Zalesianie gruntów rolnych i nieużytków w gminie Szadek w latach 1995–2015

• Authors: Beata Woziwoda , Sylwester Lisek , Katarzyna Ambrożkiewicz

Title variants

EN

Afforestation of agricultural fields and wastelands in the commune of Szadek in years 1995–2015

Abstracts

EN

The increase in forest cover and the reduction in agricultural land area has become a common feature of the contemporary landscape in Poland. This article presents an overview of the trends of farmland afforestation in the Commune of Szadek in the last two decades. The economic factors that shaped the process of farmland to woodland transformation are presented. The results show that the forest land area has increased in the last 20 years. In general, around 300 ha of arable land and wasteland were afforested in the years 1995–2015, of which 172 ha belonged to owners from the private sector. However, in the last decade there were only 27 ha of private lands converted to woodlands. Since Poland’s accession to the EU in 2004, the afforestation of arable lands has been financially supported by the European Agricultural Fund for Rural Development (EAFRD) within the Rural Development Programme (RDP) in accordance with the principles of the European Common Agricultural Policy (CAP). The financial support of afforestation programme in the Commune of Szadek amounts over 800 thousands zloty per 23,75 ha of woodlands (data of Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture). The scale and rate of farmland afforestation depended on the available financial measures and sufficiently clear rules for afforestation programmes within RDP. However, the negative economic experiences arising from the instability of the contemporary Polish and European economies and rules, curbs the process of economically (afforestation of land unsuitable for agricultural use) and/or ecologically (forest restoration within a deforested landscape) justified afforestation of poor agricultural lands and wastelands.

PL

Charakterystyczną cechą przemian współczesnego krajobrazu Polski jest zmniejszanie się powierzchni gruntów rolniczo użytkowanych na rzecz lasów. W pracy przedstawiono dane na temat zalesień słabych gruntów rolnych i tzw. nieużytków zrealizowanych w gminie Szadek w ostatnim dwudziestoleciu. Odnotowano, że w analizowanym okresie powierzchnia lasów tego obszaru zwiększyła się o około 300 ha. Uprawy leśne założono na ponad 170 ha gruntów prywatnych, przy czym w ostatnim dziesięcioleciu zalesiono zaledwie 27 ha. Działalność związana ze zmianą formy użytkowania gruntu prywatnego z rolnego na leśny jest od 2004 r. (po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej) wspierana finansowo ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE. Według danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Gminie Szadek na zalesienie 23,75 ha gruntów przeznaczono ponad 800 tys. zł (w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich). Stwierdzono, że rozmiar realizowanych zalesień był warunkowany m.in. brakiem długoterminowej stabilności zasad udzielania wsparcia finansowego, ale też znaczącym wzrostem wartości rynkowej gruntów rolnych. Brak stabilizacji gospodarczej czy politycznej oraz zmiany regulacji prawnych związanych z użytkowaniem gruntów rolnych i leśnych w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, hamują – uzasadniony względami ekonomicznymi (zalesianie gruntów nieodpowiednich do prowadzenia gospodarki rolnej) i ekologicznymi (odtworzenie ekosystemów leśnych w krajobrazie zdominowanym przez pola uprawne) – proces zalesiania słabych gruntów rolnych i nieużytków.

Keywords

PL

lasy państwowe; lasy prywatne; PROW; użytkowanie krajobrazu

EN

state forests; private forests; Rural Development Programme; landscape management

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Biuletyn Szadkowski
• Year: 2016
• Volume: 16
• Pages: 349-361

Dates

published

2016

Contributors

author

Beata Woziwoda

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, 90-237 Łódź, ul. Banacha12/16

author

Sylwester Lisek

• Nadleśnictwo Poddębice, 99-200 Poddębice, ul. Targowa 3

author

Katarzyna Ambrożkiewicz

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska; Urząd Gminy Zgierz, Referat Ochrony Środowiska i Rolnictwa, 95-100 Zgierz, ul. Łęczycka 4

References

• Bossuyt B., Hermy M., Influence of land use history on seed banks in European temperate forest ecosystem: a review, “Ecography” 2001, No. 24, s. 225–238.
• Brunet J., von Oheimb G., Migration of vascular plants to secondary woodlands in southern Sweden, “Journal of Ecology” 1998, No. 86, s. 429–438.
• Dzwonko Z., Loster S., Wskaźnikowe gatunki roślin starych lasów i ich znaczenie dla ochrony przyrody i kartografii roślinności, „Prace Geograficzne” 2001, nr 178, s. 119–132.
• Gołos P., Zając S., Stan lasów prywatnych i perspektywy ich rozwoju, [w:] Polityka Leśna Państwa i Narodowy Program Leśny, Warszawa 2005.
• GUS. Leśnictwo 2015. Informacje i opracowania statystyczne, red. B. Domaszewicz, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2015.
• Informacja o stanie lasów oraz o realizacji „Krajowego Programu Zwiększania Lesistości Polski w 2010 roku, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2011.
• Izdebski H., Ideologia i zagospodarowanie przestrzeni, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013.
• Kaliszewski A., Aktualizacja krajowego programu zwiększania lesistości. Synteza, Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi, Sękocin Stary 2014.
• Loster S., Różnorodność florystyczna w krajobrazie rolniczym i znaczenie dla niej naturalnych i półnaturalnych zbiorowisk wyspowych, „Fragmenta Floristica et Geobotanica” 1991, nr 36, z. 2, s. 427–457.
• Majchrowska A., Woziwoda B., Effects of forest history on the biodiversity of vascular plants flora, [w:] The role of geobotany in biodiversity conservation, eds. J. Holeksa, B. Babczyńska-Sendek, S. Wika, University of Silesia, Katowice 2009.
• Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla gminy i miasta Szadek w zakresie wyznaczenia terenów przewidzianych do zalesienia i ustalenia zakazu zabudowy, „Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego z dnia 14 lutego 2005 r.”, nr 41, poz. 443, Łódź 2005.
• Pietrzak A., Zmiany zalesienia terytorium województwa łódzkiego od okresu porozbiorowego do czasów obecnych, „Region Łódzki, III, Studia i Materiały” 1973, s. 41–60.
• Poradnik dla właścicieli lasów prywatnych, red. P. Gołos, Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary 2009.
• Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Szadek na lata 2012–2015 z perspektywą do roku 2019, Szadek 2011.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy w ramach działania „Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, Dz.U. 2015, poz. 655.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy w ramach działania „Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, Dz.U. 2016, poz. 321.
• Różnorodność biologiczna Polski, red. R. Andrzejewski, A. Weigle, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa 2003.
• Skolud P., Zalesianie gruntów rolnych i nieużytków, poradnik właściciela, CILP, Warszawa 2006.
• Szwagrzyk J., Sukcesja leśna na gruntach porolnych; stan obecny, prognozy i wątpliwości, „Sylwan” 2004, nr 4, s. 53−59.
• Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź, 2015: Podregiony. Powiaty. Gminy, red. Cmela R.P., Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2015.
• Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, Dz.U. 2015, poz. 1014.
• Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, Dz.U. 2015, poz. 349.
• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Dz.U. 2003, nr 229, poz. 2273.
• Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, Dz.U. 1991, nr 101, poz. 444.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw, Dz.U. 1994, nr 1, poz. 3.
• Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia, Dz.U. 2001, nr 73, poz. 764.
• Wiśniewski S., Dostępność transportowa Szadku, „Biuletyn Szadkowski” 2015, t. 14, s. 5–23.
• Woziwoda B., Różnorodność florystyczna różnowiekowych lasów, izolowanych w krajobrazie rolniczym Polski Środkowej, a problem zachowania i ochrony rodzimych gatunków leśnych, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej” 2006, R. 8, z. 1, nr 11, s. 103–109.
• Woziwoda B., Zróżnicowanie siedlisk i drzewostanów w lasach gminy Szadek, „Biuletyn Szadkowski” 2009, t. 9, s. 119–133.
• http://www.arimr.gov.pl/dla-beneficjenta/srednie-ceny-gruntow-wg-gus.html [dostęp 21.03.2015].
• http://www.arimr.gov.pl/dla-beneficjenta/wnioski/2015-zalesianie-gruntow-rolnych-oraz-gruntow-innych-niz-rolne-prow-2007-2013.html [dostęp 21.02.2016].
• http://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/wspolna-polityka-rolna.html [dostęp 21.02.2016].
• http://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy [dostęp 10.03.2016].
• http://www.lasy.gov.pl/informacje/publikacje/do-poczytania/lasy-w-polsce-1/lasy-w-polsce-2015 [dostęp 06.03.2016].
• http://www.minrol.gov.pl/Wsparcie-rolnictwa-i-rybolowstwa/PROW-2014-2020 [dostęp 21.02.2016].
• http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane [dostęp 16.03.2015].

Identifiers

DOI

10.18778/1643-0700.16.18

Biblioteka Nauki

19064485