Programowanie sanacji przestrzeni wiejskiej. Autorskie mechanizmy planistyczne na rzecz zrównoważonego kształtowania obszarów wiejskich

• Authors: Robert Barełkowski , Bartosz Wojtyra

Title variants

Programowanie sanacji przestrzeni wiejskiej. Autorskie mechanizmy planistyczne na rzecz zrównoważonego kształtowania obszarów wiejskich

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W pierwszej części artykułu autorzy diagnozują problemy procesu planowania przestrzennego w Polsce wynikające z obowiązującego systemu prawnego oraz identyfikują ich efekty w przestrzeni wiejskiej. W drugiej części skupiają się na prezentacji trzech wątków badawczych, stanowiących propozycję aplikacyjnych metod wdrażanych eksperymentalnie do procesu planistycznego, bazując na doświadczeniach praktycznych. W podsumowaniu konstruują listę rekomendacji dotyczących programowania sanacji zagospodarowania obszarów wiejskich.

EN

In the first part of the paper, the authors diagnose problems of spatial planning process in Poland being the result of the implementation of effective law. They identify how practice affected by this law generates land use conditions in the rural space. Common situation is that there is apparent lack of integration of planning and strategic documents affecting spatial policies within one territorial unit (commune) and their execution. This deficiency along with inefficient regulations are exploited and in conjunction with other phenomena like increased and uncontrolled development pressure (e.g. by property owners), particularization of prioritization in issuing administrative decisions related to land use, predatory economy of agricultural land, produce unsatisfactory qualities of the built environment. Also, social participation in spatial planning system is often limited and doesn’t meet specific objectives. In the second part, the authors use case studies in order to propose the method applied, as a part of research and related experiment, to the planning process. This study is immersed in particular, practical experience. The method encompasses: scenario-based approach (as part of the P.R.S. method), monitoring and evaluation of spatial policy in communes, introduction of multi-criteria analyses. These mechanisms allow for allowing to identify and understand the conditions and background of activities for spatial policy and aim to improve planning documents. In the summary, the authors construct a list of recommendations regarding programming of rural development planning. They emphasize the need for a stronger integration of spatial regulation on different levels of management of planning process. They postulate to amplify the integration of planning documents even if it means some degree of reorientation of initially stipulated hierarchy. One of key issues is the introduction of constant and continuous monitoring of spatial policy, preceding decision-making. The solution could be seen as a multi-criteria assessment of spatial conditions and directions, development studies should be based on. Public participation is depicted also as integrated and permeate community share in decision-making focused on clearly defined objectives, countering the conflicts arising from particularism of inhabitants. Authors attempt to define their interpretation of holistic approach to planning studies and documents using broad perspective, with recognition of necessity to acknowledge the uniqueness of every area or site, resulting in respecting different characteristics by relevant establishing of different planning objectives.

Keywords

PL

planowanie przestrzenne; obszary wiejskie; strategiczne rezerwy inwestycyjne; metoda FAST; planowanie przestrzenne; obszary wiejskie; strategiczne rezerwy inwestycyjne; metoda FAST

EN

spatial planning; rural areas; strategic investment resources; FAST method

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Year: 2018
• Issue: 32
• Pages: 31-49

