Solne dziedzictwo regionu w działalności Klubu Przyjaciół Wieliczki

• Authors: Kinga Stabrawa-Powęska

Abstracts

EN

For centuries, the inhabitants of a small city like Wieliczka have built a culture whose sources should be sought in the workplace – the salt mine. However, today’s Wieliczka is much more diverse than in the past. Primarily, it is a popular tourist destination, attracting millions of tourists every year. In my article, I will try to answer the question of whether it is possible to capture elements of mining heritage in a touristic place like Wieliczka? In paper, I will present examples of how heritage is shaped by local enthusiasts of the salt mining in Wieliczka and in the vicinity. Attention will be focused on selected activities of one of the local associations – the Wieliczka Friends Club.

PL

Mieszkańcy niewielkiego miasta, jakim jest Wieliczka, od wieków tworzyli kulturę, której źródeł należy szukać w miejscu pracy – kopalni soli. Jednak dzisiejsza Wieliczka jest znacznie bardziej zróżnicowana niż dawniej. Jest to przede wszystkim popularny cel turystyczny, przyciągający co roku miliony turystów. W swojej pracy postaram się odpowiedzieć na pytanie, czy możliwe jest uchwycenie elementów dziedzictwa solnego w miejscu turystycznym, jakim jest Wieliczka? W artykule przedstawię przykłady tego, jak dziedzictwo jest kształtowane przez lokalnych miłośników górnictwa soli w Wieliczce i okolicach. Uwaga zostanie skupiona na wybranych działaniach jednego z funkcjonujących stowarzyszeń – Klubu Przyjaciół Wieliczki.

Keywords

PL

dziedzictwo; kopalnia soli; inicjatywy lokalne; Klub Przyjaciół Wieliczki

EN

heritage; salt mine; heritage from below; local initiatives; Wieliczka Friends Club

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2021
• Volume: 27
• Pages: 275-295

