Dlaczego Szwedzi przegrali bitwę pod Połtawą? Natura przeciwko armii szwedzkiej w kampaniach 1708 i 1709 roku

• Authors: Zbigniew Anusik

Title variants

Dlaczego Szwedzi przegrali bitwę pod Połtawą? Natura przeciwko armii szwedzkiej w kampaniach 1708 i 1709 roku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono przebieg działań podejmowanych przez armię szwedzką w latach 1708–1709. Obie kampanie skierowane były przeciwko Rosji, a celem strategicznym nakreślonym przez władcę Szwecji – Karola XII było zajęcie Moskwy. W ostatecznym rozrachunku, u schyłku 1708 r. wojska szwedzkie znalazły się jednak nie na przedpolu stolicy carów, a na Ukrainie Zadnieprzańskiej. W roku następnym Szwedzi stoczyli bitwę pod Połtawą, która zakończyła się ich klęską. Autor próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak się stało? Omawiając drogę Karola XII na połtawskie pole bitwy, zwraca uwagę przede wszystkim na czynniki naturalne i obiektywne (pogoda, ukształtowanie powierzchni, przeszkody naturalne itd.), na które król Szwecji nie miał żadnego wpływu. Zdaniem autora to właśnie te czynniki w dużym stopniu wpłynęły na to, że szwedzka armia stanęła do walki pod Połtawą znacznie osłabiona i z niewielkimi szansami na zwycięstwo.

EN

The article presents the course of actions undertaken by the Swedish army in the years 1708 and 1709. Both campaigns were directed against Russia, and the strategic goal outlined by the ruler of Sweden – Charles XII was to seize Moscow. At the end of 1708, however, the Swedish army was not in the foreground of the tsar’s capital, but in Ukraine, on the left bank of Dnepr. The following year the Swedes fought the battle of Poltava, which ended with their defeat. The author tries to answer the question, why did this happen? When discussing the path of Charles XII to the Poltava battlefield, he pays attention primarily to natural and objective factors (weather, surface shape, natural obstacles etc.) on which the King of Sweden had no influence. In the author’s opinion, these was this factors that largely influenced the fact that the Swedish army stood to the battle of Poltava significantly weakened and with a very little chance to win.

Keywords

PL

Karol XII; wielka wojna północna; kampanie 1708 i 1709 roku; wyprawa na Moskwę; bitwa pod Połtawą; pogoda i warunki naturalne; Karol XII; wielka wojna północna; kampanie 1708 i 1709 roku; wyprawa na Moskwę; bitwa pod Połtawą; pogoda i warunki naturalne

EN

Charles XII; Great Northern War; campaigns of 1708 and 1709; expedition to Moscow; battle of Poltava; weather and natural conditions

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2020
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 81-102

Dates

published

2020-04-30

Contributors

author

Zbigniew Anusik

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytnej

• https://orcid.org/0000-0002-5483-4970

References

• Adlerfelt G., Leben Karls des Zwölften, König von Schweden, Frankfurt–Leipzig 1740.
• Fänrik Robert Petrés dagbok 1702–1709, [w:] Karolinska krigares dagböcker, del. 1, Lund 1901, s. 1–284.
• Löjtnant Joachim Matthiae Lyths dagbok 1703–1722, [w:] Karolinska krigares dagböcker, del. 2, Lund 1902, s. 1–99.
• Nordberg J.A., Histoire de Charles XII, Roi de Suéde, t. II, La Haye 1748.
• On the Eve of Poltava: The letters of Ivan Mazepa to Adam Sieniawski, 1704–1708, ed. O. Subtelny, New York 1975.
• Otwinowski E., Dzieje Polski pod panowaniem Augusta II od roku 1696–1728, Kraków 1849.
• Rakowski W., Pamiętniki, wyd. E. Piotrowski, Żytomierz 1860.
• Zawisza K., Pamiętniki, wyd. J. Bartoszewicz, Warszawa 1862.
• Anusik Z., Fenomen Iwana Mazepy w historiografii polskiej XIX i XX w., [w:] Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX wieku, red. A. Czyżewski, R. Stobiecki, T. Toborek, L. Zaszkilniak, Warszawa–Łódź 2012, s. 224–248.
• Anusik Z., Karol XII, Wrocław–Warszawa–Kraków 2006.
• Bengtsson F.G., The life of Charles XII king of Sweden 1697–1718, London 1960.
• From P., Klęska pod Połtawą. Kampania Karola XII w Rosji w latach 1707–1709, Zabrze 2010.
• Hallendorff C., Karl XII och Lewenhaupt år 1708, Uppsala 1902.
• Hjelmquist F., Kriget i Finland och Ingermanland 1707 och 1708, Lund 1909.
• Konopczyński W., Polska a Szwecja. Od pokoju oliwskiego do upadku Rzeczypospolitej 1660–1795, Warszawa 1924.
• Sarauw C., Die Feldzüge Karl’s XII: Ein quellenmässinger Beitrag zur Kriegsheschichte und Kabinetpolitik Europa’s im XVIII. Jahrhundert, Leipzig 1881.
• Serczyk W., Połtawa 1709, Warszawa 1982.
• Stille A., Carl XII:s fälttågsplaner 1707–1709, Lund 1908.
• Tielpuchowski B., Siewiernaja wojna 1700–1721, Moskwa 1946.
• Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej (1700–1717), Warszawa 1956.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.19.01.03