„Słowiański kryminał”? – na tropie nowego podgatunku slavic fantasy

• Authors: Aleksandra Ewelina Mikinka

Title variants

EN

“Slavic crime fiction”? – on the trail of a new sub-genre of Slavic fantasy

Abstracts

EN

Contemporary authors have decided to combine the two most popular genres of the 20th and 21st centuries – crime fiction and fantasy – in one novel (or a novel series). The tendency for such experimentation became stronger after the year 2000 as part of postmodern games and having fun with texts as well as on the author-reader axis. As a result of following transformations taking place over the last decades, both fantasy and crime fiction have moved successfully closer towards genre syncretism, taking advantage of mutual intertextual references, permeating their motives, themes, and threads. In the article, we try to answer the question of what are the points of contact between these two seemingly distant literary genres. We analyze two works, assigned to a completely new sub-genre: Slavic crime fiction. What makes them "Slavic"? Why is this sub-genre becoming more and more popular?

PL

W artykule przedstawiono wybrane teksty literackie wydane w ciągu ostatniego dziesięciolecia, starając się odpowiedzieć na pytanie o punkty styczne między fantastyką a kryminałem oraz o to, czy można już mówić o nowym podgatunku: „słowiańskim kryminale”. Punktem wyjścia w analizach i interpretacjach utworów było założenie, iż tendencja do eksperymentowania w literaturze przybrała na sile po 2000 roku w ramach postmodernistycznych gier i zabaw tekstem na osi autor – czytelnik. W wyniku kolejnych przekształceń dokonujących się w ciągu ostatnich dziesięcioleci zarówno fantastyka, jak i kryminał zmierzały coraz bardziej w stronę synkretyzmu gatunkowego, stosując wzajemne intertekstualne nawiązania, przenikania swoich motywów, tematów i wątków. W artykule posiłkowano się ustaleniami z zakresu komparatystyki i intertekstualności.

Keywords

PL

słowiańska fantastyka; retelling; słowiański kryminał; fantasy; mitologia słowiańska

EN

Slavic fantasy; retelling; Slavic crime fiction; Slavic mythology; fantasy

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2023
• Volume: 66
• Issue: 1
• Pages: 383-401

