Zmiany pozycji ordynatów nieświeskich w XVIII wieku

• Authors: Andrzej Stroynowski

Title variants

Zmiany pozycji ordynatów nieświeskich w XVIII wieku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pozycja Radziwiłłów ordynatów na Nieświeżu wyrażała się w koligacjach, pełnionych urzędach, posiadanym majątku i wpływach politycznych. W celu określenia ich pozycji najistotniejsze jest przedstawienie ich wpływów politycznych, które zmieniały się w ciągu całego wieku. Tu omówiono zmiany pozycji trzech kolejnych ordynatów: kanclerza Karola Stanisława, hetmana Michała Kazimierza i wojewody Karola Stanisława, który zdobył największą popularność i pozycję polityczną.

EN

The position of the Radziwiłł ordinats (principal heirs) of Nieśwież was expressed in affinities, offices, property and political influence. To determine their position, it is important to present their political influence, which has changed over the entire century. Here, the author discusses changes of the position of three successive ordinats: Chancellor Karol Stanisław, hetman Michał Kazimierz and voivode Karol Stanisław, who won the highest popularity and political position.

Keywords

PL

Rzeczpospolita XVIII wieku; Radziwiłłowie; Nieśwież; ordynacje; Rzeczpospolita XVIII wieku; Radziwiłłowie; Nieśwież; ordynacje

EN

Polish-Lithuanian Commonwealth of the 18th century; Radziwiłł family; Nieśwież (Nesvizh); ordynacje (entails)

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2020
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 103-131

Dates

published

2020-04-30

Contributors

author

Andrzej Stroynowski

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Filologiczno-Historyczny, Instytut Historii, Zakład Historii Nowożytnej

