Tworzenie polskich kołchozów narodowościowych w ramach kolektywizacji rolnictwa na Podolu w latach 20. i 30. XX w. Przyczynek do dziejów rolnictwa na radzieckiej Ukrainie

• Authors: Barbara Januszkiewicz

Title variants

Tworzenie polskich kołchozów narodowościowych w ramach kolektywizacji rolnictwa na Podolu w latach 20. i 30. XX w. Przyczynek do dziejów rolnictwa na radzieckiej Ukrainie

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jedną z najważniejszych części „leninowskiej polityki” w latach 20. i na początku lat 30. XX w. była kolektywizacja rolnictwa, przewidująca tworzenie tzw. kolektywnych gospodarstw. Kołchozy powstawały w wyniku przymusowego przejęcia ziemi od indywidualnych rolników nazywanych „kułakami”. Zakładanie kołchozów na Ukrainie napotykało na największy opór miejscowej ludności, szczególnie ludności polskiej, której liczne skupiska istniały m.in. w obwodzie kamieniecko-podolskim. Dowodem bezwzględności władz bolszewickich w realizowaniu planu kolektywizacji był dekret z 7 VIII 1932 r. o karze śmierci i więzienia „za wszelką kradzież lub roztrwonienie socjalistycznej własności”, nazwany przez ludność wiejską „prawem pięciu kłosów”. W celu przełamania czynnego i biernego oporu przeciwko uwłaszczeniu ludności wiejskiej władze celowo, w sposób wymuszony, wywołały „wielki głód”, który spowodował śmierć 5–6 mln ludzi.

EN

One of the most important part of Leninist policy in the 1920s and the early 1930s was collectivization of agriculture whose aim was the creation of so-called collective farms. Kolkhozes were created as a result of a forced takeover of land from farmers called “kulaki”. The establishment of collective farms in Ukraine faced the greatest resistance of the civilian population, especially the Polish population whose numerous clusters existed in the Podole region. Evidence of the authorities ruthlessness in implementing the collectivization plan was a decree from August 7 1932 about the death penalty and prison – “for stealing and wasting socialist property”. This document was called “law of five ears”. In order to break the resistance against enfranchisement of the population, the authorities intentionally evoked “great hunger” which caused the deaths of six million people.

Keywords

PL

kolektywizacja; kołchoz; kułak; Podole; polityka narodowościowa; kolektywizacja; kołchoz; kułak; Podole; polityka narodowościowa

EN

collectivization; kolkhoz; kulak; Podole; nationality policy

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2020
• Volume: 26
• Pages: 109-126

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Barbara Januszkiewicz

• Narodowy Uniwersytet im. Iwana Ohijenki w Kamieńcu Podolskim, Wydział Filologii Obcej, Katedra Filologii Słowiańskiej i Językoznawstwa Ogólnego

