Od wiejskiej osady do przemysłowego miasta. Historia i rozwój urbanistyczny Stąporkowa od XVIII w. do lat sześćdziesiątych XX w.

• Authors: Daria Rutkowska-Siuda

Title variants

Od wiejskiej osady do przemysłowego miasta. Historia i rozwój urbanistyczny Stąporkowa od XVIII w. do lat sześćdziesiątych XX w.

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Urban analysis covers the period from the construction of the first blast furnace in the Konecki estates – 1738/39 until 1967 when Stąporków gained the city rights. The industrial development of the village is connected with Jan Małachowski and Jan Tarnowski. The areas around the steelworks formed the core of the “old” Stąporków developing towards the village of Czarna and the health resort of Czarniecka Góra to the west. Shortly after the Second World War, the industry was reborn in the town. Settlements for the workers of individual factories began to be built. In the 1950s, the first buildings for their employees were erected by the Iron Foundry Stąporków and the Iron Ore Mine. The constructed housing estates became the axis of the “new” Stąporków focusing its spatial development around industrial plants located east of the original settlement. Between these parts, spaces of residential, functional and cultural functions appeared successively. This however, led to the lack of a clearly defined urban center of the location.

Keywords

EN

Stąporków; city planning; industrial city; village settlement; Małachowscy; industrial factories; ironworks

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2019
• Volume: 25
• Pages: 39-52

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

Daria Rutkowska-Siuda

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii Sztuki

References

• Archiwum Akt Nowych, Osiedle Stąporków, pow. konecki [Budowa] Założenia [Decyzje, protokoły, korespondencja, notatka protokolanta], 1952–1954, sygn. 2/331/0/4.1/1870.
• Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta dóbr ziemskich hipoteki powiatu koneckiego, Końskie Wielkie 1880–1911, sygn. 19.
• Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta dóbr ziemskich hipoteki powiatu koneckiego Stąporków 1909–1932 [1941], sygn. 45.
• Anonim, Przemysłowe tradycje Stąporkowa (I), „Odlewnik” 1978, nr 8 (102), s. 3.
• Fajkosz A., Kartki z historii ziemi koneckiej, Wydawnictwo Muzeum Regionalne PTTK, Kielce Agencja JP, Kielce–Końskie 2010.
• Fajkosz A., Tradycje przemysłowe Stąporkowa. Rozwój przemysłu na terenie Stąporkowa i jego okolic od końca XV wieku do roku 1945, [w:] Wczoraj i dziś stąporkowskich odlewni, red. A. Fajkosz, Wydawca Odlewnia Żeliwa Stąporków im. Rewolucji 1905 r., Stąporków 1978, s. 5–26.
• Fajkosz A., Z kart historii: Stąporków, „Tygodnik Konecki” 1997, nr 24, s. 11.
• Fajkosz A., Zaczęło się od wielkiego pieca (Z historii Stąporkowa), „Odlewnik” 1980, nr 6 (136), s. 4.
• Osiński J., Opisanie polskich żelaza fabryk, Drukarnia J.K. Mci i Rzeczypospolitey u XX. Scholarum Piarum, Warszawa 1782.
• Piwek J., Górnictwo i hutnictwo w dobrach białaczowskich Małachowskich w XIX wieku, [w:] Tradycje przemysłowe ziemi koneckiej. Materiały przygotowane na sesję naukową Końskie 4–5 października 1991, red. W. Różański, Wydawca Towarzystwo Przyjaciół Górnictwa Hutnictwa i Przemysłu Staropolskiego w Kielcach, Zarząd Miejski Naczelnej Organizacji Technicznej w Końskich, Kielce 1991, s. 33–40.
• Podrzucki C., Kalata C., Metalurgia i odlewnictwo żeliwa, Wydawnictwo Śląsk, Bytom 1971.
• Radwan M., Wielkopiecownictwo w Zagłębiu Staropolskim w połowie XIX wieku, Wydawnictwo Państwowe Wydawnictwo Techniczne, Stalinogród 1954.
• Różański W., Rozwój odlewnictwa żeliwnego na ziemi koneckiej, [w:] Tradycje przemysłowe ziemi koneckiej. Materiały przygotowane na sesję naukową, Końskie, 4–5 października 1991, red. tegoż, Wydawca Towarzystwo Przyjaciół Górnictwa Hutnictwa i Przemysłu Staropolskiego w Kielcach, Zarząd Miejski Naczelnej Organizacji Technicznej w Końskich, Kielce 1991, s. 41–49.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 4, Wydawca S. Sikorski, Warszawa 1883.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 11, nakładem Władysława Walewskiego Warszawa 1883.
• Szymański T., 250 lat stąporkowskich odlewni, „Przegląd Odlewnictwa” 1989, nr 4, s. 117–121.
• Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustrowana, t. 37–38, O. Kolberg, Wydawca S. Sikorski, Warszawa 1905.
• Witkowski O., W ludowej Ojczyźnie, [w:] Wczoraj i dziś stąporkowskich odlewni, red. A. Fajkosz, Wydawca Odlewnia Żeliwa Stąporków im. Rewolucji 1905 r., Stąporków 1978, s. 62–76.
• Wojewódzki R., Najważniejsze zabytki techniki powiatu koneckiego, [w:] Tradycje przemysłowe ziemi koneckiej. Materiały przygotowane na sesję naukową, Końskie, 4–5 października 1991, red. W. Różański, Wydawca Towarzystwo Przyjaciół Górnictwa Hutnictwa i Przemysłu Staropolskiego w Kielcach, Zarząd Miejski Naczelnej Organizacji Technicznej w Końskich, Kielce 1991, s. 51–61.
• Zawiadomienie, „Gazeta Warszawska” 1932, s. 9.

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.25.03