The historical values of industrial architecture (based on the selected examples from the Lublin Voivodeship)

• Authors: Piotr Czepas

Title variants

PL

O walorach zabytkowych budownictwa przemysłowego (na podstawie wybranych przykładów z terenu województwa lubelskiego)

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł jest próbą prezentacji problematyki walorów zabytkowych posiadanych przez architekturę przemysłową. Jego bazę źródłową stanowią wyniki badań etnograficznych przeprowadzonych przez Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi na terenie wybranych powiatów województwa lubelskiego, tj. łukowskiego, parczewskiego i radzyńskiego w latach 2004–2013. Badania te stanowią kontynuację prac nad Katalogiem zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. W ramach artykułu skupiono uwagę na atutach obiektów przemysłowych w postaci np. posiadanego stylu czy detali, zagrożeń związanych z ich istnieniem oraz przykładami działań na rzecz ich ochrony jako elementu dziedzictwa kulturowego.

EN

This article attempts to shed more light on the issues of historic values possessed by industrial architecture. Its source base results from the ethnographic research carried out by the Museum of Archaeology and Ethnography in Łódź in the selected districts of the Lublin Voivodeship, i.e. Łuków, Parczew and Radzyń in the years 2004–2013. This research is also a continuation of the work on the Catalogue of industrial buildings of historical value in Poland. The article focuses on the values of industrial facilities to be seen in their style and architectural details, the dangers to their existence and the examples of the undertaken initiatives for the preservation of the industrial architecture – a vital element of our cultural heritage.

Keywords

PL

zabytki; budownictwo przemysłowe; dziedzictwo przemysłowe; Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce; województwo lubelskie

EN

monuments; industrial building; architecture; industrial heritage; Catalogue of industrial buildings of historical value in Poland; Lublin Voivodeship

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2022
• Volume: 28
• Pages: 187-199

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Czepas

• Museum of Archaeology and Ethnography in Łódź

• https://orcid.org/0000000349471906

References

• Archiwum Państwowe w Lublinie, Starostwo Powiatowe Łukowskie [1918] (1918–1939)
• Adamczewski J., Młynarstwo magiczne, Wrocław 2005.
• Augustyn A., Dawny zakład przemysłowy jako muzeum – od idei do realizacji. Wybrane zagadnienia z ochrony dziedzictwa przemysłowego w Polsce, „Muzealnictwo” 2017, Vol. 58.
• Balińska G., Baliński J.A., Młyny ziemi łomżyńskiej, Wrocław 2003.
• Balińska-Ciężki D., Przykłady adaptacji młynów do nowych funkcji – szansa na ocalenie dziedzictwa, [in:] Młynarstwo tradycyjne – wczoraj, dziś, jutro… Problemy zachowania ginącego dziedzictwa, eds. A. Przybyła-Dumin, B. Grabny, P. Roszak-Kwiatek, Chorzów 2017.
• Baranowski B., Polskie młynarstwo, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.
• Czajkowski J., Ochrona obiektów przemysłowych w muzeach na wolnym powietrzu, „Acta Scansenologica” 2005, Vol. 9.
• Czepas P., Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. Województwo lubelskie, powiat łukowski, Vol. 7, booklet 3, Łódź–Warszawa 2020.
• Czepas P., Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. Województwo lubelskie, powiat radzyński, Vol. 7, booklet 2, Łódź–Warszawa 2009.
• Czepas P., Kuropatwa M., Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. Województwo lubelskie, powiat parczewski, Vol. 7, booklet 1, Łódź–Warszawa 2006.
• Czuchryta A., Przemysł rolno-spożywczy w województwie lubelskim w latach 1918–1939, Lublin 2008.
• Czyrka M., Powiat łukowski w Polsce odrodzonej 1918–1939, Łuków 2011.
• Eckert M., Przemysł rolno-spożywczy w Polsce w latach 1918–1939, Poznań 1974.
• Górak J., Młyny wodne na Lubelszczyźnie, „Studia i Materiały Lubelskie” 1997, Vol. 14.
• Grata P., Przemysł gorzelniczy w II Rzeczypospolitej, Rzeszów 2002.
• Krygier E., Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. Województwo radomskie, Vol. 6, booklet 1, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979.
• Krygier E., Ruszczyńska T., Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. Zasady opracowania. Powiat Gostyń – województwo poznańskie. Powiat Końskie – województwo kieleckie. Zeszyt dodatkowy do Kwartalnika Historii Kultury Materialnej, Wrocław–Warszawa 1958.
• Międzybłocki B., Monografja powiatu radzyńskiego, Radzyń Podlaski 1930.
• Mikulec B., Przemysł Lubelszczyzny w latach 1864–1914, Lublin 1989.
• Olszański H., Tradycyjne olejarstwo w Polsce, Sanok 1989.
• Puś W., Rozwój przemysłu w Królestwie Polskim 1870–1914, Łódź 1997.
• Puś W., Statystyka przemysłu Królestwa Polskiego w latach 1879–1913, Łódź 2013.
• Szot-Radziszewska E., Wiatraki i młyny wodne jako znaczące elementy w krajobrazie kulturowym tradycyjnej wsi kieleckiej, [in:] Młynarstwo tradycyjne – wczoraj, dziś, jutro… Problemy zachowania ginącego dziedzictwa, eds. A. Przybyła-Dumin, B. Grabny, P. Roszak-Kwiatek, Chorzów 2017.
• Szurowa B., Młynarstwo między Wisłą a Pilicą od połowy XVIII do XX wieku, Kielce 2015.
• Święch J., Tajemniczy świat wiatraków, „Łódzkie Studia Etnograficzne” 2005, Vol. XLIV.
• Święch J., Wiatraki. Młynarstwo wietrzne na Kujawach, Włocławek 2001.
• Welik G., Ziemiaństwo guberni siedleckiej 1867–1912, Siedlce 2009.
• Wesołowska H., Młynarstwo wiejskie Opolszczyzny od XVIII do XX wieku, Opole 1969.
• Zawadzki A., Gospodarka Południowego Podlasia w latach 1918–1939, Siedlce 2014.
• http://www.mazowieckiszlaktradycji.com/poi-lista/gospodarstwo-agroturystyczne-pod-stara-czeresnia/?thematicPathId=1266
• https://skansen.lublin.pl/pl/ekspozycja/wyzyna-lubelska/
• https://www.skanseny.net/skansen/hola

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.28.08

Biblioteka Nauki

2142368