Transformacja Państwowych Gospodarstw Rolnych Sarnów i Bełdów w województwie łódzkim w prywatne przedsiębiorstwa. Konsekwencje społeczne

• Authors: Andrzej Suliborski , Anita Kulawiak

Title variants

Transformacja Państwowych Gospodarstw Rolnych Sarnów i Bełdów w województwie łódzkim w prywatne przedsiębiorstwa. Konsekwencje społeczne

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Lata 90. ubiegłego wieku były okresem znacznych przemian w polskiej gospodarce. Objęły one także polskie rolnictwo, w którym zlikwidowano funkcjonujące przez ponad 40 lat PGR-y, a w ich miejsce utworzono nowe podmioty prywatne, działające na zupełnie nowych, nieznanych wcześniej zasadach. Wraz z tym, niemal z dnia na dzień, zasadniczo zmieniło się życie tysięcy ludzi, dla których PGR-y były nie tylko miejscem codziennej pracy, ale nierzadko także miejscem i sensem życia, wyznaczającym jego codzienny rytm. Artykuł podejmuje próbę wyjaśnienia procesu upadku i przejścia dwóch byłych PGR-ów – Bełdowa i Sarnowa, położonych w województwie łódzkim, w prywatne przedsiębiorstwa rolne oraz ukazania najważniejszych skutków społecznych tego procesu. W szczególności w tekście skupiono się na trzech problemach: charakterystyce i roli PGR-ów Sarnów i Bełdów w środowisku lokalnym, procesie ich przejścia w prywatne gospodarstwa rolne oraz społecznych skutkach procesu zmiany.

EN

The 90s of the XXth century were a period of considerable transformations in the Polish economy. They also included Polish agriculture, where the over 40-year-old state-owned farms were liquidated and replaced by new private entities operating on completely new, previously unknown principles. With that, almost every day, the lives of thousands of people have changed, for which the PGR was not only a place of daily work, but also often the place and meaning of life, defining its daily rhythm. This article attempts to explain the process of the collapse and transition of two former SOEs – Beams and Sarnes, located in the Lodzkie Voivodeship, into private agricultural enterprises and to show the most important social consequences of this process. In particular, the text focuses on three issues: the characteristics and role of Sarnes and Beams PGRs in the local environment, their transition to private farms and the social impact of the transformation process.

Keywords

PL

Państwowe Gospodarstwo Rolne; transformacja społeczno-gospodarcza; obszary wiejskie; Państwowe Gospodarstwo Rolne; transformacja społeczno-gospodarcza; obszary wiejskie

EN

PGR; socio-economic transformation; rural areas

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Year: 2017
• Issue: 29
• Pages: 5-26

