Obraz jest świadectwem niewyobrażalnego. Ekspresjonizm abstrakcyjny i Zagłada (Mark Rothko, Barnett Newman, Frank Stella)

• Authors: Eleonora Jedlińska

Title variants

Obraz jest świadectwem niewyobrażalnego. Ekspresjonizm abstrakcyjny i Zagłada (Mark Rothko, Barnett Newman, Frank Stella)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wydarzenia rozgrywające się w Europie w okresie panowania ideologii faszystowskiej wywarły znaczący wpływ na malarstwo artystów amerykańskich związanych z ekspresjonizmem abstrakcyjnym. Nazwa „ekspresjonizm abstrakcyjny”, nieprecyzyjna i nieco myląca, pozostała pojęciem trwale obecnym w terminologii naukowej historii sztuki. Rozważając jednak tę sztukę z perspektywy wydarzeń, które miały miejsce w Europie między 1933 a 1945 r., posiłkując się znaczącymi tytułami prac i kontekstem ich powstania – Marka Rothko ponumerowane, szare, brunatne i czarne murale do Seagram Building na Manhattanie z końca lat pięćdziesiątych, czarne i brunatne obrazy do kaplicy w Houston powstałe w latach siedemdziesiątych, Barnetta Newmana 14 obrazów The Stations of the Cross: Lema Sabachthani, Franka Stelli minimalistyczny obraz zatytułowany Arbeit macht frei (1958), The Polish Village Series, seria 24 czarnych obrazów powstałych w młodzieńczym okresie twórczości artysty – sięgając do wypowiedzi tych artystów, ich biografii, winniśmy tę sztukę rozpatrywać jako sztukę historyczną. Trzej przedstawiciele tego nurtu, Barnett Newman, Mark Rothko, Frank Stella, którym poświęcony jest niniejszy artykuł, reprezentują malarstwo pozornie pozbawione odniesień formalnych, próbują poprzez nie wyrazić niewyobrażalne, niejako zmuszając umysł do wyobrażenia sobie, czym było piekło Auschwitz.

EN

The history of Europe of 1933–1945 was very important and had a significant influence on painting of American artists of American abstractionism. This term – American abstractionism or New York abstractionism, although inexact and somewhat confused, currently is a constant term in the terminology of history of art. Taking this kind of art into consideration from the time between 1933 and 1945, recalling the special titles of art works and the context when they were created: Mark Rhotko’s numbered, gray, brown and black murals which he painted for Manhattans Seagram Building in the fifties or his black and brown pictures for Huston Chapel in Texas form the seventies as well as Barnet Newmen’s fourteen canvas titles The Stations of the Cross: Lema Sabachthani and Frank Stella’s minimalist canvas titles Arbeit macht frei (1958), The Polish Village Series and the cycle of twenty four paintings which he created in his adolescence time, considering their comments and biography we have to understand this art as the historical art. These three artists of American expressionism – Mark Rothko, Barnett Newman and Frank Stella, whom this article is devoted to – refer in some pictures to the catastrophe of Shoah. They give evidence of this cruel time by the image, ostensibly without formal coincidence, they attempt to express unimaginable. They want, to some extent, to force us to imagine what the hell of Shoah was like.

Keywords

PL

malarstwo; ekspresjonizm amerykański; abstrakcja; filozofia; świadectwo prawdy; Mark Rothko; Barnett Newman; Frank Stella; Holocaust; malarstwo; ekspresjonizm amerykański; abstrakcja; filozofia; świadectwo prawdy; Mark Rothko; Barnett Newman; Frank Stella; Holocaust

EN

paintings; American Expressionism; abstraction; philosophy; testimony; Shoah

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2017
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 257-283

