Lokalność w krajobrazie. Etnograficzny przypis do projektu „Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”

• Authors: Aleksandra Krupa-Ławrynowicz

Title variants

Lokalność w krajobrazie. Etnograficzny przypis do projektu „Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest przedsięwzięciu zrealizowanemu w 2015 r. w gminie Mstów (pow. częstochowski, woj. śląskie), polegającemu na zainstalowaniu na terenie (w krajobrazie) tej jurajskiej gminy tablic informacyjnych pod wspólnym tytułem „Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”. Tablice, prezentujące fotografie oraz krótką notatkę dotyczącą historii danego miejsca (dziś już często nieistniejącego lub posiadającego inny charakter), ustawione zostały w pierwotnych lokalizacjach obiektów wpisujących się w lokalną historię i dziedzictwo. Twórcami projektu są Urząd Gminy, „lokalni eksperci – pasjonaci” oraz mieszkańcy. To oni nie tylko dzielili się wspomnieniami (stanowiącymi bazę do tworzenia opisów), ale również otwierali swoje domowe archiwa i udostępniali unikatowe, bo niedostępne w tzw. oficjalnych opracowaniach, fotografie. Zaproponowany etnograficzny przypis jest komentarzem do tej terenowej ekspozycji, która służyć ma m.in. celom krajoznawczym, edukacyjnym, zachowaniu pamięci o miejscach, których istnienie w społecznej świadomości i przypisywane im wartości pomagają podtrzymywać lokalną tożsamość. Pojęciem porządkującym i nadającym kontekst rozważaniom jest krajobraz rozumiany jako konstrukt kulturowy, społeczny oraz czasowy.

EN

The article focuses on the project carried out in 2015 in the Mstów commune (Częstochowa district, Silesian Voivodeship), consisting in the installation of information boards in the area (in the landscape) of this Jurassic commune under the common title “Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”. The boards, presenting photographs and a short note on the history of a place (today often non-existent or having a different character), were placed in the original locations of objects connected to the local history and heritage. The authors of the project are the Commune Office, “local experts – enthusiasts” and residents. It was them who not only shared their memories (for creating descriptions), but also opened their home archives and made available unique photographs, not available in the official studies. The proposed ethnographic footnote is a commentary to this field exhibition, which has a sightseeing, educational character, preserving the memory of places which existence in social consciousness and the values attributed to them help to maintain the local identity. The concept that organizes and gives context to the considerations is landscape understood as a cultural, social and time construct.

Keywords

PL

krajobraz; lokalna społeczność; lokalna historia; pamięć; gmina Mstów (woj. śląskie); krajobraz; lokalna społeczność; lokalna historia; pamięć; gmina Mstów (woj. śląskie)

EN

landscape; local community; local history; memory; Mstów commune (Silesian Voivodeship)

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2020
• Volume: 26
• Pages: 221-242

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Aleksandra Krupa-Ławrynowicz

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej

References

• Angutek D., Tradycje wytworzone rodzącej się ponowoczesności w Polsce, Bydgoszcz 2018.
• Assmann A., Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej, przeł. P. Przybyła, [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.
• Buczyńska-Garewicz H., Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni, Kraków 2006.
• Connerton P., How Modernity Forgets, Cambridge–New York 2009.
• Connerton P., Jak społeczeństwa pamiętają, przeł. M. Napiórkowski, Warszawa 2012.
• Frydryczak B., Krajobraz: dziedzictwo zamieszkiwane, [w:] Dziedzictwo we współczesnym świecie. Kultura, natura, człowiek, red. A. Marciniak, M. Pawleta, K. Kajda, Kraków 2018.
• Frydryczak B., Krajobraz. Od estetyki the pictuersque do doświadczenia topograficznego, Poznań 2013.
• Gaweł Ł., Szlaki dziedzictwa kulturowego. Teoria i praktyka zarządzania, Kraków 2011.
• Głowacki M., Kopacz J., Z pradziejów regionu częstochowskiego, „Ziemia Częstochowska” 1974, t. 10.
• Ingold T., Czasowość krajobrazu, przeł. R. Chymkowski, [w:] Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa 2018.
• Krupa-Ławrynowicz A., Zmiany i napięcia w krajobrazie jurajskiej wsi. Na marginesie badań w Mstowie, „Zeszyty Wiejskie” 2016, t. 22.
• Kubicki A., Z przeszłości Mstowa. Notatki kronikarskie od średniowiecza do 1939 roku, Częstochowa 2011.
• Laberschek J., Średniowieczne dzieje nadwarciańskiego Mstowa, Kraków 2014.
• Lowenthal D., Życie z krajobrazem i oglądanie krajobrazu, przeł. D. Stadnik, [w:] Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, Poznań 2014.
• Mstów. Miasto – klasztor – parafia na przestrzeni wieków, red. K. Łatak, Łomianki 2013.
• Nora P., Między pamięcią i historią: Leslieux de Mémoire, „Tytuł roboczy: Archiwum” 2009, nr 2.
• Orman K., Orman P., Wielka Wojna na Jurze. Działania i cmentarze wojenne z roku 1914 na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej i terenach przyległych, Kraków 2015.
• Otwarta gmina Mstów. Przewodnik turystyczny, red. J. Pleszyniak, Katowice 2020, http://www.mstow.pl/media/2020/news-03/Przewodnik-turystyczny_Gmina-Mstow.pdf
• Ossowski S., Dzieła, t. 3: Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 1967.
• Ossowski S., O ojczyźnie i narodzie, Warszawa 1984.
• Ossowski S., Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 2000.
• Pietrzykowski J., Hitlerowcy w powiecie częstochowskim 1939–1945, Katowice 1972.
• Sochnacki A., Mstów w czasach staropolskich, [w:] Mstów. Miasto – klasztor – parafia na przestrzeni wieków, red. K. Łatak, Łomianki 2013.
• Szpociński A., Miejsca pamięci (lieux de memoire), „Teksty Drugie” 2008, nr 4.
• Tilley Ch., Praktykowanie krajobrazu, przeł. D. Stadnik, [w:] Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, Poznań 2014.
• Wejland A.P., Pojęcia podstawowe, [w:] Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne, red. A.P. Wejland, O. Ławrynowicz, Łódź 2016.
• Oficjalna strona internetowa gminy Mstów, http://www.mstow.pl/
• Śladami Przeszłości po Gminie Mstów,http://www.mstow.pl/art/3939,sladami-przeszlosci-po-gminie-mstow

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.26.10