Dates

published

2017-09-30

Contributors

author

Andrzej Suliborski

author

Anita Kulawiak

References

• Berndt-Kostyrzewska J., 1999, Warunki życia ludności związanej z rolnictwem państwowym – przed likwidacją i po likwidacji PGR, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Błąd M., 2004, Czynniki i symptomy marginalizacji na obszarach wiejskich w Polsce, „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego”, 1.
• Brożek L., Suszyński A., 1999, Problemy aktywizacji gospodarczej obszarów wiejskich województwa koszalińskiego, „Koszalińskie Studia i Materiały”, 1.
• Bryl B., Deryło M., 1998, Gospodarka lokalami mieszkaniowymi AWRSP na terenie województwa wrocławskiego, „Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu”, 338.
• Cholewa R., Ostrowski T., 1976, Państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej, zarys rozwoju organizacyjno-ekonomicznego, PWRiL, Warszawa.
• Czapiewska G., 2005, Stypendia Agencji Nieruchomości Rolnych jako istotna forma pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży z rodzin popegeerowskich (na przykładzie subregionu słupskiego), [w:] Dutkowski M. (red.), Zagospodarowanie przestrzenne i rozwój obszarów nadmorskich w Polsce, Oficyna In Plus, Szczecin.
• Czapiewska G., 2012, Ekonomiczno-społeczne skutki restrukturyzacji PGR na Pomorzu Środkowym, Słupsk.
• Czapka E., 2001, Radzenie sobie pracowników byłych PGR-ów i ich rodzin w codziennym życiu, [w:] Warzywoda-Kruszyńska W., Kośmicki E., Januszek H. (red.), Bieda na wsi na tle globalnych przemian społeczno-gospodarczych w Polsce. Socjologiczne, ekonomiczne i polityczne aspekty problemu, Akademia Rolnicza, Poznań.
• Czyszkiewicz R., 1993, Bezrobocie wśród byłych pracowników PGR, „Polityka Społeczna”, 5–6.
• Czyżewski A., Grzelak A., Jankowiak J., 2001, Transformacja państwowego sektora rolnego w Wielkopolsce na tle sytuacji ogólnej, Akademia Ekonomiczna, Poznań.
• Dramowicz E., 1986, Przestrzenne zróżnicowanie państwowej gospodarki rolnej w Polsce, „Studia KPZK PAN”, 84, Warszawa.
• Dzun W., 1991, PGR w rolnictwie polskim w latach 1944–1990, IRWiR PAN, Warszawa.
• Fedyszak-Radziejowska B., 1997, Nowi gospodarze dawnych PGR i ich pracownicy, [w:] Nowi gospodarze dawnych PGR. Przekształcenia państwowego rolnictwa, IRWiR PAN, Warszawa.
• Gawłowski K., 1985, Państwowe gospodarstwa rolne w Polsce Ludowej – etapy rozwoju ANS, Warszawa.
• Gawłowski K., 1998, Państwowe gospodarstwa rolne w warunkach reformy gospodarczej (lata 1981–1986), ANS, Warszawa.
• Głębocki B., 1998, Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Górecki J., 1993, Doświadczenia polskiego rolnictwa w warunkach gospodarki rynkowej, „Wieś i Państwo”, 2.
• Grykień S., 2004, Przekształcenia w rolnictwie Europy w Europie Środkowo-Wschodniej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Guzewicz W., 1997, Kierunki rozwoju i efektywności gospodarstw wielkoobszarowych powstałych w wyniku przekształceń własnościowych w rolnictwie, [w:] Ziętara W. (red.), Gospodarstwo rolnicze wobec wymogów współczesnego rynku i UE, SGGW, Warszawa.
• Halamska M., 1999, Procesy marginalizacji na wsi popegeerowskiej, „Wieś i Rolnictwo”, 2.
• Halamska M., 2001, Wieś popegeerowska między adaptacją i marginalizacją,[w:] Bukraba-Rylska I., Rosner A. (red.), Wieś i rolnictwo na przełomie wieków, IRWiR PAN, Warszawa.
• Jackowska M., 2002, Bezrobocie a rozmiary ubóstwa w Polsce w latach dziewięćdziesiątych ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich, [w:] Przemiany w agrobiznesie i obszarach wiejskich oraz ich następstwa, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznejwe Wrocławiu”, 941, Wrocław.
• Jacyszyn J., 1992, Przekształcenia własnościowe w rolnictwie państwowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Kaczmarek T., Kaczmarek U., 1998, Problemy przekształceń własnościowych rolnictwa w Polsce i Wschodnich Niemczech, [w:] Głębocki B. (red.), Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce, Bogucki WydawnictwoNaukowe, Poznań.
• Kaczmarek U., 1999, Społeczne skutki restrukturyzacji PGR w województwie szczecińskim, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Kisiel R., Marks-Bielska R., 2003, Problemy aktywizacji gospodarczej społeczności popegeerowskich, [w:] Kłodziński M., Dzun W. (red.), Aktywizacja wiejskich obszarówproblemowych, IRWiR PAN, Warszawa, Szczecin.
• Kołodziej A., 1994, Warunki i możliwości restrukturyzacji sektora państwowego w rolnictwie, „Wieś i Rolnictwo”, 1.
• Kołodziej A., 1997, Korzyści z przekształceń PGR, „Nowe Życie Gospodarcze”, 32.