Dates

published

2017-04-06

Contributors

author

Eleonora Jedlińska

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Katedra Historii Sztuki

References

• Alloway L., Stations of the Cross and the Subjects of the Artist, [w:] Barnett Newman. The Stations of the Cross. Lema Sabachthani, katalog wystawy The Solomon R. Guggenheim Museum, New York 1966.
• Amishai M.Z., Depiction and Interpretation: The Influence of the Holocaust on the Visual Arts, Oxford 1993.
• Ashton D., About Rothko, New York 1996.
• Bartelik M., Na zewnątrz widzenia. Lekcje Marca Rothki, [w:] Mark Rothko. Obrazy z National Gallery of Art w Waszyngtonie, red. M. Bartelik, katalog wystawy Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2013.
• Beckett S., Trzy dialogi z Georges’em Duthuit, [w:] Samuel Beckett. Esej. Wierność przegranej, przekł. A. Libera, M. Nowoszewski, Kraków 1999, s. 51–62.
• Breslin E.B.J., Mark Rothko. A Biography, Chicago 1989.
• Chave C.A., Mark Rothko. Subjects in Abstraction, New Haven 1989.
• Clearwater B., The Rothko Book, London 2006.
• Godfrey M., Abstraction and the Holocaust, New Haven 2007.
• Harrison Ch., Ekspresjonizm abstrakcyjny, przekł. H. Andrzejewska, [w:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980.
• Hess B.T., Barnett Newman, New York 1971.
• Jedlińska E., Sztuka po Holocauście, Łódź 2001.
• Kleeblatt L.N., Tragedia u Macy’ego. Rothko i mit, przekł. M. Lavergne, [w:] Mark Rothko. Obrazy z National Gallery of Art w Waszyngtonie, red. M. Bartelik, katalog wystawy Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2013.
• LeVitte H.D., Przekładanie bólu na kolor, przekł. D. Kozińska, [w:] Gdzie jest brat Twój, Abel?, katalog wystawy Galerii Zachęta w Warszawie, Warszawa 1995.
• Mark Rothko. Writings on Art, ed. M. Lopéz-Remiro, New Haven–London 2006.
• Newman B., The Stations of the Cross. Lema Sabachthani, New York 1966.
• Newman B., O’Neill J.P., McNickle M., Shiff R., Selected Writings and Interviews, Berkeley–Los Angeles 1992.
• Pappas A.P., Mark Rothko and the Politics of Jewish Identity, 1939–1945, Los Angeles 1997.
• Przybyła A., Mark Rothko i Four Seasons: murale do Seagram Building na Manhattanie, [praca magisterska napisana w Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego pod kierunkiem E. Jedlińskiej], Łódź 2014.
• Richardson B., Frank Stella: The Black Paintings, Baltimore 1976.
• Rose B., Malarstwo amerykańskie dwudziestego wieku, przekł. H. Andrzejewska, Warszawa 1991.
• Rosenblum R., Modern Painting and the Northern Romantic Tradition. Friedrich to Rothko, New York 1975.
• Rothko Ch., Mark Rothko i muzyka, przekł. M. Lavergne, [w:] Mark Rothko. Obrazy z National Gallery of Art w Waszyngtonie, red. M. Bartelik, katalog wystawy Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2013.
• Rothko M., The Artist’s Reality. Philosophies of Art, ed. C. Rothko, New Haven–London 2004.
• Stoller E., Schulze F., The Seagram Building, Princeton 1999.
• Tomkins C., The Space Around Real Things, „The New Yorker”, 10 IX 1984.
• Chave C.A., Minimalism and the Rhetoric of Power, https://www.msu.edu/course/ha/452/chaverhetoric.pdf (dostęp: 18 III 2016 r.).
• Friedman B.H. (B.H.), The Most Expensive Restaurant Ever Built, „Evergreen Review” 1959, No. 10, http://www.evergreenreview.com/120/friedman.html (dostęp: 12 III 2016 r.).
• Hellstein V., Barnett Newman, The Stations of the Cross: Lema Sabachtani, „Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion”, http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/barnett-newman-st (dostęp: 13 IV 2016 r.).
• Hess B.T., A Conversation. Barnett Newman and Thomas B. Hess, New York 1971; maszynopis tekstu Hessa – https://www.moma.org/momaorg/shared/pdfs/docs/press_archives/4731/releases/MOMA_1971 (dostęp: 13 III 2016 r.).
• Newman B., The New Sense of Fate, http://www.warholstars.org/abstractexpressionism/timeline/abstractexpressionism51.html (dostęp: 17 IV 2016 r.).
• Newman B., Surrealism and the War, http://www.warholstars.org/abstractexpressionism/timeline/abstractexpressionism1945b.html (dostęp: 13 III 2016 r.).
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Horst_W (dostęp: 20 III 2016 r.).

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.16.01.07