Podatki nazywane opłatami w imię maksymalizacji dochodów budżetowych – zarys problematyki

• Authors: Ireneusz Nowak

Title variants

EN

Taxes called charges in the name of maximising budget revenues – outline of issues

Abstracts

EN

The aim of this publication is to present the dysfunction that the Polish legislator (in this role de facto politicians) has had for many years in the inadequate use of the nomenclature in the space of public and legal tributes for the term tax and fee. For the above research purpose the author has used, in principle, the doctrinal views according to which the use of the name fee for benefits fulfilling all the characteristics of a tax is undoubtedly worthy of unambiguous criticism. All this is done in order to obtain budgetary revenues by concealing subsequent taxes under the name of fees so as not to arouse negative emotions among citizens, nolens volens future voters, and representatives of the faithful electorate.

PL

Założeniem niniejszego artykułu jest przedstawienie dysfunkcji, która sprawia, że polski ustawodawca (w tej roli de facto politycy) nieadekwatnie stosuje nazewnictwo w przestrzeni danin publicznoprawnych na określenie podatku i opłaty. W powyższym celu badawczym autor wykorzystał poglądy doktrynalne, według których bez wątpienia na jednoznaczną krytykę zasługuje używanie nazwy „opłata” na świadczenia mające wszelkie cechy podatku. A wszystko to dla pozyskania wpływów budżetowych poprzez zabieg polegający na ukrywaniu kolejnych podatków pod nazwą „opłata”, aby nie wzbudzać negatywnych emocji wśród obywateli – przyszłych wyborców i przedstawicieli wiernego elektoratu.

Keywords

PL

podatek; opłata; ustawodawca; polityk; ekwiwalentność

EN

tax; fee; legislature; policy; equivalency

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Kwartalnik Prawa Podatkowego
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 39-63