• https://orcid.org/0000-0002-4747-3636

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Archiwum Radziwiłłów [AR] dz. II 2864, 2881, 3158, 3169, 3198;
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Archiwum Radziwiłłów [AR] dz. IV 19, 21, 28, 33, 238, 612, 616, 621, 623;
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Archiwum Radziwiłłów [AR] dz. IVa 28, 29;
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Archiwum Radziwiłłów [AR] dz. V 1054, 1335, 2182, 12807, 14944;
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Archiwum Radziwiłłów [AR] dz. VI, II-79, II-80ª.
• Biblioteka Czartoryskich w Krakowie [B. Czart.] rkps 686, 920.
• Codzienne kłopoty, wielkie interesa i podwójna elekcja. Korespondencja radziwiłłowskich urzędników z księżną Anną z Sanguszków Radziwiłłową i jej synem Michałem Kazimierzem z lat 1733/1734 roku, wyd. J. Dygdała, Warszawa 2013.
• Diarjusz Sejmu Ordynaryjnego według kadencji swojej w Warszawie przypadającego, a 2 Octobris 1758 zaczętego, [w:] Diarjusze sejmowe z wieku XVIII, t. III, wyd. W. Konopczyński, Warszawa 1937, s. 251–292.
• Karpiński F., Anegdoty i sensacje obyczajowe wieku Oświecenia w Polsce. Dokumenty, wspomnienia, facecje, zebrał i oprac. R. Kaleta, Warszawa 1958.
• Kausch J.J., Wizerunek narodu polskiego. Opis podróży ze Śląska do Krakowa w Małopolsce, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, oprac. W. Zawadzki, t. II, Warszawa 1963, s. 267–379.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, wyd. 3, oprac. R. Pollak, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
• Kołłątaj H., Stan oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta III (1750–1764), oprac. J. Hulewicz, Wrocław 1953.
• Korespondencja księcia Karola Stanisława Radziwiłła wojewody wileńskiego „Panie Kochanku” 1744–1790 z archiwum w Werkach, wyd. C. Jankowski, Kraków 1898.
• Kotłubaj E., Galeria nieświeżska portretów Radziwiłłowskich, Wilno 1859.
• Koźmian K., Pamiętniki, t. III, Wrocław 1972.
• Matuszewicz M., Diariusz życia mego, oprac. B. Królikowski, komentarz Z. Zielińska, t. I, Warszawa 1986.
• Naruszewicz A.S., Dyjaryjusz podróży Jego Królewskiej Mości na sejm grodzieński, wyd. M. Bober-Jankowska, Warszawa 2008.
• Niemcewicz J.U., Pamiętniki czasów moich, oprac. J. Dihm, t. I, Warszawa 1957.
• Podróże litewskiego magnata do Gdańska, Człuchowa, a nawet i dalej… Fragmenty „Diariusza” Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” z lat 1721, 1737 i 1752, wyd. J. Dygdała, Warszawa 2013.
• Radziwiłł K.S., Diariusz peregrynacji europejskiej (1684–1687), oprac. A. Kucharski, Toruń 2011.
• Radziwiłł K.S., Korespondencya ks. Karola Stanisława Radziwiłła wojewody wileńskiego „Panie Kochanku” (1762–1790) ze zbiorów familijnych, red. K. Waliszewski, Kraków 1888.
• Radziwiłł K.S., Listy księcia Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku” (1751–1790) z różnych archiwów, red. E. Łuniński, Warszawa 1906.
• Rzewuski H., Pamiętnik Soplicy, oprac. Z. Lewinówna, Warszawa 1978.
• Schlemüller W., Diariusz podróży na sejm grodzieński 1752, [w:] Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie, wybrał i oprac. J. Gintel, t. II, Kraków 1971, s. 22–34.
• Stanisław August Poniatowski, Pamiętniki, oprac. Z. Góralski, t. I, Warszawa 1995.
• Volumina legum, wyd. J. Ohryzko, t. VII–VIII, Petersburg 1860.
• Volumina legum. Wydawnictwo Komisyi Prawniczej Akademii Umiejętności w Krakowie, t. IX, Kraków 1889.
• Zaleski B., Korespondencja krajowa Stanisława Augusta z lat 1784 do 1792, Poznań 1872.
• Anusik Z., Stroynowski A., Problemy majątkowe Radziwiłłów w XVIII w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1987, t. XLVIII, s. 79–115.
• Anusik Z., Stroynowski A., Radziwiłł Dominik, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 176–178.
• Anusik Z., Stroynowski A., Radziwiłł Hieronim Wincenty, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 188–190.
• Anusik Z., Stroynowski A., Radziwiłłowie w epoce saskiej. Zarys dziejów politycznych i majątkowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1989, z. 33, s. 49–58.
• Bajer J., Mariani A., Macocha idealna. Aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764–1765), „Studia Europaea Gnesnensia” 2014, t. X, s. 281–311.
• Bartoszewicz J., Zamek bialski. (Dzieje miasteczka. Obrazy z życia magnatów. Akademia bialska), Lwów 1881.
• Bartoszewicz K., Radziwiłłowie, Warszawa–Kraków 1927.
• Bernatowicz T., Alba w czasach Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”, [w:] „In artium hortis”. Studia i szkice z dziejów sztuki, konserwacji zabytków i muzealnictwa. Wojciechowi Fijałkowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1997, s. 121–129.
• Bernatowicz T., Mitra i buława. Królewskie ambicje książąt w sztuce Rzeczypospolitej szlacheckiej (1697–1763), Warszawa 2011.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. I–XVII, Warszawa 1899–1913.
• Borucki M., Po radziwiłłowsku. O życiu i działalności politycznej wojewody wileńskiego księcia Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”, Warszawa 1980.
