Źródła ikonograficzne do badań afrykanistycznych. Zarys problematyki

• Authors: Aneta Pawłowska , Hanna Rubinkowska-Anioł

Title variants

Źródła ikonograficzne do badań afrykanistycznych. Zarys problematyki

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest rozważenie, czy możliwe jest wsparcie badań nad historią i kulturą Afryki Subsaharyjskiej dzięki analizie źródeł ikonograficznych związanych z tym kontynentem. Najistotniejszym powodem takiego postępowania jest zasadniczy brak dokumentów pisanych w tradycyjnej kulturze afrykańskiej. Równie ważnym elementem analiz zawartych w artykule jest zwrócenie uwagi na zróżnicowanie przedstawień wizualnych pochodzących z tego obszaru geograficznego. Kolejną przesłanką do zagłębienia się w ikonografię kontynentu może być próba poszerzenia odbioru kultury Afryki, zwłaszcza zaś próba porzucenia europocentrycznych sposobów opisywania świata.

EN

The aim of this article is to consider whether it is possible to support the research concerning the history and culture of Sub-Saharan Africa through an analysis of the iconographic sources associated with this continent. The most important reason for such an attempt is the fundamental lack of any written documents in the traditional African culture. Second equally substantial part of the analyzes presented in this article is aimed to draw attention to the diversity of visual representations derived from this geographical territory. Another reason for exploring the iconography of this continent is to make an effort to broaden the reception of the African culture, and especially to attempt to abandon the Eurocentric ways of describing the world.

Keywords

PL

Afryka; kultura; ikonografia; sztuki wizualne; historia; Afryka; kultura; ikonografia; sztuki wizualne; historia

EN

Africa; culture; iconography; visual arts; history

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2018
• Volume: 17
• Issue: 1
• Pages: 79-102

Dates

published

2018-04-17

Contributors

author

Aneta Pawłowska

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Katedra Historii Sztuki

• https://orcid.org/0000-0003-2847-4403

author

Hanna Rubinkowska-Anioł

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Orientalistyczny, Katedra Języków i Kultur Afryki