Dates

published

2022

Contributors

author

Ireneusz Nowak

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Podatkowego

• https://orcid.org/0000000279976887

References

• Adam L., Podatki i opłaty w kapitalizmie, Warszawa 1962.
• Antonów D., Opłata skarbowa w polskim porządku prawnym, LEX/el. 2017.
• Antonów D., Szczególne opłaty administracyjne, Wrocław 2017.
• Bień-Kacała A., Zasada władztwa daninowego w Konstytucji RP z 1997 r., Toruń 2005.
• Borodo A., Polskie prawo finansowe. Zarys ogólny, Toruń 2014.
• Borszowski P., Stelmaszczyk K., Opłata eksploatacyjna jako danina publiczna, [w:] Prawo i administracja dla regionu. Zagadnienia prawne, ekonomiczne i społeczne, red. P. Borszowski, P. Szymaniec, T. Moskal, Wałbrzych 2015.
• Brzeziński B., Danina publiczna, [w:] Wielka encyklopedia prawa, red. B. Brzeziński, H. Litwińczuk, Z. Ofiarski, t. XI: Prawo finansowe, Warszawa 2017.
• Brzeziński B., Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 18 sierpnia 2020 r., sygn. I SA/Bd 101/20, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2021, nr 2.
• Brzeziński B., Kilka uwag o polityce podatkowej, [w:] Prawo skarbowe i prawo finansowe. Szkoły i uczniowie. Księga Dedykowana Pamięci Profesora Jerzego Lubowieckiego, red. C. Kosikowski, Białystok 2013.
• Brzeziński B., Kompetencje prawotwórcze rad narodowych w dziedzinie podatków i opłat, Toruń 1989.
• Brzeziński B., Opłaty, [w:] Prawo finansowe, red. W. Wójtowicz, Warszawa 2000.
• Brzeziński B., Opodatkowanie niepożądanej społecznie konsumpcji. Wprowadzenie do tematyki, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2021, nr 1 https://doi.org/10.18778/1509-877X.2021.01.01
• Brzeziński B., Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2008.
• Brzeziński B., Prawo podatkowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Toruń 2017.
• Brzeziński B., Reformy podatkowe – teoria i doświadczenia polskie, [w:] Systemowa reforma podatków dochodowych. Konferencja pod honorowym patronatem Ministra Finansów oraz patronatem naukowym Prof. dr hab. Bogumiła Brzezińskiego i Prof. dr hab. Włodzimierza Nykiela, Warszawa 2009.
• Brzeziński B., Szkice z wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2002.
• Brzeziński B., Wprowadzenie do prawa podatkowego, Toruń 2008.
• Brzeziński B., Wstęp do nauki prawa podatkowego, Toruń 2001.
• Brzeziński B., Wykładnia prawa podatkowego, Gdańsk 2013.
• Brzeziński B., Morawski W., Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska a przepisy Ordynacji podatkowej, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 1999, nr 3–4.
• Brzeziński B., Olesińska A., Prawo finansów publicznych, Toruń 2016.
• Brzeziński B., Lasiński-Sulecki K., Morawski W., Poprawa efektywności polskiego systemu podatkowego w świetle zasad polityki podatkowej i tworzenia prawa, „Przegląd Orzecznictwa Podatkowego” 2020, nr 6.
• Brzeziński B., Kalinowski M., Olesińska A., Masternak M., Orłowski J., Ordynacja podatkowa. Komentarz, cz. 1, Toruń 2007.
• Budziarek M., Pojęcie podatku. Elementy konstrukcyjne podatku. Źródła prawa podatkowego, [w:] Prawo podatkowe. Podręcznik dla Podyplomowego Studium Prawa Podatkowego, red. M. Sęk, t. 1, Łódź 2014.
• Czaja-Hliniak I., Opłaty i dopłaty publiczne w Polsce międzywojennej, Kraków 2013.
• Drozdowski E., Podatek cukrowy, czyli o zasadzie prawidłowej legislacji i prawdopodobnym braku konsekwencji jej naruszenia, „Przegląd Podatkowy” 2021, nr 8.
• Etel L., Pojęcie podatku, [w:] Prawo podatkowe, red. L. Etel, Warszawa 2005.
• Gajl N., Finanse i prawo finansowe, Warszawa 1980.
• Gajl N., Modele podatkowe. Podatki obrotowe i inne formy obciążeń pośrednich, Warszawa 1995.
• Gliniecka J., Fiskalna i pozafiskalne funkcje opłat jako władczej formy dochodów publicznych, [w:] Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Mastalskiego. Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego, red. W. Miemiec, Wrocław 2009.
• Gliniecka J., Opłaty publiczne w Polsce. Analiza prawna i funkcjonalna, Gdańsk 2007.
• Gliniecka J., Opłaty publiczne, [w:] System prawa finansowego. Prawo daninowe, red. L. Etel, t. III, Warszawa 2010.
• Gliniecka J., W kwestii opłat publicznych jako elementu systemu dochodów samorządowych, [w:] W kręgu prawa podatkowego i finansów publicznych. Księga dedykowana Profesorowi Cezaremu Kosikowskiemu w 40-lecie pracy naukowej, red. H. Dzwonkowski, J. Głuchowski, A. Pomorska, J. Szołno-Koguc, Lublin 2005.
• Glumińska-Pawlic J., Ogólna charakterystyka danin niepodatkowych, [w:] System prawa finansowego. Prawo daninowe, red. L. Etel, t. III, Warszawa 2010.
• Gomułowicz A., Konstytucyjny aspekt stanowienia obowiązków podatkowych, [w:] Finanse publiczne a Konstytucja, red. M. Bogucka-Felczak, Warszawa 2020.