• Buczek K., Z dziejów polskiej archiwistyki prywatnej, [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. II, Kraków 1938, s. 38–41.
• Codello A., Rywalizacja Paców i Radziwiłłów w latach 1666–1669, „Kwartalnik Historyczny” 1964, R. LXXI, s. 913–930.
• Dunin-Borkowski J., Genealogia żyjących utytułowanych rodów polskich, Lwów 1895.
• Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959.
• Dygdała J., Przeździecki Antoni, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIX, Kraków 1986, s. 51–54.
• Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Antoni, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 155–156.
• Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Hieronim Florian, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 185–188.
• Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Jerzy, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 237–238.
• Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Józef Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 238–240.
• Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Michał Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 299–306.
• Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłłowa z Mycielskich Anna Ludwika, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 387–388.
• Eichhorn K.F., Stosunek xiążęcego domu Radziwiłłów do innych domów xsiążęcych w Niemczech, Warszawa 1843.
• Falniowska-Gradowska A., Królewszczyzny i starostwa w dawnej Rzeczypospolitej, Wrocław 1984.
• Gerie W.I., Borba za polskij priestoł w 1733 hodu. Dopołnienиie, Moskwa 1862.
• Gierowski J., W cieniu Ligi Północnej, Wrocław 1971.
• Grajnert J., Książę Karol Radziwiłł „Panie Kochanku”. Opowiadanie na tle dziejów naszych ubiegłego stulecia, wyd. 2, Poznań 1914.
• Iwaszkiewicz J., Z dziejów wielkiej fortuny, „Biblioteka Warszawa” 1911, R. IV, s. 479–501.
• Jaroszuk J., Radziwiłł Michał Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 292–299.
• Jaroszuk J., Radziwiłłowa z Sobieskich Katarzyna, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 392–396.
• Judkowiak B., Arystokratyczna tożsamość książąt nieświeskich w świetle obrazów literackich i teatralnych. W kręgu twórczości Franciszki Urszuli Radziwiłłowej, [w:] Socialinių tapatumų reprezentacijos Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės kultūroje, t. IV, Vilnius 2010, s. 433–436.
• Kalinka W., Sejm Czteroletni, wyd. 4, t. I, Warszawa 1991.
• Karkucińska W., Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676–1746). Działalność gospodarcza i mecenat, Warszawa 2000.
• Karkucińska W., Radziwiłłowa z Sanguszków Anna Katarzyna, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 384–387.
• Konopczyński W., Brzostowski Michał, [w:] Polski słownik biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 52–53.
• Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, wyd. 2, oprac. M. Nagielski, t. II, Warszawa 1986.
• Konopczyński W., Fryderyk Wielki a Polska, wyd. 2, Poznań 1981.
• Konopczyński W., Polska w dobie wojny siedmioletniej, t. I–II, Warszawa–Kraków 1909–1911.
• Korzon T., Odrodzenie w upadku. Wybór prac historycznych (recenzja W. Kalinki, Początki Sejmu Wielkiego, „Ateneum” 1881), oprac. M. Serejski, A.F. Grabski, Warszawa 1975.
• Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz. Podskarbi nadworny litewski, t. I, Londyn 1970.
• Kościałkowski S., Ze studiów nad dziejami ekonomii królewskich na Litwie, „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie” 1911–1914, t. V, s. 93–112.
• Kraszewski J.I., Król w Nieświeżu, Warszawa 1962.
• Kriegseisen W., Dobra słuckie wojewody wileńskiego Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku” w 1767, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2000, t. XI, s. 136–142.
• Królikowski B., Wśród Sarmatów. Radziwiłłowie i pamiętnikarze, Lublin 2000.
• Lech J., Powstanie chłopów białoruskich w starostwie krzyczewskim (1740), „Przegląd Historyczny” 1960, t. LI, z. 2, s. 315–323.
• Lesińska K., Radziwiłł Michał Hieronim, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 306–309.
• Lisek A., Postawa Radziwiłłów w okresie przedostatniego bezkrólewia i w pierwszych miesiącach wojny domowej (1733–1734), [w:] Radziwiłłowie. Obrazy literackie. Biografie. Świadectwa historyczne, red. K. Stępnik, Lublin 2003, s. 357–370.
• Łachacz K.E., „(--) Pokaż całemu światu, że mnie cokolwiek kochasz--”: o sposobach wyrażania uczuć w listach Franciszki Urszuli z Wiśniowieckich Radziwiłłowej do męża Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”, Warszawa 2017.
• Maciejewski M., Kanonizacja Radziwiłła „Panie Kochanku” w gawędzie romantycznej, „Miscellanea Historico-Archivistica” 1989, t. III, s. 277–289.
• Macuk A., Baraćba mahnackich hrupowak u WKŁ (1717–1763 hh.), Minsk 2010.
• Macuk A., Polityka rosyjska w Rzeczypospolitej w 1733 roku a kandydatura „Piasta”, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 2014, t. XXIX, nr 2, s. 41–110.
