Podział latyfundium Eustachego i Marianny z Kątskich Potockich w 1771 roku

• Authors: Zbigniew Anusik

Title variants

Podział latyfundium Eustachego i Marianny z Kątskich Potockich w 1771 roku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest procesowi formowania się latyfundium, które znalazło się w posiadaniu Eustachego Potockiego i jego żony Marianny z Kątskich. Jego twórcą był podkanclerzy litewski Stanisław Antoni Szczuka (zm. 1710). W skład omawianego kompleksu majątkowego weszły też dobra, które były własnością Marcina (zm. 1710) i Jana Stanisława (zm. 1727) Kątskich oraz Jerzego Potockiego (zm. 1747). Eustachy i Marianna Potoccy byli właścicielami łącznie 11 miast, ponad 100 wsi i 25 folwarków. Dobra te przynosiły 460 tys. złp. rocznego dochodu. Po śmierci obojga małżonków w lutym 1768 r. ich latyfundium zostało podzielone między ich pięciu synów. Akt podziałowy został spisany w Warszawie w listopadzie 1771 r. Na każdego ze spadkobierców przypadły dobra przynoszące ok. 80 tys. złp. dochodu rocznego netto. Podział dawnego latyfundium Eustachego i Marianny Potockich sprawił, że ich synowie spadli do rzędu uboższych członków rodziny Potockich.

EN

The article is dedicated to the process of forming a latifundium which was in the possession of Eustachy Potocki and his wife, Marianna née Kątska. Its creator was the Lithuanian sub-chancellor Stanisław Antoni Szczuka (died 1710). The property complex also included landed estates owned by Marcin (died 1710) and Jan Stanisław (died 1727) Kątski as well as Jerzy Potocki (died 1747). In total, Eustachy and Marianna Potocki were the owners of 11 cities, over 100 villages and 25 manors. These estates brought 460,000 Polish zlotys of annual income. After the deaths of both spouses in February 1768, their latifundium was divided among their five sons. The act of division was written in Warsaw in November 1771. Each of the heirs inherited landed estates bringing about 80,000 Polish zlotys net annual income. The division of the former latifundium of Eustachy and Marianna Potocki caused that their sons fell to the rank of poorer members of the Potocki family.

Keywords

PL

latyfundia; rodzina Potockich; magnateria polska XVIII w.; podział dóbr Eustachego i Marianny Potockich; latyfundia; rodzina Potockich; magnateria polska XVIII w.; podział dóbr Eustachego i Marianny Potockich

EN

latyfundium; Potocki family; Polish magnates in 18th century; division of landed estates of Eustachy and Marianna Potocki

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2018
• Volume: 17
• Issue: 1
• Pages: 5-24

Dates

published

2018-04-17

Contributors

author

Zbigniew Anusik

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytnej

References

• Archiwum Potockich z Radzynia [APR] nr 12, 13, 14, 15, 19, 25, 26, 33, 34, 35, 37, 144, 148, 153, 154, 155, 158, 161, 163, 166, 169. [Archiwum Główne Akt Dawnych].
• Archiwum Publiczne Potockich [APP] nr 374. [Archiwum Główne Akt Dawnych].
• Metryka Koronna [MK], Lustracje, dz. XVIII, sygn. 14, 42, 56, 74. [Archiwum Główne Akt Dawnych].
• Metryka Koronna [MK], Sigillata, sygn. 33. [Archiwum Główne Akt Dawnych].
• Metryka Koronna [MK], Zbiór Aleksandra Czołowskiego, sygn. 643. [Archiwum Główne Akt Dawnych].
• Anusik Z., Potocki Jerzy Michał, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 44–47.
• Anusik Z., Zapomniany potomek sławnego rodu – Kajetan Potocki (zm. 1802), starosta urzędowski, dymirski i korytnicki [w druku].
• Bożawola-Romanowski L., Rodowód Potockich hrabiów herbu Pilawa. Z podań historycznych, z autentyków, pamiętników rodzinnych, monografii i długoletnich własnych studiów zebrany, Warszawa 1882.
• Czemeryński K., O dobrach koronnych byłej Rzeczypospolitej Polskiej, dział I, Lwów 1870.
• Demidowicz T., Horodyszcze – zarys dziejów, Biała Podlaska 1996.
• Dworzaczek W., Genealogia, t. II (Tablice), Warszawa 1959.
• Dymnicka-Wołoszyńska H., Potocki Joachim, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 50–51.
• Gierowski J., Humiecki Stefan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. X, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964, s. 100–102.
• Gombin K., Inicjatywy artystyczne Eustachego Potockiego, Lublin 2009.
• Grochulska B., Potocki Stanisław Kostka, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 158–170.
• Grosfeld B., Potocki Eustachy, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983, s. 804–807.
• Janeczek Z., Korespondencja Marianny z Kątskich Potockiej z komendantem twierdz ukrainnych generałem Joachimem Potockim, z lat 1756–1760, [w:] Ród Potockich w odmęcie historii (XVII–XX wiek), red. Z. Janeczek, Katowice 2007, s. 403–452.
• Keckowa A., Kotowski (pierwotne nazwisko Kot) Adam, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968–1969, s. 488.
• Kobierecki M., Dzieje Kutna i okolicznych wsi w XVII i XVIII wieku, [w:] Kutno poprzez wieki, t. I (Do 1939 roku), red. J. Szymczak, Kutno–Łódź 2011, s. 177–216.
• Konopczyński W., Cetner Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 240.
• Kossakowski S.K., Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, t. II, Warszawa 1860.
• Kowalik J., Maria z Kątskich Potocka (ok. 1720–1768): przyczynek do życia kulturalnego w Radzyniu w II połowie XVIII wieku, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2001, t. I, s. 35–46.
• Link-Lenczowski A., Potocki Józef Felicjan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 58–59.
• Link-Lenczowski A., Potocki Stanisław Władysław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 154–156.
• Link-Lenczowski A., Szklarska E., Potocki Michał, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 97–101.
• Michalik B., Działalność oświatowa Ignacego Potockiego, Wrocław 1979.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. VII, Lipsk 1841.
• Orman E., Sanguszko Hieronim Janusz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, s. 484–488.
• Palkij H., Szczuka Stanisław Antoni, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLVII, Warszawa–Kraków 2010–2011, s. 469–481.
• Przyboś A., Kątski (Kącki, Kontski) Marcin Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 316–319.
• Przyboś A., Potocki Feliks Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983, s. 807–812.
• Przyboś A., Potocki Stanisław zwany Rewerą, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 140–151.
• Rabowicz E., Stok P., Kątski Jan Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 314–315.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, F. Sulimierski, W. Walewski, t. I, Warszawa 1880; t. II, Warszawa 1881; t. III, Warszawa 1882; t. IV, Warszawa 1883; t. X, Warszawa 1889; t. XII, Warszawa 1892.
• Szczygielski W., Potocki Marian, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 94–96.
• Uruski S., Kosiński A.A., Włodarski A., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. XIV, Warszawa 1917.
• Waliszewski K., Potoccy i Czartoryscy. Walka stronnictw i programów politycznych przed upadkiem Rzeczypospolitej 1734–1763, t. I (1734–1754), Kraków 1886.
• Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej. Funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Wrocław 1977.
• Zielińska Z., Potocki Jan Nepomucen Eryk, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 42–43.
• Zielińska Z., Potocki Roman Ignacy Franciszek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 1–17.
• Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, t. I, Poznań 1879; t. XIV, Poznań 1892.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.17.01.01