• Gomułowicz A., Podatek a opłata, [w:] Podatki i prawo podatkowe, red. A. Gomułowicz, D. Mączyński, LEX/el. 2016.
• Gomułowicz A., Podatki a etyka, LEX/el. 2013.
• Gomułowicz A., Podatnik a państwo, [w:] Procedury podatkowe – gwarancje procesowe czy instrumenty fiskalizmu?, red. H. Dzwonkowski, Warszawa 2005.
• Gomułowicz A., Prawodawstwo podatkowe a badania postlegislacyjne, [w:] Podatkowe i niepodatkowe źródła finansowania zadań publicznych, red. J. Głuchowski, A. Pomorska, J. Szołno-Koguc, Lublin 2007.
• Gomułowicz A., System podatkowy, [w:] A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2010.
• Gomułowicz A., Zasada sprawiedliwości podatkowej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Aspekt materialny, Warszawa 2003.
• Gomułowicz A., Małecki J., „Dziwactwa” legislacji podatkowej, [w:] System podatkowy. Zagadnienia teoretycznoprawne, red. C. Kosikowski, T. Dębowska-Romanowska, Łódź 1992.
• Jaśkiewiczowa J., Prawo finansowe, Gdańsk 1988.
• Kalinowski M., Podmioty bierne stosunku podatkowoprawnego. Przyczynek do teorii podmiotowości podatkowej, Toruń 2019.
• Kalinowski M., Współczesne systemy podatkowe. Zarys wykładu, Toruń 1996.
• Kidyba A., Osiem grzechów głównych, „Dziennik Gazeta Prawna – Poradnik”, 16 lutego 2021, nr 31(5439).
• Komar A., Łączkowski W., Finanse i prawo finansowe, Warszawa 1985.
• Kosikowski C., Podatek jako instytucja ustrojowoprawna, [w:] System podatkowy. Zagadnienia teoretycznoprawne, red. C. Kosikowski, T. Dębowska-Romanowska, Łódź 1992.
• Kosikowski C., Podstawowe pojęcia podatkowe, [w:] Encyklopedia podatkowa, red. C. Kosikowski, Warszawa 1998.
• Kosikowski C., Problem władzy publicznej i podatników, Warszawa 2007.
• Kosikowski C., Stabilność prawa podatkowego, [w:] Polski system podatkowy. Założenia a praktyka, red. A. Pomorska, Lublin 2004.
• Kosikowski C., Ustawa podatkowa. Geneza, ewolucja i stan prawny, tworzenie, kontrola, wykładnia, wykonywanie, Warszawa 2006.
• Kukulski Z., Rodzaje podatków, [w:] Zagadnienia ogólne prawa podatkowego, red. W. Nykiel, M. Wilk, Łódź 2014.
• Kukulski Z., Strzelec D., Prawo podatkowe, Warszawa 2012.
• Liszewski G., Opłaty w polskim systemie prawa, [w:] Opłaty samorządowe w Polsce, red. G. Liszewski, Białystok 2010.
• Liszewski G., Wstęp, [w:] Opłaty samorządowe w Polsce – problemy praktyczne, red. G. Liszewski, Białystok 2010.
• Łączkowski W., Granice opodatkowania, [w:] System podatkowy. Zagadnienia teoretycznoprawne, red. C. Kosikowski, T. Dębowska-Romanowska, Łódź 1992.
• Łączkowski W., Ograniczenia prawa stanowionego, [w:] W służbie nauki prawa finansowego. Jubileusz obecności Profesora Jana Głuchowskiego w Katedrze Finansów i Prawa
• Finansowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, red. A. Dębiński, A. Pomorska, P. Smoleń, Lublin 2010.
• Łączkowski W., Prawo naturalne a prawo stanowione. Uwagi prawnika, „Ethos” 1999, nr 1–2.
• Łączkowski W., Zasady podatkowe w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Koncepcje współczesnych reform podatkowych. Europa na drodze do wspólnej waluty. Książka wydana z okazji 40-lecia pracy naukowej prof. dr hab. Andrzeja Komara, red. J. Małecki, Poznań 1998.
• Małecki J., Charakterystyka ogólna stosowania prawa podatkowego, [w:] System prawa finansowego. Prawo daninowe, red. L. Etel, t. III, Warszawa 2010.
• Małecki J., Z problematyki opłaty skarbowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989, nr 4.
• Mariański A., Komentarz do art. 6 o.p., [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. A. Mariański, Legalis/el. 2021.
• Mastalski R., Definicja legalna podatku, „Przegląd Podatkowy” 2002, nr 11.
• Mastalski R., Komentarz do art. 6, [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. B. Adamiak, J. Borkowski, P. Borszowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Wrocław 2017.
• Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2012.
• Matarewicz J., Wybrane zagadnienia dotyczące nowej opłaty cukrowej obowiązującej od 1.1.2021 r., „Monitor Podatkowy” 2020, nr 12, Legalis/el.
• Miemiec W., Borszowski P., Pojęcie podatku i prawa podatkowego, [w:] Prawo podatkowe z kazusami i pytaniami, red. P. Borszowski, Warszawa 2018.
• Mirek I., Pojęcie podatku w Niemczech – konstytucyjnoprawne, ustawowe, orzecznicze, doktrynalne „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2021, nr 1 https://doi.org/10.18778/1509-877X.2021.01.02
• Nowa Ordynacja podatkowa. Z prac Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego, red. L. Etel, Białystok 2017.
• Nowak I., 120 radców skarbowych jako „elita” Krajowej Administracji Skarbowej, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2021, nr 2 https://doi.org/10.12775/PBPS.2021.007