Dates

published

2021

Contributors

author

Kinga Stabrawa-Powęska

• Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka

• https://orcid.org/0000000246261420

References

• Archiwum Zakładowe, Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka 2015.
• Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej 1976.
• Informator miasta i gminy Wieliczka, Wieliczka 2021.
• Albert M.-T., Heritage Studies Perceptions of Sustainability in Heritage Studies, Berlin–Boston 2013.
• Aleksandrowicz Z., Groty kryształowe w kopalni soli Wieliczka, Kraków 2000.
• Ashworth G., Planowanie dziedzictwa, Kraków 2015.
• Ashworth G., Sfragmentaryzowane dziedzictwo. Sfragmentaryzowany instrument sfragmentaryzowanej polityki, [w:] Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania, red. M. Murzyn, J. Purchla, Kraków 2007.
• Barański J., Spiski regionalizm. Uwagi o tradycji, dziedzictwie i metakulturowości, „Rocznik Podhalański” 2019, t. XIV.
• Brudnicki J., Ochrona i zarządzanie historycznymi kopalniami, [w:] Historyczne kopalnie – dzieło przyrody, sztuka człowieka, red. B. Furmanik, Warszawa 2016.
• Charkot J., Wiewiórka J., Zagrożenie metanowe w kopalni wielickiej, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce” 2015, t. XXX.
• Dobrowolska D., Górnicy salinarni Wieliczki w latach 1880–1939, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965. d’Obyrn K., Zagrożenie wodne i zawałowe w zabytkowych kopalniach na przykładzie kopalni soli „Wieliczka”, [w:] I Konferencja Muzeów Górniczych i Skansenów podziemnych w Polsce, Wieliczka 2010.
• Duda J., 100 lat 1898–1998. Gmach Szkoły Górniczej i Muzeum Salinarnego w Wieliczce, Wieliczka 2003.
• Duda J., 1–60 Spotkanie z cyklu Wieliczka – Wieliczanie, „Biblioteczka Wielicka” 2004, z. 4.
• Duda J., 62 spotkanie z cyklu Wieliczka – Wieliczanie, „Biblioteczka Wielicka” 2003, z. 7.
• Duda J., 67 spotkanie z cyklu Wieliczka – Wieliczanie, „Biblioteczka Wielicka” 2003, z. 12.
• Duda J., 223 Spotkanie z cyklu Wieliczka – Wieliczanie, „Biblioteczka Wielicka” 2016, z. 168.
• Duda J., Setne spotkanie z cyklu Wieliczka – Wieliczanie, „Biblioteczka Wielicka” 2006, z. 45.
• Dziadowiec-Greganić J., Badanie dziedzictwa niematerialnego w działaniu. Perspektywa krytyczna, partycypacyjna i mediacyjno-facylitacyjna, „Lud” 2020, t. 104.
• Dzieje żup krakowskich, red. A. Jodłowski, Wieliczka 1988.
• Gawęda S., Polityka Kazimierza Wielkiego wobec miast górniczych, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce” 1974, t. III.
• Gawroński W., Żupy krakowskie-królewskie kopalnie soli w Wieliczce i Bochni, [w:] Historyczne kopalnie – dzieło przyrody, sztuka człowieka, Warszawa 2017.
• Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, [w:] Antropologia pamięci, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa 2020.
• Janicka-Krzywda U., Górnicy Wielickiej Kopalni, Kraków 1999.
• Janicka-Krzywda U., Legendy o Błogosławionej Kindze, Kraków 1998.
• Janicka-Krzywda U., Legendy wielickiej kopalni, Kraków 1998.
• Janicka-Krzywda U., Krzywda P., Szlakami św. Kingi, Kraków 2002.
• Jodłowski A., 50 lat Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Wieliczka 2001.
• Jodłowski A., Zabytkowa kopalnia Soli. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Przewodnik, Wieliczka 2006.
• Jodłowski A., Żupa Solna w Wieliczce, Wieliczka 2000.
• Kaczyńska-Ślusarczyk K., Wieliczka – rymowany przewodnik, Wieliczka 2010.
• Konwerska B., Ruch turystyczny w Kopalni Soli Wieliczka w okresie zarządu austriackiego (1772–1981), Wieliczka 2020.
• Konwerska B., Wieliczka utrwalona w kadrze, Wieliczka 2016.
• Kowalski K., Od zabytku do dyskursu. O kilku źródłach współczesnej definicji dziedzictw, „Prace Etnograficzne” 2017, t. 45, nr 1.
• Krokosz P., Życie kulturalne Wieliczki od XIX wieku do czasów współczesnych, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce” 2011, t. XXVII.
• Kurowski P., Trasy turystyczne w kopalni wielickiej, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce” 1990, t. XVI.
• Le Goff J., Historia i pamięć, Warszawa 2007.
• Mcdonald Sh., Memerylands. Heritage and Identity in Europe Today, New York 2013.
• Międzobrodzka M., Krokosz P., Górnicza Wieliczka. Przewodnik po mieście, Wieliczka 2013.
• Napiórkowski M., Epidemia pamięci, [w:] Antropologia pamięci, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa 2018.
• Nowakowski A., Miasto w soli. Kopalnia soli w Wieliczce, Kraków 2011.
• Piotrowicz J., Wyposażenie górników i tereny eksploatacji w pierwszych wiekach górnictwa solnego w Polsce, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce” 1978, t. VII.
• Purchla J., Kultura a rozwój, Warszawa 2013.
• Riegl A., Nowoczesny kult zabytków. Jego istota i powstanie, [w:] Alois Riegl, Georg Dehio i kult zabytków, red. J. Krawczyk, Warszawa 2002.
• Smith L., Uses of heritage, London–New York 2006.
• Tomaszewski A., Ku nowej filozofii dziedzictwa, Kraków 2013.
• Walczy Ł., Postęp techniczny w salinie wielickiej w okresie administracji austriackiej, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce” 2003, t. XXIII.
• Wolańska A., Przewodnik po kopalni w Wieliczce, Wieliczka 2010.
• https://whc.unesco.org/en/decisions/5171

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.27.13

Biblioteka Nauki

2034243