katowice 2017.
• Jaszczuk Paweł, Marionetki, Prószyński i S-ka, Warszawa 2012.
• Jaszczuk Paweł, Na skraju nocy, Szara Godzina, Katowice 2015.
• Jaszczuk Paweł, Ochronka Anioła Stróża, Oficynka, Gdańsk 2013.
• Jaszczuk Paweł, Plan Sary, Prószyński i S-ka, Warszawa 2011.
• Jaszczuk Paweł, Sekret antykwariusza, Szara Godzina, Katowice 2019.
• Jaszczuk Paweł, Szczęśliwa przystań, Szara Godzina, Katowice 2021.
• Czasem mam ochotę się wylogować. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Daria Bruszewska-Przytuła, „Gazeta Olsztyńska” 2021, nr 138, s. 8–9.
• Dialogi i fragmenty jego prozy powstają w górach i pociągach. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Mateusz Przyborowski, „Gazeta Olsztyńska” 2015, nr 260, s. 10–11.
• Jak trzeba podejść żmiję? Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Ewa Mazgal, „Gazeta Olsztyńska” 2017, nr 239, s. 2.
• Kot Jowisz codziennie przypomina mi o pisaniu. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Katarzyna Janków-Mazurkiewicz, „Gazeta Olsztyńska” 2018, nr 171, s. 3.
• Miałem do czynienia z blogerami, jak w powieści. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Marek Barański, „Gazeta Olsztyńska” 2012, nr 216, s. 6–7.
• Olsztyn potrzebuje literatury, która uwieczni jego magię. Z Pawłem Jaszczukiem, autorem książki „Testament” rozmawia Beata Waś, „Gazeta Olsztyńska” 2007, nr 92, s. 10.
• Paweł Jaszczuk: nie wszyscy moi bohaterowie są krwiożerczy. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Wioletta Sawicka, „Gazeta Olsztyńska” 2013, nr 150, s. 10–11.
• Stern i Mock muszą się napić lwowskiego piwa. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Paweł Pliszka, „Gazeta Olsztyńska” 2011, nr 28, s. 11.
• Szybko i dużo. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Krzysztof Dariusz Szatrawski, „Dziennik Pojezierza” 1998, nr 223, s. 16.
• To studium narodzin zła. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Katarzyna Janków-Mazurkiewicz, „Gazeta Olsztyńska” 2019, nr 234, s. 11.
• Berkan-Jabłońska Maria, Kobiecy detektyw w dziewiętnastowiecznych powieściach detektywistycznych i we współczesnych kryminałach retro autorstwa kobiet, [w:] Literatura popularna. Kryminał, red. E. Bartos, K. Niesporek, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2019, s. 219–234.
• Bez korekty. Paweł Jaszczuk, https://www.facebook.com/mbp.olsztyn/videos/bez-korekty-9-pawe%C5%82-jaszczuk/582047949772187/ [dostęp: 08.02.2022].
• Burszta Wojciech J., Kryminał: żywioł i forma (wstęp), [w:] Kryminał – gatunek poważ(a)ny?, red. T. Dalasiński, T. Markiewka, Poznań 2013, s. 8–11.
• Chłosta-Zielonka Joanna, Najnowsza proza olsztyńskich twórców. Rekonesans, „Prace Literaturoznawcze” 2013, nr 1, s. 229–238.
• Chłosta-Zielonka Joanna, Obrazy Olsztyna utrwalone w najnowszej prozie roczników 70. i 80. w relacji z przeszłością i teraźniejszością, „Prace Literaturoznawcze” 2015, nr 3, s. 321–332.
• Chłosta-Zielonka Joanna, Sensacja we Lwowie, „Portret” 2004, nr 18, s. 123.
• Chojnowski Zbigniew, Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2002.
• Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
• Darska Bernadetta, Kryminał retro, czyli małżeński happy end, [w:] B. Darska, Ucieczki i powroty. Obrazy rzeczywistości w prozie najnowszej, Portret, Olsztyn 2006, s. 297–311.
• Dobek Daniel, Dokąd idziesz retro. Rzecz o polskim kryminale historycznym, „Dekada Literacka” 2008, nr 1, s. 10–16.
• Hare Robert D., Psychopaci są wśród nas, przekł. A. Skucińska, Znak, Kraków 2010.
• Jaszczuk Paweł, Moja droga do literatury, [w:] Pióro i pamięć. 50-lecie oddziału Związku Literatów Polskich 1955–2005, Elset, Olsztyn 2005, s. 44–48.
• Kajtoch Wojciech, O poznawczych korzyściach z historycznych seriali kryminalnych, [w:] Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, EMG, Kraków 2015, s. 139–167.
• Kozłowski Kacper, Diabeł w czerwieni, „Papierówka” 2018, nr 3, s. 3–4.
• Kryminał – gatunek poważ(a)ny? Kryminał a medium (Literatura – teatr – film – serial – komiks, T. I , red. T. Dalasiński, T. Markiewka, seria: Epilog, Instytut Literatury Polskiej UMK, Toruń 2015.
• Kryminał – gatunek poważ(a)ny? Kryminał wobec problemów społeczno-kulturowych, T. II, red. T. Dalasiński, T. Markiewka, seria: Epilog, Instytut Literatury Polskiej UMK, Toruń 2015.
• Krzywicka Ewa, Polska powieść kryminalna retro. Czołowi przedstawiciele subgatunku i ich pomysły na cykle, [w:] Literatura popularna. Kryminał, red. E. Bartos, K. Niesporek, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2019, s. 213–218.
• Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, red. A. Gemra, Wydawnictwo EMG, Kraków 2015.
• Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014.
• Literatura popularna. Kryminał, red. E. Bartos, K. Niesporek, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2019.
• Ostaszewski Robert, Lwów przed burzą. Recenzja książki: Paweł Jaszczuk, „Akuszer śmierci”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/1558095,1,recenzja-ksiazki-pawel-jaszczuk-akuszer-smierci.read [dostęp: 05.02.2021].
• Pisanie kryminałów to sztuka opowiadania ciekawych historii. Mariusz Czubaj rozmawia z Arleną Sokalską, https://i.pl/mariusz-czubaj-pisanie-kryminalow-to-sztuka-opowiadania-ciekawych-historii/ar/c15-15174338 [dostęp: 31.12.2022].
• Podstawka Anna, Młodopolskie kryminały z Galicją w tle, czyli Maryli Szymiczkowej sposób na kryminał retro, „Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych” 2020, t. 6, nr 15, s. 109–125, https://doi.org/10.31743/teka.13379
• Sadowska Wioleta, „Młodość spotyka się na moich kartkach ze starością”. Paweł Jaszczuk o swojej książce „Szczęśliwa przystań”, https://www.subiektywnieoksiazkach.pl/2021/05/modosc-spotyka-sie-na-moich-kartkach-ze.html [dostęp: 20.09.2021].
• Stan czytelnictwa w Polsce w 2020. Wstępne wyniki, https://www.bn.org.pl/raporty-bn/stan-czytelnictwa-w-polsce/stan-czytelnictwa-w-polsce-w-2020-r. [dostęp: 11.10.2021].
• Steckiewicz Martyna, Czas przeszły dokonany? Obraz międzywojnia w kryminałach retro, [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 247–260.
• Szpociński Andrzej, Miejsca pamięci (lieux memoire), „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 11–20.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.66.12

Biblioteka Nauki

2231107