„Jedna z najdonioślejszych epok w życiu Żydów”. Kongres Żydów Amerykańskich w Filadelfii (15–18 grudnia 1918 roku)

• Authors: Dariusz Jeziorny

Title variants

„Jedna z najdonioślejszych epok w życiu Żydów”. Kongres Żydów Amerykańskich w Filadelfii (15–18 grudnia 1918 roku)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kongres Żydów Amerykańskich jako organizacja mająca na celu reprezentowanie wszystkich Żydów zamieszkujących Stany Zjednoczone zapoczątkował swoją działalność od zjazdu w Filadelfii. W dniach 15–18 grudnia 1918 r. doszło do spotkania 400 delegatów reprezentujących wszystkie żydowskie stronnictwa polityczne i grupy społeczne w USA. Budził on ogromne nadzieje, ponieważ przed Żydami otwierały się nowe możliwości co do rozwiązania kwestii palestyńskiej, głównego projektu syjonistów, a także zagwarantowania równych praw mniejszościom żydowskim w Europie Środkowo-Wschodniej. W artykule została udzielona odpowiedź na pytania o to, jak doszło do zwołania Kongre­su Żydów Amerykańskich. Jak ustosunkowały się do niego główne ugrupowania polityczne Żydów w USA? Co było przedmiotem obrad? Jakie decyzje podjęto? A następnie w jaki sposób je zrealizowano i jakie były dalsze losy inicjatywy zapoczątkowanej w Filadelfii? Odpowiedzi na powyższe kwestie pozwolą sformułować wniosek co do tego, jaką wagę miał grudniowy kongres w dziejach Żydów w USA oraz czy wypełnił stawiane przed nim zadania.

EN

The Congress of American Jews began its activities as an organization established to represent all Jews living in the United States during the Congress in Philadelphia. On December 15–18, 1918, a meeting of 400 delegates representing all Jewish political parties and social groups in the USA took place. It aroused great hopes because new opportunities were opening up for the Jews to resolve the Palestinian question, the main Zionist project, and to guarantee equal rights for Jewish minorities in East-Central Europe. The article answers questions about how the Congress of American Jews was convened. How did the main political groups of Jews in the USA respond to it? What was the subject of the debate? What decisions were made? And then how were they implemented and what was the future of the initiative launched in Philadelphia? Answers to these questions will allow us to draw a conclusion as to the importance of the December congress in the history of Jews in the USA and whether it fulfilled its tasks.

Keywords

PL

Żydzi w USA; Kongres Żydów Amerykańskich; kwestia palestyńska; syjonizm; prawa mniejszości; Żydzi w USA; Kongres Żydów Amerykańskich; kwestia palestyńska; syjonizm; prawa mniejszości

EN

Jews in the USA; American Jewish Congress; Palestinian question; Zionism; minority rights

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2018
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 179-201

Dates

published

2018-08-23

Contributors

author

Dariusz Jeziorny

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Powszechnej Najnowszej

• https://orcid.org/0000-0002-3724-7213

References

• Komitet Narodowy Polski, teczka 159. [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States. Paris Peace Conference, vol. III, Washington 1943.
• Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, t. II, Warszawa 1989.
• Hankey M., The Supreme Control at the Paris Peace Conference 1919. A Commentary, London 1963.
• „Boston Globe” 1918–1919.
• „Chicago Daily Tribune” 1918–1919.
• „Los Angeles Times” 1918–1919.
• „New York Times” 1918–1919.
• „Washington Post” 1918–1919.
• Best G.D., To Free a People. American Jewish Leaders and the Jewish Problem in Eastern Europe 1890–1914, Westpork 1982.
• Bouffałł B., Ochrona mniejszości w prawie narodów, Warszawa 1928.
• Cohen G., Jews in the Making of America, Boston 1924.
• Daniels J., The Wilson Era. Years of War and After, New York 1946.
• Epstein M., Jewish Labour in USA. An Industrial, Political and Cultural History of Jewish Labour Movement. 1914–1952, vol. II, New York 1969.
• Glazer N., The Jews, [w:] Ethnic Leadership in America, ed. J. Higham, Baltimore–London 1979, s. 19–35.
• Goren A.A., New York Jews and the Quest for Community. The Kehillah Experiment 1908–1922, New York–London 1970.
• Hertzberg A., Hirt-Manheimer A., Żydzi. Istota i charakter narodu, Warszawa 2001.
• Jaworski W., Syjoniści wobec rządu polskiego w okresie międzywojennym, Sosnowiec 2002.
• Jeziorny D., Akcja amerykańskich organizacji żydowskich na rzecz międzynarodowej ochrony praw mniejszości (1918–1919), „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 59, 1997, s. 5–19.
• Jeziorny D., Londyn wobec ochrony mniejszości żydowskich w Europie Środkowo-Wschodniej (1918–1919), Łódź 2016.
• Kapiszewski A., Stosunki polsko-żydowskie w Stanach Zjednoczonych Ameryki, [w:] Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. H. Kubiak, E. Kusielewicz, T. Gromada, Wrocław 1988, s. 609–672.
• Lerski J., Dmowski, Paderewski and American Jews. A Documentary Compilation, „Polin” 1986, s. 95–116.
• Loeffler J., Nationalism without a Nation? On the Invisibility of American Jewish Politics, „The Jewish Quarterly Review” 2015, vol. CV, No. 3, s. 367–398.
• Mason A.T., Brandeis. A Free Man’s Life, New York 1946.
• Parkes J., The Emergence of the Jewish Problem. 1879–1939, London–New York–Toronto 1946.
• Pastusiak L., Prezydenci, wyd. 2, t. II, Warszawa 1989.
• Patek A., Żydzi w drodze do Palestyny 1934–1944, Kraków 2009.
• Pogroms: Anti-Jewish Violence in Modern Russian History, eds J.D. Klier, S. Lambroza, Cambridge 1992.
• Poliakov L., Historia antysemityzmu, t. II, Kraków 2008.
• Polonsky A., Dzieje Żydów w Polsce i Rosji, Warszawa 2014.
• Racial and Cultural Minorities. Analysis of Prejudice and Discrimination, rev. eds G.E. Simpson, J.M. Yinger, New York 1958.
• Riga L., Kennedy J., Tolerant Majorities, Loyal Minorities and „Ethnic Reversals”: Constructing Minority Rights at Versailles 1919, „Nations and Nationalism” 2009, vol. XV, No. 3, s. 461–482.
• Sklare M., The Jewish Community in America, New York 1974.
• Unterman A., Żydzi. Wiara i życie, Łódź 1989.
• https://en.wikipedia.org/wiki/American_Jewish_Congress.
• https://pl.wikipedia.org/wiki/B’nai_B’rith.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.17.02.07