• Kowalak T., 1998, Marginalność i marginalizacja społeczna, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
• Lewandowski J., 1992, Rolnictwo w procesie przemian systemowych, „Wieś i Rolnictwo”, 2.
• Łapińska-Tyszka K., Pepereczko B., 2002, Subiektywny i obiektywny wymiar ubóstwa na wsi, „Wieś i Rolnictwo”, 3.
• Organiściak-Krzykowska A., 2001, Sytuacja materialna ludności popegeerowskiej Warmii i Mazur, [w:] Warzywoda-Kruszyńska W., Kośmicki E., Januszek H. (red.), Bieda na wsi na tle globalnych przemian społeczno-gospodarczych w Polsce. Socjologiczne, ekonomiczne i polityczne aspekty problemu, Akademia Rolnicza, Warszawa.
• Psyk-Piotrowska E., 1996, Postawy pracowników byłych PGR i dzierżawców wobec przemian w rolnictwie, „Wieś i Rolnictwo”, 2.
• Psyk-Piotrowska E., 1998, Bezrobocie i pauperyzacja środowisk dawnych PGR w Polsce, „Wieś i Rolnictwo”, 3.
• Psyk-Piotrowska E., 2001, Aktywizacja i przedsiębiorczość na obszarach popegeerowskich, [w:] Kłodziński M., Dzun W. (red.), Aktywizacja wiejskich obszarów problemowych, IRWiR PAN, Akademia Rolnicza, Warszawa.
• Psyk-Piotrowska E., 2004, Społeczne konsekwencje przekształceń własnościowych w rolnictwie państwowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Rudnicki R., 2001, Zmiany układu przestrzennego struktury agrarnej Polski Północnej w latach 1988–1998 (uwarunkowania, dynamika, kierunki), UMK, Toruń.
• Runowski H., 1996, Przekształcenia organizacyjno-prawne i własnościowe rolnictwa państwowego oraz ich skutki ekonomiczno-społeczne na obszarach wiejskich nad środkową Odrą, [w:] Kłodziński M., Rosner A. (red.), Przeobrażenia społeczno-ekonomiczne obszarów wiejskich pogranicza zachodniego, IRWiR PAN, Warszawa.
• Runowski H., 1997, Społeczne skutki restrukturyzacji i prywatyzacji PGR, [w:] Kłodziński M. (red.), Ludzie i ziemia po upadku PGR-ów. Analiza socjologiczna i ekonomiczna, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Rydz E., 1995, Główne problemy restrukturyzacji rolnictwa Pomorza Środkowego, [w:] Mikołajewicz Z. (red.), Strategiczne problemy rozwoju regionalnego w procesie integracji europejskiej, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Rydz E., 1999, Społeczno-ekonomiczne skutki restrukturyzacji gospodarki na przykładach z Pomorza Środkowego, [w:] Orłowski R., Zioło Z. (red.), Przemiany społeczno-gospodarcze struktur przestrzennych w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, WSZiA, Zamość.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1880–1914, red. Chlebowski B., Sulimierski F.,Walewski W., przy współudziale od poł. t. VI, Krzywicki J., Warszawa.
• Tarkowska E., 1998, Ubóstwo w byłych PGR-ach w poszukiwaniu dawnych źródeł nowej biedy, „Kultura i Społeczeństwo”, 2.
• Tarkowska E., 2000, Bieda popegeerowska, [w:] Tarkowska E. (red.), Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce, Warszawa.
• Ustawa z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych, Dz.U., 1981, nr 24, poz. 122.
• Ustawa z dnia 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Dz.U., 1990, nr 51, poz. 298.
• Ustawa z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, Dz.U., 1991, nr 107, poz. 464.
• Wilkin J., 1994, Państwowe gospodarstwo rolne – teraz i w przyszłości, [w:] Własność państwowa w rolnictwie. Przekształcenia, problemy, perspektywy, Akademia Rolniczo-Techniczna w Olsztynie, Olsztyn.
• Wilkin J., 1997, Zagospodarowanie ziemi i siły roboczej. Dylematy polityki społeczno-ekonomicznej wobec obszarów popegeerowskich, [w:] Kłodziński M., Rosner A. (red.), Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania i możliwości wielofunkcyjnego rozwoju wsi w Polsce, Wydawnictwo SGGH, Warszawa.
• Zapotoczna M., 2005, Organizacja i zarządzanie zasobami mieszkaniowymi byłych PGR-ów, „Wieś i Rolnictwo”, 1.
• Zgliński W., 1997, Przekształcenia państwowego rolnictwa w Polsce – skutki społeczne, ekonomiczne i przestrzenne, „Zeszyty KPZK PAN”, 48.
• Zgliński W., 2003, Wpływ transformacji państwowych gospodarstw rolnych na przemiany rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce, [w:] Górz B., Guzik C. (red.), Współczesne przeobrażenia i przyszłość polskiej wsi, „Studia Obszarów Wiejskich”, 4, Warszawa.
• Zgliński W., 2004, Prywatne gospodarstwa wielkoobszarowe powstałe w wyniku transformacji PGR jako nowy element w strukturze rolnictwa Polski, [w:] Parysek J.J. (red.), Rozwój regionalny i lokalny w Polsce w latach 1989–2002, Uniwersytet Adama Mickiewiczaw Poznaniu, Poznań.
• Ziętara W., 1992, Przekształcenia własnościowe w PGR (uwarunkowania i bariery), „Wieś i Rolnictw”, 3.

Identifiers

DOI

10.18778/1508-1117.29.01