• Macuk A., Wybory posłów sejmowych na sejmikach powiatowych Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1758 r., [w:] Kultura parlamentarna epoki staropolskiej. Studia pod redakcją Andrzeja Stroynowskiego, Warszawa 2013, s. 369–370.
• Manyś B., O problemach zdrowotnych magnackich dzieci w XVIII w. na przykładzie potomstwa Michała Kazimierza Radziwiłła zw. „Rybeńko” i Anny z Mycielskich Radziwiłłowej, „Medycyna Nowożytna” 2018, t. XXIV, z. 2, s. 85–102.
• Mańkowski A., Czapski Franciszek Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 183–184.
• Mariani A., Podróż zagraniczna Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” (1721–1723). Między tożsamością rodową a poczuciem przynależności do arystokracji europejskiej, [w:] Europejski wiek osiemnasty: uniwersalizm myśli, różnorodność dróg, red. M. Dębowski, A. Grześkowiak-Krwawicz, M. Zwierzykowski, Kraków 2013, s. 211–220.
• Mencel T., Magnateria polska Galicji w polityce władz austriackich w latach 1795–1809, [w:] Ziemiaństwo polskie 1795–1945, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa 1985, s. 27–84.
• Michalski J., Od wrogości do przyjaźni. Czartoryscy wobec Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2000, t. XI, s. 151–158.
• Michalski J., Radziwiłł Karol Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 248–262.
• Michalski J., Sejmiki poselskie 1788 roku, „Przegląd Historyczny” 1960, t. LI, z. 1, s. 52–73.
• Michalski J., Sejmiki poselskie 1788 roku, „Przegląd Historyczny” 1960, t. LI, z. 2, s. 331–367.
• Michalski J., Sejmiki poselskie 1788 roku, „Przegląd Historyczny” 1960, t. LI, z. 3, s. 465–482.
• Michalski J., Wokół powrotu Karola Radziwiłła z emigracji pobarskiej, „Kwartalnik Historyczny” 1999, R. CVI, z. 4, s. 21–72.
• Morzy J., Kryzys demograficzny na Litwie i Białorusi w II połowie XVII wieku, Poznań 1965.
• Mycielski J., Książę „Panie Kochanku” w świetle własnej korespondencji, Petersburg 1898.
• Mycielski J., Matka księcia „Panie Kochanku”, Kraków 1882.
• Mycielski M., Radziwiłł Udalryk Krzysztof, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 373–375.
• Penkała-Jastrzębska A., Problematyczne konkury. Nieznane okoliczności starań Michała Kazimierza Radziwiłła (1702–1762) o rękę Marii Zofii Sieniawskiej (1699–1771), „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 2019, t. L, nr 3, s. 85–108.
• Rachuba A., Radziwiłł Dominik Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 173–176.
• Rachuba A., Radziwiłł Jan Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 199–202.
• Rachuba A., Radziwiłł Karol Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 240–248.
• Rachuba A., Sejmiki generalne Wielkiego Księstwa Litewskiego w Wołkowysku i Słonimiu, [w:] Między Zachodem a Wschodem. Studia z dziejów Rzeczypospolitej w epoce nowożytnej, red. J. Staszewski, K. Mikulski, J. Dumanowski, Toruń 2002, s. 42–53.
• Radziwiłł M., Ostatnia wojewodzina wileńska, Lwów 1892.
• Ragauskienė R, Mirties nugalėti nepavyko: Biržų ir Dubingių kunigaikščių Radvilų biologinė istorija (XV a. pabaiga – XVII a.), Vilnius 2017.
• Rolnik D., Miejsce i rola Radziwiłłów w życiu publicznym Rzeczypospolitej lat 1764–1795 w świetle literatury pamiętnikarskiej czasów stanisławowskich, [w:] Radziwiłłowie. Biografie. Świadectwa historyczne, red. K. Stępniak, Lublin 2003, s. 385–402.
• Rybarski R., Skarbowość Polski w dobie rozbiorów, Kraków 1937.
• Rzewuski H., Pamiętnik Soplicy, oprac. Z. Lewinówna, Warszawa 1978.
• Sajkowski A., Karol Radziwiłł, [w:] Życiorysy historyczne, literackie i legendarne, red. Z. Stefanowska, J. Tazbir, Warszawa 1980, s. 135–154.
• Sajkowski A., Od Sierotki do Rybeńki. W kręgu radziwiłłowskiego mecenatu, Poznań 1965.
• Sajkowski A., Staropolska miłość. Z dawnych listów i pamiętników, Poznań 1981.
• Schmitt H., Dzieje Polski XVIII i XIX w., t. II, Kraków 1866.
• Sidorski D., „Panie Kochanku”, Katowice 1987.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, F. Sulimirski, W. Walewski, t. I–XV, Warszawa 1880–1902.
• Stomma L., A jeśli było inaczej… Antropologia historii, Poznań 2008.
• Stroynowski A., Emigracyjne opowieści Radziwiłła „Panie Kochanku”, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” 2010, t. XI (Z dziejów emigracji polskiej XVIII–XX w.), s. 257–276.
• Stroynowski A., Od Rybeńki do Panie Kochanku. Zmiana wizerunku magnata w XVIII wieku, [w:] Honesta et turpitudo. Magnateria Rzeczpospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, J. Urwanowicz, Białystok 2019, s. 481–505.
• Stroynowski A., Opozycja sejmowa w dobie rządów Rady Nieustającej. Studium z dziejów kultury politycznej, Łódź 2005.
• Stroynowski A., Problem odrębności litewskiej w obradach sejmów lat 1778–1786, [w:] Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań XVI–XVIII wiek, red. T. Ciesielski, A. Filipczak-Kocur, Warszawa–Opole 2008, s. 125–141.
• Szczygielski W.[acław], Radziwiłł Albrycht, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 148–150.
• Szczygielski W.[acław], Radziwiłł Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 370–371.
• Szczygielski W.[ojciech], