Pojedynki władców: zagadnienie komunikacji rytualnej

• Authors: Piotr Tafiłowski

Title variants

Pojedynki władców: zagadnienie komunikacji rytualnej

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tekście podjęto próbę wyjaśnienia znaczenia zjawiska, jakim były pojedynki władców. Wydaje się, że najlepiej zrozumieć je można, umieszczając je w kontekście komunikacji rytualnej. Wezwania do pojedynków władców, choć faktycznie nigdy żaden się nie odbył, były gestami rozpowszechnionymi od starożytności aż do czasów nowożytnych. Znamy je z licznych źródeł dokumentowych, literackich (Iliada) oraz ikonograficznych, a także z kronik. Wydaje się jednak, że dotychczas historycy nie poświęcili im należytej uwagi i nie zdołali tego zagadnienia prawidłowo odczytać oraz należycie wyjaśnić. Próba nowego spojrzenia na tę tematykę podjęta została w prezentowanym artykule.

EN

The paper seeks to explain the significance of the phenomenon, which were the duels of monarchs. They appear to be best understood if analyzed in the context of ritual communication. Challenges to monarchs to fight a duel, although none actually took place, were widespread gestures from antiquity to the modern times. They are known from many documented, literary (Iliad) and iconographic sources and also from chronicles. It appears, however, that historians have not so far devoted proper attention to them and failed to correctly interpret this problem and explain it adequately. The present study is an attempt to look at the subject from a new angle.

Keywords

PL

pojedynek; władcy; komunikacja rytualna; pojedynek; władcy; komunikacja rytualna

EN

duel; monarchs; ritual communication

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2016
• Volume: 15
• Issue: 2
• Pages: 81-101

Dates

published

2016-05-15

Contributors

author

Piotr Tafiłowski

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Katedra Informatologii

References

• Długosz J., Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 1 i 2 (do 1038), Warszawa 2009.
• Długosz J., Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 12 (1462–1480), Warszawa 2009.
• Flawiusz Wegecjusz Renatus, Zarys wojskowości ksiąg cztery, wyd. A.M. Komornicka, „Meander” 1974, R. XXIX, nr 4–5, s. 198–232.
• Gilabert G., Tragedia de Numancia, Nürnberg 2014.
• Grzegorz z Tours, Historie: historia Franków, przekł. K. Liman, T. Richter; wstęp, oprac., komentarz D.A. Sikorski, Kraków 2002.
• Hermenegildo A., La destruición de Numancia, Madrid 1994, Clásicos Castalia, 2007.
• Homer, Iliada, przekł. F.K. Dmochowski, wstęp T. Sinko, Wrocław 2004.
• Le myreur des histors, chronique de Jean des Preis dit d’Outremeuse, publiée S. Bormans, t. VI, Bruxelles 1887.
• Niesiecki K., Herbarz polski, t. IV, Lipsk 1839.
• Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów (z żywotów równoległych), przekł. i oprac. M. Brożek, t. I, Wrocław 2004; t. III, Wrocław 2006.
• Treumund K., Saga o Nibelungach, przekł. A. Sznaper, Gdańsk 2000.
• Tytus Liwiusz, Dzieje od założenia miasta Rzymu: wybór, przekł. i oprac. W. Strzelecki, Wrocław 2004.
• Wolfram von Eschenbach, Werke, hrsg. K. Lachmann, Berlin 1891.
• Allamand C., Wojna stuletnia: konflikt i społeczeństwo, Kraków 2012.
• Althoff G., Potęga rytuału: symbolika władzy w średniowieczu, Warszawa 2011.
• Álvarez M.F., Cesarz Karol V, Warszawa 2003.
• Auer A.M., Vorgeschlagen, vereinbart, verhindert – Gottesurteile als mittel der konfliktlösung, [w:] Konfliktbewältigung und Friedensstiftung im Mittelalter, wyd. R. Czaja, E. Mühle, A. Radzimiński, Toruń 2012, s. 181–196.
• Bloch M., Królowie Cudotwórcy: studium na temat nadprzyrodzonego charakteru przypisywanego władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i Anglii, Warszawa 1998.
• Buc P., Pułapki rytuału: między wczesnośredniowiecznymi tekstami a teorią nauk społecznych, Warszawa 2011.
• Cohn N., W pogoni za milenium: milenarystyczni buntownicy i mistyczni anarchiści średniowiecza, Kraków 2007.
• Contamine P., Wojna w średniowieczu, Warszawa 1999.
• Goez W., Über Fürstenzwiekämpf im Spätmittelalter, „Archiv für Kulturgeschichte” 1967, Bd. XLIX, s. 135–163.
• Grabowski A.T., The „duel” between Henry I and Arnulf of Bavaria according to Liudprand of Cremona, [w:] Konfliktbewältigung und Friedensstiftung im Mittelalter, wyd. R. Czaja, E. Mühle, A. Radzimiński, Toruń 2012, s. 387–400.
• Huizinga J., Homo ludens: zabawa jako źródło kultury, Warszawa 1985.
• Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1992.
• Iwańczak W., Jan Luksemburski: dzieje burzliwego żywota i bohaterskiej śmierci króla Czech i hrabiego Luksemburga w 21 odsłonach, Warszawa 2012.
• Iwańczak W., Tropem rycerskiej przygody: wzorzec rycerski w piśmiennictwie czeskim XIV wieku, Warszawa 1985.
• Kantorowicz E.H., Dwa Ciała Króla: studium ze średniowiecznej teologii politycznej, Warszawa 2007.
• Labuda G., Mieszko II król Polski (1025–1034): czasy przełomu w dziejach państwa polskiego, Kraków 1992.
• Le Goff J., Święty Ludwik, Warszawa 2001.
• Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 1986.
• Piwowarczyk D., Obyczaj rycerski w Polsce późnośredniowiecznej (XIV–XV wiek), Warszawa 1998.
• Rothenbuhler E.W., Komunikacja rytualna: od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej, Kraków 2003.
• Roux J.-P., Król: mity i symbole, Warszawa 1998.
• Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza z lat 1445–1480, t. II, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965.
• Szmydtowa Z., Cervantes, Warszawa 1965.
• Szymczak J., Pojedynki i harce, turnieje i gonitwy. Walki o życie, cześć, sławę i pieniądze w Polsce Piastów i Jagiellonów, Warszawa 2008.
• Taylor C., Chivalry and the Ideals of Knighthood in France during the Hundred Years War, Cambridge 2013.
• Trim D.J.B., The Chivalric Ethos and the Development of Military Professionalism, Leiden 2008.
• Udwin V.M., Between Two Armies: The Place of the Duel in Epic Culture, Leiden 1999.
• Zakrzewski L.S., Ethos rycerski w dawnej i współczesnej wojnie, Warszawa 2004.
• Zumthor P., Wilhelm Zdobywca, Warszawa 1994.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.15.02.03