Dates

published

2023

Contributors

author

Aleksandra Ewelina Mikinka

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000260008157

References

• Puzyńska Katarzyna, Chąśba, Prószyński i S-ka, Warszawa 2021.
• Sokalska Anna, Raróg, Lira, Warszawa 2020.
• Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
• Drab Ewa, Magia a kryminał, fantasy a literatura detektywistyczna: stylizacja i łączenie gatunków w powieści „Mag niezależny Flossia Naren” Kiry Izmajłowej, [w:] Fantastyka w literaturach słowiańskich: idee, koncepty, gatunki, red. W.A. Polak, M. Karwacka, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2016, s. 235–248.
• Dragan Anna Justyna, Demony kobiece w polskiej prozie fantasy XXI wieku na wybranych przykładach (w kontekście słowackim i czeskim), rozprawa doktorska, Olomouc 2017.
• Eco Umberto, Dopiski na marginesie „Imienia róży”, [w:] U. Eco, Imię róży, przekł. A. Szymanowski, Mediasat Poland, Kraków 2004.
• Gardziński Tomasz, Chąśba to nowe słowiańskie fantasy prosto z Polski, nie tylko dla fanów Wiedźmina-Polaka, https://spidersweb.pl/rozrywka/2021/12/01/chasba-recenzja-slowianskie-fantasy-wiedzmin-ksiazka [dostęp: 14.12.2021].
• Gemra Anna, Diagnoza rzeczywistości: współczesna powieść kryminalna sensacyjno-awanturnicza (na przykładzie powieści skandynawskiej), [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 45–74.
• Gieysztor Aleksander, Mitologia Słowian, Wydawnictwo UW, Warszawa 2006, https://doi.org/10.31338/uw.9788323525486
• Inspiracje ludowe w literaturach słowiańskich XI–XXI wieku, red. I. Rzepnikowska, Wydawnictwo UMK, Toruń 2009.
• Korczak Andrzej, Porządek wśród mitów według Mircei Eliadego, „IDEA – Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” 2014, t. XXVI, s. 279–290, https://doi.org/10.15290/idea.2014.26.17
• Korzeniowska Wiktoria, Raróg – Anna Sokalska, https://slavicbook.pl/rarog-anna-sokalska/ [dostęp: 13.12.2021].
• Kulawik Katarzyna, Katarzyna Puzyńska – polska Camilla Läckberg, https://ksiazkowelove.wordpress.com/2016/10/20/katarzyna-puzynska-polska-camilla-lackberg/ [dostęp: 09.12.2021].
• Lasić Stanco, Poetyka powieści kryminalnej, przekł. M. Petryńska, PIW, Warszawa 1976.
• Lichański Jakub Zdzisław, Współczesna powieść kryminalna: powieść sensacyjna czy powieść społeczno-obyczajowa? Próba opisu zjawiska (i ewolucji gatunków), [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 9–44.
• Mazurkiewicz Adam, Fantasy słowiańska. Próba opisu zjawiska, [w:] Słowiańskaja fantastika. Zbirnik naukowych prac, red. D. Ajdačić, G.F. Semenjuk, O.Ł. Pałamarczuk, S.S. Ermoljenko, „Oswita Ukrajiny”, Kijów 2016, t. 3, s. 133–144.
• Mikinka Aleksandra Ewelina, Retelling mitów i legend w słowiańskiej fantastyce, „Ruch Literacki” 2020, R. LXI, z. 5 (362), s. 545–558.
• Olszański Tadeusz Andrzej, Tropy słowiańskiej fantasy, „Nowa Fantastyka” 1995, nr 7.
• Pamięta-Borkowska Joanna, Polskie i rosyjskie myślenie mityczne na podstawie słowiańskiej literatury fantasy, „Acta Polono-Ruthenica” 2011, t. XVI, s. 149–159.
• Pawlak-Hejno Elżbieta, Początki powieści kryminalnej w Polsce – casus Walery Przyborowski, [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 107–128.
• Regiewicz Adam, Pomiędzy zbrodniami. Komparatystyka na tropach kryminału, Katedra, Gdańsk 2017.
• Sapkowski Andrzej, Piróg albo Nie ma złota w Szarych Górach, „Nowa Fantastyka” 1993, nr 5 (128).
• Słowiańskaja fantastika. Zbirnik naukowych prac, red. D. Ajdačić, G.F. Semenjuk, O.Ł. Pałamarczuk, S.S. Ermoljenko, „Oswita Ukrajiny”, Kijów 2016.
• Szyjewski Andrzej, Religia Słowian, Kraków 2003.
• Trocha Bogdan, Renarracje słowiańskich motywów ludowych we współczesnej fantastyce, [w:] Савремена српска фолклористика, 8, Зборник радова: Словенски фолклор и књижевна фантастика, red. Dejan Ajdačić, Бошко Сувајџић, „Светозар Марковић”, Београд 2020, s. 401–417.
• Trocha Bogdan, Spekulacyjna i diagnostyczna funkcja słowiańskiej fantastyki w perspektywie własnej tradycji, „Књижевна Историја” 2016, nr 48 (160), s. 97–122.
• Wróblewska Violetta, Gatunkowy synkretyzm czy eklektyzm? O nowej formule polskiego kryminału po 1989 roku, [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 129–150.
• Żukowska Elżbieta, Mityczne struktury słowiańskiej fantasy, [w:] Fantastyczność i cudowność. Wokół źródeł fantasy, red. T. Ratajczak, B. Trocha, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra 2009, s. 207–218.
• Żukowska Elżbieta, Typologia polskiego piroga, czyli o fantasy słowiańskiej piętnaście lat później, „Czas Fantastyki” 2008, nr 3, s. 3–11.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.66.16

Biblioteka Nauki

2231113