26 dywizjon artylerii ciężkiej w latach 1937–1939

• Authors: Witold Jarno

Title variants

26 dywizjon artylerii ciężkiej w latach 1937–1939

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje historię mało znanej jednostki artylerii Wojska Polskiego z okresu międzywojennego – 26 dywizjonu artylerii ciężkiej. Jednostka ta powstała jesienią 1937 r. w Skierniewicach na obszarze Okręgu Korpusu nr IV Łódź i została bezpośrednio podporządkowana dowódcy 26 Dywizji Piechoty. Powstanie 26 dywizjonu artylerii ciężkiej było jednym z elementów zwiększania siły ogniowej związków taktycznych piechoty polskiej. Jednak braki w sprzęcie artyleryjskim spowodowały, że do 1939 r. dywizjony artylerii ciężkiej sformowano jedynie w kilku dywizjach piechoty, w tym w 26 Dywizji Piechoty. Zamiast planowanych trzech baterii 26 dywizjon artylerii ciężkiej miał jedynie dwie baterie liczące po trzy działa (w pierwszej baterii armaty 105 mm, a w drugiej baterii haubice 155 mm). Omawiana jednostka została zmobilizowana w marcu 1939 r. Pomimo wielu trudności i braków w wyposażeniu mobilizacja odbyła się sprawnie, a braki uzupełniano w kolejnych tygodniach. W maju 1939 r. 26 dywizjon artylerii ciężkiej został przewieziony koleją do Wielkopolski (wraz z całą 26 Dywizją Piechoty) i podporządkowany dowództwu Armii „Poznań”. W wojnie polsko-niemieckiej wspierał ogniem oddziały własnej dywizji w czasie walk nad Bzurą. W ich trakcie jednostka została rozbita, a większość żołnierzy dostała się do niewoli niemieckiej.

EN

The article describes the story of a little-known artillery unit of the Polish Army that existed in the years of the Second Polish Republic – the 26th Heavy Artillery Battalion. This unit was formed in the autumn of 1937 in Skierniewice in the area of the Corps District No. IV Łódź and was directly subordinated to the commander of the 26th Infantry Division. The creation of the 26th Heavy Artillery Battalion was one of the elements of increasing the firepower of the Polish infantry divisions. However, deficiencies in artillery equipment, caused that before the outbreak of the Second World War heavy artillery battalions were formed only in a few infantry divisions, including the 26th Infantry Division. Instead of the planned three batteries, the 26th Heavy Artillery Battalion had only two batteries (the first battery had three 105 mm cannons, and the second battery had three 155 mm howitzers). Discussed unit was mobilized in March 1939. Despite many difficulties and shortages in the equipment – mobilization was carried out efficiently, and the deficiencies were supplemented in the following weeks. In May 1939, the 26th Heavy Artillery Battalion was transported by rail to Wielkopolska (along with the 26th Infantry Division) and subordinated to the command of the „Poznań” Army. During the Polish-German war, battalion supported fire units of its own division while the battles over the river Bzura. During this time, the unit was destroyed and most of the soldiers were taken prisoner by the Germans.

Keywords

PL

Wojsko Polskie; Artyleria Wojska Polskiego; 26 dywizjon artylerii ciężkiej; wojna polsko-niemiecka 1939; Wojsko Polskie; Artyleria Wojska Polskiego; 26 dywizjon artylerii ciężkiej; wojna polsko-niemiecka 1939

EN

Polish Army; Artillery of the Polish Army; 26th heavy artillery battalion; Polish-German war 1939

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2018
• Volume: 17
• Issue: 1
• Pages: 45-78

Dates

published

2018-04-17

Contributors

author

Witold Jarno

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Polski i Świata po 1945 roku

• https://orcid.org/0000-0002-5845-6057

References

• 26 dac, sygn. I.322.60. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Akta personalne Kazimierza Kozicza, sygn. 21410. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Departament Artylerii MSWojsk., sygn. I.300.34. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Departament Kawalerii MSWojsk., sygn. I.300.30. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Departament Piechoty MSWojsk., sygn. I.300.28. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych, sygn. I.302.4. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Kampania wrześniowa, sygn. II.3.13 i II.3.29. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Oddział I SG, sygn. I.303.3. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Oddział IV SG, sygn. I.303.7. [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Zieliński H., Zarys kroniki 26 DP, sygn. II.3.85 (sygnatura dawna). [Centralne Archiwum Wojskowe (Wojskowe Biuro Historyczne)].
• Rybka R., Stepan K., Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja, Warszawa 2010.
• Rybka R., Stepan K., Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939 r., Kraków 2006.
• Wojskowe teki archiwalne, t. II (Mobilizacja marcowa 1939. Dokumenty i relacje), red. A. Wesołowski, K. Stepan, Warszawa 2012.
• Zarzycki P., Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów zmobilizowanych na wypadek wojny, Pruszków 1997.
• Błagowieszczański I., Artyleria Wojska Polskiego w latach 1918–1939, cz. 1, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1974, R. XIX, nr 1, s. 258–295.
• Ciechanowski K., Armia „Pomorze” 1939, Warszawa 1982.
• Cieplewicz M., Stawecki P., Wojskowość polska w latach 1921–1926, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864–1939, red. P. Stawecki, Warszawa 1990, s. 393–498.
• Encyklopedia techniki wojskowej, red. J. Modrzewski, Warszawa 1987.
• Galster K., Księga pamiątkowa artylerii polskiej 1914–1939, Londyn 1975.
• Grzelak C., Stańczyk H., Kampania polska 1939 roku. Początek II wojny światowej, Warszawa 2005.
• Jagiełło Z., Piechota Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 2005.
• Jarno W., Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918–1939, Łódź 2001.
• Jarno W., Skierniewicka 26 Dywizja Piechoty w latach 1921–1939. Organizacja, wyszkolenie i życie codzienne, „Mars” 2001, t. X, s. 93–124.
• Jurga T., Obrona Polski 1939, Warszawa 1990.
• Jurga T., Plan „Zachód”. Próba analizy operacyjnej, „Myśl Wojskowa” 1968, R. XIX, nr 9, s. 65–77.
• Kozłowski E., Wojsko Polskie 1936–1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Warszawa 1964.
• Łoś R., Artyleria polska 1914–1939, Warszawa 1991.
• Pawłowski T., Uwaga! Czołgi! Przygotowanie do obrony przeciwpancernej w Wojsku Polskim w latach trzydziestych XX wieku, Toruń 2006.
• Piwowarski E., Przebieg i wyniki częściowej mobilizacji alarmowej z 23 marca 1939 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1995, R. XL, nr 1–2, s. 99–119.
• Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I (Kampania wrześniowa 1939 r.), cz. 1 (Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną), Londyn 1951.
• Rezmer W., Armia „Poznań” 1939, Warszawa 1992.
• Rzepniewski A., Wojsko Polskie wobec perspektywy zagrożenia wojennego 1935–1939, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864–1939, red. P. Stawecki, Warszawa 1990, s. 592–762.
• Stawecki P., Polityka wojskowa Polski 1921–1926, Warszawa 1981.
• Walczak W., 37 Pułk Piechoty, Warszawa 1991.
• Wyszczelski L., W obliczu wojny. Wojsko Polskie 1935–1939, Warszawa 2008.
• Zaloga S., Polska 1939. Blitzkrieg, Poznań 2009.
• Zgórniak M., Możliwości wojenne Niemiec i Polski w 1939 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1989, R. XXXIV, nr 3, s. 94–107.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.17.01.03