• Nowak I., Krajowa Administracja Skarbowa w świetle „standardów” stanowionego prawa oraz polityki kadrowo-płacowej – uwagi krytyczne, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2021, nr 3 https://doi.org/10.12775/PBPS.2021.008
• Nowak I., Opłata skarbowa, [w:] Prawo podatkowe. Podręcznik dla Podyplomowego Studium Prawa Podatkowego, red. M. Sęk, t. 3, Łódź 2014.
• Nykiel W., Budżet a normy prawa podatkowego, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2021, t. 118.
• Nykiel W., Podatek – zagadnienia ogólne, [w:] Prawo podatkowe w Polsce. Podręcznik akademicki, red. W. Nykiel, Warszawa 2018.
• Nykiel W., Pojęcie i elementy konstrukcji podatku, [w:] Zagadnienia ogólne prawa podatkowego, red. W. Nykiel, M. Wilk, Łódź 2014.
• Nykiel W., Pojęcie i konstrukcja podatku, [w:] System prawa finansowego. Prawo daninowe, red. L. Etel, t. III, Warszawa 2010.
• Nykiel W., Ulgi i zwolnienia w konstrukcji prawnej podatku, Warszawa 2002.
• Nykiel W., Wilk M., Tendencje rozwojowe prawa podatkowego, [w:] Zagadnienia ogólne prawa podatkowego, red. W. Nykiel, M. Wilk, Łódź 2014.
• Ofiarski Z., Prawo podatkowe, LEX/el. 2006.
• Oniszczuk J., Podatki i inne daniny w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2001.
• Ordynacja podatkowa. Komentarz praktyczny, red. B. Brzeziński, M. Kalinowski, A. Olesińska, Gdańsk 2017.
• Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. B. Brzeziński, M. Kalinowski, M. Masternak, A. Olesińska, Legalis/el. 2002.
• Ostrowski K., System podatkowy PRL. Skrypt dla studentów wydziału prawa i studium administracyjnego, Kraków 1971.
• Pahl B., Podatki i opłaty lokalne. Teoria i praktyka, LEX/el. 2017.
• Pikulska-Radomska A., Fiscus non erubescit. O niektórych italskich podatkach rzymskiego pryncypatu, Łódź 2013 https://doi.org/10.18778/7525-887-5
• Podatki i opłaty lokalne – czas na zmiany, red. L. Etel, R. Dowgier, Białystok 2013.
• Popławski M., Komentarz do art. 3. o.p., [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX/el. 2021.
• Ruśkowski E., Kontrola tworzenia i stosowania prawa podatkowego pod rządami Konstytucji RP, Warszawa 2006.
• Sawicka K., Charakter oraz konstrukcja prawna opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, [w:] Prawo i administracja dla regionu. Zagadnienia prawne, ekonomiczne i społeczne, red. P. Borszowski, P. Szymaniec, T. Moskal, Wałbrzych 2015.
• Serwacki J., Polityka podatkowa, [w:] Prawo podatkowe. Teoria. Instytucje. Funkcjonowanie, red. B. Brzeziński, Toruń 2009.
• Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, 90 proc. emerytów i rencistów skorzysta na Polskim Ładzie, 2021 https://www.gov.pl/web/finanse/90-emerytow-i-rencistow-skorzysta-na-polskimladzie (dostęp: 16.01.2022).
• Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Działania MF i KAS w 2021 roku, 2021 https://www.gov.pl/web/finanse/dzialania-mf-i-kas-w-2021-roku (dostęp: 16.01.2022).
• Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Minister Maląg o ochronie dla odbiorców gazu: Zadbaliśmy o placówki z zakresu polityki społecznej, 2022 https://www.gov.pl/web/rodzina/minister-malag-o-ochronie-dla-odbiorcow-gazu-zadbalismy-o-placowki-zzakresu-polityki-spolecznej (dostęp: 16.01.2022).
• Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Podatkowy Polski Ład – nowe rozwiązania już od 1 stycznia, 2021 https://www.gov.pl/web/finanse/podatkowy-polski-lad--nowe-rozwiazania-juz-od-1-stycznia (dostęp: 16.01.2022).
• Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Polski Ład – informacja dla księgowych https://www.gov.pl/web/kas/polski-lad-informacja-dla-ksiegowych (dostęp: 16.01.2022).
• Tegler E., Funkcje systemu podatkowego, [w:] System podatkowy. Zagadnienia teoretycznoprawne, red. C. Kosikowski, T. Dębowska-Romanowska, Łódź 1992.
• Wantoch-Rekowski J., Opłaty publiczne, [w:] Wielka encyklopedia prawa, red. B. Brzeziński, H. Litwińczuk, Z. Ofiarski, t. XI: Prawo finansowe, Warszawa 2017.
• Werner A., Wierzbicki J., Dysfunkcje prawotwórstwa podatkowego – pokusa nadużycia i iluzja fiskalna w działalności władz polskich, „Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2021, nr 9 https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.2920
• Wiśniewski R., Etyka podatkowa, [w:] Prawo podatkowe. Teoria. Instytucje. Funkcjonowanie, red. B. Brzeziński, Toruń 2009.
• Wójtowicz W., Daniny publiczne, [w:] System prawa finansowego. Prawo daninowe, red. L. Etel, t. III, Warszawa 2010.
• Wójtowicz W., Definicja podatku, [w:] Prawo podatkowe, red. P. Smoleń, W. Wójtowicz, Warszawa 2017.
• Wójtowicz W., Zarys polskiego prawa podatkowego, Bydgoszcz 1995.
• Zdzitowiecki J., System podatkowy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1961, nr 1.

Identifiers

DOI

10.18778/1509-877X.2022.02.03

Biblioteka Nauki

2123419