Dates

published

2018-06-30

Contributors

author

Robert Barełkowski

author

Bartosz Wojtyra

References

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW), 2005, Korupcja w Polsce – próba analizy zjawiska, Raport Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Warszawa.
• Barełkowski R., 2005, Web-based social participation in the process of town planning, [w:] Duarte J.P., Ducla-Soares G., Zita Sampaio A. (red.), Digital Design: The Questfor New Paradigms, Technical University of Lisbon, Lisbon: 557–564.
• Barełkowski R., 2008, Web-based support for social participation and education in planning procedures, [w:] Muylle M. (red.), Architecture in „Computro”, University College of Antwerpen, College of Design Sciences, The Higher Institute of Architectural Sciences, Antwerp: 823–828.
• Barełkowski R., 2009, Prawo – czynnik instrumentalizacji przestrzeni, Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Międzyuczelniana: „Krajobrazy Europy. Gospodarka planowa czy generowanie chaosu?”, Panel 1, „Krajobraz jako celowy czy ‚uboczny produkt’ działalności architekta i planisty”: III konferencja z cyklu „Oblicza równowagi”, Politechnika Wrocławska, Wrocław.
• Barełkowski R., 2012, The Edge of the [dis]Order, [w:] Pacetti M., Passerini G., Brebbia C.A., Latini G. (red.), The Sustainable City VII. Urban Regeneration and Sustainability, „WIT Transactions on Ecology and the Environment”, 155, Wessex Institute of Technology, WIT Press, Southampton & Boston: 759–770.
• Barełkowski R., 2014, Strategies for identity of sustainable suburbs, [w:] Marchettini N., Brebbia C.A., Pulselli R., Bastianoni S. (red.), The Sustainable City IX. Urban Regeneration and Sustainability, „WIT Transactions on Ecology and the Environment”, 191, Wessex Institute of Technology, WIT Press, Southampton & Boston: 667–679.
• Barełkowski R., 2015, FAST Matrix – depicting the time-related aspect of urban development, [w:] Brebbia C.A., Flores-Escobar W.F. (red.), The Sustainable City X. Urban Regeneration and Sustainability, „WIT Transactions on Ecology and the Environment”, 194, Wessex Institute of Technology, WIT Press, Southampton & Boston: 3–10.
• Barełkowski R., Barełkowska K., 2003, Struktura metody planowania przestrzennego P.R.S. – podstawy teoretyczne, [w:] Barełkowski R. (red.), Przestrzeń architektury a przestrzeń kulturowa, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań: 7–22.
• Barełkowski R., Barełkowska K., Chlasta L., Wardęski Ł., 2013, Plany ochronne – narzędzie zachowania walorów krajobrazowych, [w:] Barełkowski R. (red.), Harmonizowanie przestrzeni. Perspektywy, studia, interwencje, Wydawnictwo Exemplum, Poznań: 137–147.
• Barełkowski R., Wardęski Ł., Wojtyra B., 2016a, Metodologiczne i praktyczne aspekty oceny aktualności studium i planów miejscowych na rzecz kreacji polityki przestrzennej = Methodological and Practical Aspects of the Assessment of Validity of Development Study for Creation of Spatial Policy, „Przestrzeń i Forma”, 28, Szczecin: 143–164.
• Barełkowski R., Barełkowska K., Chlasta L., Janusz J., Wardęski Ł., 2016b, Czasoprzestrzeń miasta. FAST: rozpoznanie i planowanie dla zrównoważonego rozwoju, „Przestrzeń i Forma”, 25, Szczecin: 151–186.
• Borkowski Z.H., 2011, Metoda badania marginalności obszarów wiejskich, „Barometr Regionalny”, 3 (25): 7–12.
• Brzeziński C., 2013, Wybrane problemy planowania przestrzennego w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, 289: 105–114.
• Czarnik Z., 2010, Istota i zakres władztwa planistycznego gminy, „Administracja: Teoria, Dydaktyka, Praktyka”, 3 (20): 5–30.
• Górecki J., 2015, Wybrane problemy rozwoju i transformacji rolnictwa, „Problemy Rolnictwa Światowego. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie”, 15 (XXX), 1/2015: 33–38.
• Hajduk S., Baran A., 2013, Planowanie przestrzenne gmin a proces inwestycyjny – zagadnienia problematyczne, „Optimum. Studia Ekonomiczne”, 2/62: 117–129.
• Izdebski H., Nielicki A., Zachariasz I., 2007, Zagospodarowanie przestrzenne. Polskie prawo na tle standardów demokratycznego państwa prawego, Raport Sprawne Państwo, Program Ernst & Young, Warszawa.
• Kolipiński B., 2014, Planowanie przestrzenne w Polsce w minionym 25-leciu, „Mazowsze. Studia Regionalne”, 15: 109–118.
• Kowalik T., 2000, Współczesne systemy ekonomiczne. Powstanie, ewolucja, kryzysy, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa.
• Kowalik T., 2001, Społeczne aspekty transformacji a rola państwa, „Gospodarka Narodowa”, 9: 28–47.
• Kowalik T., 2007, Polska transformacja a nurty liberalne, „Ekonomista”, 6: 781–797.
• Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa (MIiB), 2016, Problemy w dziedzinie planowania przestrzennego, Materiał informacyjny na posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej w dniu 11 maja 2016 roku, Warszawa.
• Najwyższa Izba Kontroli (NIK), 2011, Informacja o wynikach kontroli realizacji zadań w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego, Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa.
• Najwyższa Izba Kontroli (NIK), 2016, Informacja o wynikach kontroli. System gospodarowania przestrzenią gminy jako dobrem publicznym, Departament Infrastruktury, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa.
• Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce, 2013, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa. Schoemaker P.J.H., 1995, Scenario planning: a tool for strategic thinking, „Sloan Management Review”, 36 (2), Massachussetts Institute of Technology, Cambridge, Mass: 25–40.
• Szwajdler W. (red.), 2013, Aspekty prawne planowania i zagospodarowania przestrzennego, LEX Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa.
• Śleszyński P., Komornicki T., Solon J., Więckowski M., 2012, Planowanie przestrzenne w gminach, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Wydawnictwo Akademickie Sedno, Warszawa.
• Wojtyra B., 2017, Zasoby lokalne w planowaniu przestrzennym centrum wsi – studium przypadku Rokietnicy, „Studia Obszarów Wiejskich”, 45: 125–140.
• Woźniak M., 2015, Ład przestrzenny jako paradygmat zrównoważonego gospodarowania przestrzenią, „Białostockie Studia Prawnicze”, 18: 167–182.
• Zagóra-Jonszta U., 2017, Polscy ekonomiści o przebiegu i skutkach transformacji, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, 316: 208–219.
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U., 2017, poz. 1073, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji (Dz.U., 2017, poz. 1023, z późn. zm.).

Identifiers

DOI

10.18778/1508-1117.32.02