Nagrobki przy kościele Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła w Szadku

• Authors: Bartłomiej Czyżewski

Title variants

EN

Tombstones beside the Church of Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint James the Apostle in Szadek

Abstracts

EN

First churchyards were founded around 5th–6th century AD near the temples where in crypts were the remains of saints. Over time, these cemeteries were built near every church. Burials at the churchyards were abandoned in the 18th century because of numerous epidemics that had sources at these cemeteries. People started to bury their dead at cemeteries outside the cities. The churchyard at the Church of Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint James the Apostle in Szadek was founded in the Middle Ages and continued to be used during the next centuries. It seems that the cemetery was used until the second half of the 19th century and even at the beginning of the 20th century. Currently, beside the church are seven tombstones and gravestones, which are the remains of the old churchyard. The preserved tombstones and gravestones belonged to: Józef Formański and Helena Formańska, Wiktoria Rolińska, Józefa Maliszewska, Józef Kozieł, Marceli and Cecylia Kozłowski, Teodora Skupińska oraz Jan Kiełkiewicz. These people lived in Szadek and the surrounding villages and were buried at the end of the 19th – beginning of 20th century.

PL

Pierwsze przykościelne cmentarze były zakładane około V–VI w. n.e. w pobliżu świątyń, w podziemiach których spoczywały szczątki świętych. Z biegiem czasu cmentarze takie zaczęły powstawać przy każdym kościele. Grzebania zmarłych przy kościołach zaprzestano dopiero w XVIII w. w związku z licznymi epidemiami, które swoje źródła miały na tych nekropoliach. Rozpoczęto zakładanie cmentarzy poza miastami i likwidację przykościelnych miejsc pochówku. Przykościelny cmentarz przy kościele pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła w Szadku został założony już w okresie średniowiecza i funkcjonował przez następne stulecia. Ze źródeł wynika, że nekropolia działała jeszcze w drugiej połowie XIX w., a być może nawet i na początku XX w. Obecnie, przy kościele w Szadku znajduje się siedem tablic i nagrobków oraz pozostałości kamieniarki nagrobnej, których nie da się przypisać do konkretnych grobów. Zachowane tablice i nagrobki należały do: Józefa Formańskiego i Heleny Formańskiej, Wiktorii Rolińskiej, Józefy Maliszewskiej, Józefa Kozieła, Marcelego i Cecylii Kozłowskich, Teodory Skupińskiej oraz Jana Kiełkiewicza. Osoby te zamieszkiwały Szadek oraz okoliczne wsie i zostały pochowane pod koniec XIX – na początku XX w. 

Keywords

PL

Szadek; cmentarz; kościół; parafia; cmentarz przykościelny; nagrobki; tablice nagrobne

EN

Szadek; graveyard; church; churchyard; tombstones; gravestones

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Biuletyn Szadkowski
• Year: 2016
• Volume: 16
• Pages: 31-61

