Splatanie a "common sense" w "Zapisie socjologicznym" Zofii Rydet

• Authors: Mariusz Gołąb

Title variants

EN

Knotting against common sense in the "Sociological Record" by Zofia Rydet

Abstracts

EN

The paper deals with two models of interpretation that influence present way of understanding the main functions of Zapis socjologiczny [Sociological Record]. Approving the importance of both, first called ethnographic-archive and the other, aesthetic analysis, the author shows how using them separately influences the interpretation and limits the different aspects of photographic cycle by Rydet. This kind of theoretical separation is presented as the problem of common sense, whereas the importance of Sociological Record as the dynamic pattern of the knotting notion by Tim Ingold. The main features of knotting examined in the work by Rydet involves details and things presented on the photographs and the use of photographic image as the way of showing concurrent and nonlinear narrative links. It results with re-reading Zapis… as the image composition that reveals itself as the logic of metaphor with the substitution of expression plane and content plane in the way how C. Levi-Strauss describes mythological process. Thus the work by Rydet is finally presented as the representation of B. Latour’s hybrid and challenge for theoretical description, reflecting the present-day experience of the audience and being renewed in the new conditions of culture.

PL

Rozważania dotyczą dwu modeli interpretacji, które ukształtowały sposób rozumienia Zapisu socjologicznego Zofii Rydet. Pierwszy z nich nazwany został modelem etnograficzno-archiwistycznym, a drugi estetycznym. Autor ukazuje, jak oparte na nich rozłączne sposoby analizy mają wpływ na różne aspekty znaczenia cyklu fotograficznego Z. Rydet. Ten rodzaj teoretycznego rozdzielenia odpowiada pojęciu common sense, podczas gdy dynamiczny wzorzec Zapisu... został przedstawiony w ramach kategorii „splatania” Tima Ingolda. Głównymi cechami splatania obecnymi w dziele Z. Rydet są szczegóły i przedmioty składające się na fotograficzną kompozycję oraz związany z nią nielinearny układ narracyjny. Proponowany sposób analizy prowadzi do odczytania cyklu Zapisu… jako metafory. Cechą tej obrazowej konstrukcji jest proces wymiany znaczonego i znaczącego opisany przez C. Levi-Straussa jako cecha świadomości mitologicznej. Zdaniem autora tak przedstawione współdziałanie cech estetycznych i tematycznych pozwala widzieć w Zapisie… hybrydę w rozumieniu B. Latoura, a z tego powodu także wyzwanie dla interpretacji. Dzięki tym cechom dzieło Z. Rydet może aktualizować swoje znaczenie w obecnych warunkach kultury i odzwierciedla współczesne doświadczenie odbiorców.

Keywords

PL

obraz fotograficzny; common sense; bricolage; mit; model hylemorficzny; nienowoczesność

EN

common sense; metaphor; expression plane; content plane; photographic image; myth; bricolage; nonmodernity

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2022
• Volume: 28
• Issue: 2
• Pages: 35-69

Dates

published

2022

Contributors

author

Mariusz Gołąb

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej, Katedra Teorii Literatury

• https://orcid.org/0000000343910947

References

• Busza J., Zofia Rydet i mitologie dalekich podróży, [w:] Busza J., Wobec fotografów, Warszawa 1990.
• Czyżewski S., Gołąb M., Zofia Rydet po latach. 1978–2018, Łódź 2020.
• Dziewit J., Pisarek A., Ocalać. Zofia Rydet a fotografia wernakularna, Łódź 2020.
• Ferenc T., Jóźwiak K., Różycki A., Zapisy pamięci. Historie Zofii Rydet, Łódź 2020.
• Gołąb M., Stykówki „Prezapisu”, [w:] Obraz, obiekt narracja. Doświadczenie wizualne Zofii Rydet, red. S. Czyżewski i M. Gołąb, Łódź 2021.
• Gołąb M., Światło, realizm, negatyw, [w:] Obraz, obiekt narracja. Doświadczenie wizualne Zofii Rydet, red. S. Czyżewski i M. Gołąb, Łódź 2021.
• Hartwig E., Fotografika, Warszawa 1960.
• Ingold T., Splatać otwarty świat, wybór i oprac. E. Klekot, Kraków 2018.
• Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. M. Gdula, Warszawa 2011.
• Latour B., Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji, przeł. A. Czarnecka, wstęp M. Gdula, Warszawa 2009.
• Lévi-Strauss C., Myśl nieoswojona, przeł. A. Zajączkowski, Warszawa 1969.
• Ludzie i rzeczy. Zapis socjologiczny Zofii Rydet, red. K. Pijarski, Warszawa 2021.
• Mieletynski J., Claude Lévi-Strauss. Czy tylko etnologia?, „Pamiętnik Literacki” 1973, z. 1.
• Miłosz Cz., O erozji, [w:] Miłosz Cz., O podróżach w czasie, wybór, oprac. i wstęp J. Gromek, Kraków 2004.
• Miłosz Cz., O podróżach w czasie, [w:] Miłosz Cz., O podróżach w czasie, wybór i oprac. i wstęp J. Gromek, Kraków 2004.
• Nabokov V., Sztuka pisarska i zdrowy rozsądek, [w:] Nabokov V., Wykłady o literaturze, przeł. Z. Batko, Warszawa 2000.
• Obraz, obiekt narracja. Doświadczenie wizualne Zofii Rydet, red. S. Czyżewski i M. Gołąb, Łódź 2021.
• Panek-Sarnowska B., Socjologiczność fotografii Zofii Rydet, Zielona Góra 2005.
• Potocka M.A., Dzieło: narzędzie poznawcze, a nie klejnot kultury, [w:] Potocka M.A., Estetyka kontra sztuka. Kompromitacja założeń estetycznych w konfrontacji ze sztuką nowoczesną, Warszawa 2007.
• Potocka M.A., Sztuka, [w:] Potocka M.A., Nowa estetyka, Warszawa 2016.
• Rydet Z., Mały człowiek, wstęp A. Ligocki, przeł. M. Łatyński, G. Crépy-Szymańska, E. Szpak, Warszawa 1965.
• Sobota A., Czas, zegar, fotografia, [w:] Sobota A., Konceptualność fotografii, Bielsko-Biała 2004.
• Sobota A., Fotografia lat dziewięćdziesiątych, [w:] Sobota A., Konceptualność fotografii, Bielsko-Biała 2004.
• Stiegler B., Obrazy fotografii. Album metafor fotograficznych, przeł. J. Czudec, Kraków 2009.
• Zofia Rydet po latach. 1978–2018, red. S. Czyżewski, M. Gołąb, Łódź 2020.
• Zofia Rydet. „Zapis socjologiczny” 1978–1990, tekst i wybór zdjęć W. Nowicki, Gliwice 2016.
• Fundacja im. Zofii Rydet, Archiwum fotografii, http://zofiarydet.com/zapis/pl/library
• Kurz I., Nie wyrzucajcie tego wszystkiego, „Dwutygodnik.com” 2015, nr 172, http://www.dwutygodnik.com/artykul/6229-nie-wyrzucajcie-tego-wszystkiego.html
• Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Zofia Rydet. Zapis, 1978–1990, https://artmuseum.pl/pl/wystawy/zofia-rydet-zapis-1978-1990/1

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.28.13

Biblioteka Nauki

27281155