• https://orcid.org/0000-0001-7051-3969

References

• Africa Remix: Contemporary Art of a Continent, [katalog wystawy], ed. S. Njami, Düsseldorf–London–Paris–Stockholm 2007.
• Evans-Pritchard E.E., Czary, wyrocznie i magia u Azande, Warszawa 2008.
• Evans-Pritchard E.E., Mani, Azande Secret Society, „Sudan Notes and Records” 1931, vol. XIV, s. 105–48.
• Fagg W., African Majesty: From Grassland and Forest: The Barbara and Murray Frum Collection, May 22–July 12, 1981. Introduction by Alan G. Wilkinson, Toronto 1981.
• Fitzgerald Marriott H.P., The Secret Societies of West Africa, „The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland” 1899, vol. XXIX, No. 1/2, s. 21–27.
• Imperato P.J., Zamki do drzwi Bamana: symbole i ich znaczenia, [w:] Estetyka Afryki. Antologia, red. M Cymorek, Kraków 2008, s. 171–180.
• A History of Art in Africa, eds M.B. Visona, R. Poynor et al., New York 2007.
• Adeeo A., From orality to visuality: Panegyric and Photography in Contemporary Lagos, Nigeria, „Critical Inquiry” 2012, vol. XXXVIII, No. 2, s. 330–361.
• An Anthology of African Art. The Twentieth Century, eds N. Fall, J. Loup Pivin, New York–Paris 2002.
• Baka-Theis M., Postkolonialne hybrydy. Współcześni artyści nigeryjscy wobec problemu tożsamości i historii, [w:] Afrykańska tradycja – afrykańska nowoczesność, red. A. Pawłowska, J. Sowińska-Heim, Łódź 2016, s. 151–173.
• Baka-Theis M., Rzeźby bliźniąt Ibedżi. Forma i styl wybranych regionów Królestwa Joruba (Nigeria), [w:] Kultury Afryki, red. A. Nadolska-Styczyńska, Toruń 2009, s. 133–143.
• Bodrogi T., Sztuka Afryki, Wrocław–Budapeszt 1968.
• Burke P., Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne, Kraków 2012.
• Carruthers J., Arnold M., The life and work of Thomas Baines, Vlaeberg 1995.
• Chirikure S., Metals in Past Societies: A Global Perspective on Indigenous African Metallurgyi, Cape Town 2015.
• Chojnacki S., Ethiopian Crosses: A Cultural History and Chronology, New York 2006.
• Cole H., Art as Verb in Iboland, „African Art” 1969, vol. III, No. 1, s. 34–41, 88.
• Etounga-Manguelle D., Czy Afryce potrzebny jest program dostosowania kulturowego?, [w:] Kultura ma znaczenie, red. L.E. Harrison, S.P. Huntington, Poznań 2000, s. 127–143.
• Fagg W., Afro-Portuguese Ivories, London1959.
• Harvey L.M., Engaging the Orisa: An Exploration of the Yoruba Concepts of Ibeji and Olokun as Theoretical Principles in Black Theology, „Black Theology: An International Journal” 2008, No. 1, s. 61–82.
• Hatcher Evelyn P., Cross-Cultural Issues in Art: Frames for Understanding, Westport 1999.
• Hegel G., Wykłady z historii filozofii, Warszawa 2002, s. 99–101.
• Historia Afryki do początku XIX wieku, red. M. Tymowski, Wrocław 1996.
• Hoffer C.P., Bundu: Political Implications of Female Solidarity in a Secret Society, [w:] Being Female: Reproduction, Power and Change, ed. D. Raphael, Paris 1975, s. 155–164.
• Hountondji P.J., Comments on Contemporary African Philosophy, „UNESCO Journal Diogenes. Paris” 1970, vol. LXXI, No. 2, s. 120–140.
• Hountondji P.J., Sur la „Philosophie africaine”, Paris 1976.
• Journal of residence in Africa 1842–1853, by Thomas Baines, vol. II (1850–1853), ed. R.F Kennedy, Cape Town 1964.
• Kasfir S.L., One tribe, one style? Paradigms in the historiography of African art, „History in Africa” 1984, vol. XI, s. 163–193.
• Lifshitz F., An African Journey Through Its Art, Bloomington 2009.
• Magesa L., African Religion: The Moral Traditions of Abundant Life, New York 1997.
• Mbari Mbayo Club, Encyclopædia Britannica Online Academic Edition. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/371338/Mbari-Mbayo-Club (dostęp: 21 XI 2012).
• Mitchell W.J.T., Czego chcą obrazy, Warszawa 2015.
• Nowak B., Ekspansja europejska w Afryce w XVII–XVIII w., [w:] Historia Afryki do początku XIX wieku, red. M. Tymowski, Wrocaw–Warszawa–Kraków 1996, s. 1082–1167.
• Ouzman S., Graffiti as artefact: a contemporary archaeology. Seminar paper presented to Department of Sociology, „Anthropology & Development Studies” 2010, March 10, University of Johannesburg, s. 11–15.
• Oyeshile O.A., Re-teoretyzowanie rodzimej sztuki i estetyki w rozwoju Afryki – na przykładzie ludu Joruba, [w:] Sztuka Afryki. Afrykańska tradycja – afrykańska nowoczesność, red. A. Pawłowska, J. Sowińska-Heim, Łódź 2016, s. 20–38.
• Panofsky E., Studia z historii sztuki, oprac. J. Białostocki, Warszawa 1971.
• Pawłowska A., O potrzebie tworzenia kolekcji sztuki afrykańskiej, [w:] Muzeum sztuki. Od Luwru do Bilbao, red. M. Popczyk, Katowice 2006, s. 272–281.
• Pawłowska A., Przemiany w tradycyjnej estetyce afrykańskiej i jej relacje z kulturą europejską, [w:] Wizje i Re-wizje. Wielka Księga Estetyki w Polsce, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2007, s. 181–192.
• Pawłowska A., Sztuka i kultura Południowej Afryki. W poszukiwaniu tożsamości artystycznej na tle przekształceń historycznych, Łódź 2013.
• Piłaszewicz S., Religie Afryki, Warszawa 2000.
• Ross A., Congo Native Art has U.S. Avocate, „New York Times” 1953, Aug. 22, s. 7.
• Rubinkowska-Anioł H., Antika – Ethiopian airport art as a construction of tradition [w druku].
• Rubinkowska-Anioł H., The Paintings in St. George Church in Addis Ababa as a Method of Conveying Information about History and Power in 20th-century Ethiopia, „Studies of the Department of African Languages and Cultures” 2015, vol. XLIX, s. 115–141.
• Segy L., The Yoruba Ibeji statue, „Acta Tropica” 1970, vol. XXVII, s. 97–145.
• Skonieczko D., Frank McEwen – ojciec nowoczesnej szkoły rzeźbiarskiej w Zimbabwe, [w:] Toruńskie studia o sztuce orientu. Kultury Afryki w świecie tradycji, przemian i znaczeń, red. A. Nadolska-Styczyńska, Toruń 2009, s. 155–160.
• The Idol in the Age of Art. Objects, Devotions and the Early Modern World, eds M. Cole, R.E. Zorach, Burlington 2009.
• Thiele A., Sztuka Afryki, Warszawa 1974.
• Tolia-Kelly D., Morris A., Disruptive Aesthetics? Revisiting the „Burden of Representation” in the Art of Chris Ofili and Yinka Shonibare, „Thrid Text” 2004, vol. VIII, s. 153–167.
• Trevor-Roper H., The Past and Present: History and Sociology „Past and Present” 1969, vol. XLII, s. 3–17.
• Tymowski M., Europejczycy i Afrykanie: Wzajemne odkrycia i pierwsze kontakty, Toruń 2017.
• Vansina J., Oral Tradition as History, Madison 1965.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.17.01.04