Dates

published

2016

Contributors

author

Bartłomiej Czyżewski

References

• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Bałdrzychowie.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Dobrzcu.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Głogowcu.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Grzymiszewie.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Lądku.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Lutomiersku.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Marzeninie.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Poddębicach.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Sieradzu-Męce.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Strzelcach.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Szadku.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Zadzimiu.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Zawichoście.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Złoczewie.
• Akta Stanu Cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Żychlinie.
• Suplement do „Gazety Warszawskiej” 1792,10 marca, nr 20.
• „Tygodnik Ilustrowany” 1869, 18/30 stycznia, nr 57.
• „Kurier Warszawski” 1909,14 października, nr 284.
• Acta visitationis [archidiaconalis] Archidiaconatus Vnieioviensis 1635–1636.
• Acta visitationis [archidiaconalis] Archidiaconatus Vnieioviensis 1683 Acta actorum visita[ti]o[n]is [generalis] beneficiorum curatorum & simplicum jn Archidiaconatu Vniejoviensi 1711–1712.
• Liber visitationis [generalis] ecclesiaru[m] Archidiaconatus Vniejoviensis 1728–1729.
• Visitatio decanalis ecclesium Decanatus Schadkoviensis 1759–1760.
• Oppus biennale visitationum [generalium] Archidiaconatus Vniejovien[sis] 1761–1763.
• Wizyta generalna trzech dekanatów: Szadkowskiego, Wartskiego y Uniejowskiego 1779.
• Visitatio decanalis ecclesiarum parochialium et capellarum cum suis rectoribus caeterisq[ue] addictis presbyterius in Decanatu Schadkoviensi 1788.
• Resztki akt dziekańskich wizytacji specjalnej (zewnętrznej i wewnętrznej) Dekanatu Szadkowskiego, przeprowadzonej przypuszczalnie w roku 1801.
• Status ecclesiarum et beneficiorum in Decanatibus Szadkoviensi et Lutomirensi 1811.
• Matricules Napoléoniens 1802–1815, Regestre Matricule 1er Regiment de Chevau Légers-Lanciers <> de la Garde Impériale, 3e Volume (n° 3001 á 3508) avril 1813 – février 1815.
• Spis majątku duchownego kościoła w mieście Szadku z 1858 r.
• Plan von der gehaltenen speciellen Vermessung der königlichen immediat Stadt Szadek z 1808 r.
• Mappa pomiarowa territorium miasta powiatowego Szadek z 1824 r.
• Plan Miasta Powiatowego Szadek w obwodzie Sieradzkim w guberni Kaliskiej z pomiaru jeometry Wilhelma Bergemann z roku 1824 z ok. 1837 r.
• Plan posada Šadka seradzkago uezda z 1893 r.
• Ariès Philippe, Człowiek i śmierć, Wydawnictwo Alatheia, Warszawa 2011.
• Długozima Anna, Cmentarze jako ogrody żywych i umarłych, Wydawnictwo Sztuka ogrodu Sztuka krajobrazu, Warszawa 2011.
• Habryn Stefania, Moje wspomnienie o Szadku, „Biuletyn Szadkowski” 2001, t. 1.
• Jougan Władysław Alojzy, Kancelarya parafialna, czyli zbiór przepisów kościelnych i państwowych dla urzędów parafialnych, Drukarnia Polonia, Lwów 1912.
• Kolbuszewski Jacek, Cmentarze, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1996.
• Kucała Bogusław ks., Prawo wizytacji wiernych i obowiązek posłuszeństwa w świetle kan. 199,7°, „Prawo Kanoniczne” 1994, R. 37, nr 1–2.
• Librowski Stanisław ks., Repertorium akt wizytacji kanonicznych dawnej Archidiecezji Gnieźnieńskiej część 1. Akta przechowywane w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku zeszyt 1 sygnatury 1–20: akta z lat 1602–1755, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 28, Lublin 1974.
• Parczewski Alfons, Monografia Szadku, Drukarnia J. Goldmana, Warszawa 1870.
• Ruszkowski Andrzej, Turysto! Zapraszamy do Szadku, „Na Sieradzkich Szlakach” 1995, nr 3.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, t. XI, Warszawa 1890.
• Spiss Anna, Cmentarze jako element pejzażu kulturowego, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie” 1994, t. XI.
• Tanaś Sławoj, Przestrzeń turystyczna cmentarzy: wstęp do tanatoturystyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.
• Wójcicki Kazimierz Władysław, Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. III, Drukarnia S. Orgelbranda, Warszawa 1858.
• Wizyta dziekańska dekanatu Szadkowskiego odbyta w 1825 r. [cyt. za:] Agata Kaczmarek, Agata Młyńska, Źródła do dziejów parafii w Szadku z w roku 1825 (wizyta dziekańska i inwentarz parafii), „Biuletyn Szadkowski” 2010, t. 10.
• panaszonik.blogspot.com/2012/06/wycieczka-nr-93-szadek.html
• http://www.ipsb.nina.gov.pl/index.php/a/feliks-bronislaw-rolinski

Identifiers

DOI

10.18778/1643-0700.16.02

Biblioteka Nauki

19064523