References

• Âŝuk P., Portret Temravi. Svŝčenna, dokumenta i materiali (u dvoh knigah), t. 1–2, Kiiv–N’u Jork 1999. [Ящук П., Портрет Темряви. Свщчення, документа i матеріа-ли (у двох книгах), t. 1–2, Київ–Нью Йорк 1999.]
• Lenin W., O społdzielczości produkcyjnej na wsi, Warszawa 1949
• Marks K., Engels F., Manifest Komunistyczny, Warszawa 1948.
• Polacy na Ukrainie, t. 9: Zbior dokumentow, cz. 1: Lata 1917–1939, Przemyśl 2019.
• Vsecouznaa perepis’ naselenia 1939 goda. Nacional’nyj sostav naselenia rajonov, gorodov i krupnyh sel souznyh respublik SSSR. [Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР.] Dostępny w Internecie: http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=179
• Bernaś F., Wilczur J.E., Piekielny krąg. Z dziejow CZEKA, GPU, NKWD, Warszawa b.r.w.
• Conquest R., The Harvest of Sorrow. Soviet collectivization and the terror – famine, New York–Oxford 1986.
• Courtois S. i in., Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, Warszawa 1999.
• Cwietkow G.P., Sowieckie ustawodawstwo i organy represji w latach 20–30. XX wieku, „Zesłaniec” 2008, nr 33.
• Deportacje ludności polskiej do Kazachstanu w 1936 roku. Zarys historyczny, Warszawa 2016.
• Dzwonkowski R., Głod i represje wobec ludności polskiej na Ukrainie (1932–1933, 1946–1947), „Teka Komisji Historycznej” Polska Akademia Nauk Oddział w Lublinie 2012, vol. IX.
• Dzwonkowski R., Marchlewszczyzna, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 11, Lublin 2006.
• Iwanow M., Pierwszy narod ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921–1939, Warszawa 1991.
• Kalinowski Z., Materyały do architektury polskiej. Wieś i miasteczko, t. 1, Warszawa 1916.
• Kulczycki S., Hołodomor. Wielki głod na Ukrainie w latach 1932–1933 jako ludobojstwo – problem świadomości, przekład B. Salej, Wrocław 2008.
• Kupczak J. M., Polacy na Ukrainie w latach 1921–1939, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Politologia” 1994, t. XII.
• Kuśnierz R., Ukraina w latach kolektywizacji i Wielkiego Głodu (1929–1933), Toruń 2005.
• Kušnir L. B., Pol’s’ ke naselenna na tereni Hmel’niččini: stopinki istorii, [w:] Polaki na Hmel’niččini: poglad kriz viki. Zbirnik naukovih prac’ za materialami mižnarodnoi konferencii (23–24 června 1999 roku), Hmel’nic’kij 1999. [Кушнір Л. Б., Польське населення на терені Хмельниччини: сторінки історії, [w:] Поляки на Хмельниччині: погляд крізь віки. Збірник наукових праць за матеріалами міжнародної конференції (23–24 червня 1999 року), Хмельницький 1999.]
• Luszniewicz J., Gospodarka radziecka w latach 1917–1941, [w:] Powszechna historia gospodarcza 1918–1991, pod red. W. Morawskiego, Warszawa 1994.
• Micinkevič L., Evrejs’ ka i pol’s’ ka nacional’ni menšini Podilla (20–30 ti rr. XX stolitta), Podilla 2001. [Місінкевич Л., Єврейська і польська національні меншини Поділля (20–30-ті рр. ХХ століття), Поділля 2001.]
• Micinkevič L., Korenizacia i nacional’ni menšini Podilla u 20–30-h rr. XX stolitta, [w:] Reabilitovani istorieu. Ridnij Kraj, Kiiv 1999. [Місінкевич Л., Коренізація і національні меншини Поділля у 20–30-х рр. ХХ століття, [w:] Реабілітовані історією. Рідний Край, Київ 1999.]
• Micinkevič L., Pol’ski sil’s’ ki radi na Podilli v 1920–1930-ti roki, [w:] Polaki na Hmel’niččini: poglad kriz viki. Zbirnik naukovih prac’ za materialami mižnarodnoi konferencii (23–24 června 1999 roku), Hmel’nic’kij 1999. [Місінкевич Л., Польські сільські ради на Поділлі в 1920–1930-ті роки, [w:] Поляки на Хмельниччині: погляд крізь віки. Збірник наукових праць за матеріалами міжнародної конференції (23–24 червня 1999 року), Хмельницький 1999.]
• Micinkevič L., Procesi reabilitacii v Ukraini žertv političnih represij radans’ koi dobi, [w:] Reabilitovani istorieu. Hmel’nic’ ka oblast’, t. 27, Hmel’nic’kij 2015. [Місінкевич Л., Процеси реабілітації в Україні жертв політичних репресій радянської доби, [w:] Реабілітовані історією. Хмельницька область, t. 27, Хмельницький 2015.]
• Micinkevič L., Reabilitacia žertv politučnih represij v Ukraini druga polovina XX – počatok XXI stolitta), Hmel’nic’kij 2009. [Місінкевич Л., Реабілітація жертв політичних репресій в Україні (друга половина ХХ – початок ХХІ століття), Хмельницький 2009.]
• Sergijczuk W., Represje przeciwko Polakom na Ukrainie w latach 1920–1930 w świetle najnowszych materiałow archiwalnych, [w:] Polska droga do Kazachstanu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej. Żytomierz 12–14 października 1996 r., Warszawa 1998.
• Slobodanuk P. A., Golodomori v Ukraii ak zasib viniŝenna Ukrainstva, [w:] Nacional’na Kniga pam’ ati žertv Golodomoru 1932–1933 rr. v Ukraini. Hmel’nic’ ka oblast’, Hmel’nic’kij 2008. [Слободянюк П. Я., Голодомори в Українi як засiб винищення Українства, [w:] Національна Книга пам’яті жертв Голодомору 1932–1933 pp. В Україні. Хмельницька область, Хмельницький 2008.]
• Smoleń M., Kolektywizacja rolnictwa w ZSRR, [w:] Encyklopedia „białych plam”, Radom 2002.
• Stroński H., 75 lat temu na Ukrainie… o represjach stalinizmu wobec Polakow w latach 30. XX wieku, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2013, nr 4.
• Stroński H., Marchlewszczyzna. Rzecz o Polskim Rejonie Narodowościowym na Ukrainie w latach 1925–1935, „Echa Przeszłości” 2017, t. XVIII.
• Stroński H., Nieudany eksperyment. Treść, formy i skutki sowietyzacji ludności polskiej na Ukrainie w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, [w:] Polska droga do Kazachstanu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Żytomierz 12–14 października 1996 r., Warszawa 1998.
• Stroński H., Represje stalinizmu wobec ludności polskiej na Ukrainie w latach 1929–1939, Warszawa 1998.
• Synder T., Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, przekład B. Pietrzyk, Krakow 2018.
• Vavpinčuk M., Markova S., Golodomor na Hmel’niččini. Ak rezul’tat klasowo borot’bi ta sočial’nogo eksperimentatorstva bil’šovikiv v 20–30-X rokah XX stolitta, [w:] Načional’na Kniga pom’ ati žertv Golodomoru 1932–1933 rr. v Ukraini, Hmel’nic’kij 2008. [Вавринчук M., Маркова С., Голодомор на Хмельниччинi. Як результат класово боротьби та соцiального експериментаторства бiльшовикiв в 20–30-X роках XX столiття, [w:] Національна Книга пам’яті жертв Голодомору 1932–1933 pp. В Україні. Хмельницька область, Хмельницький 2008.]

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.26.05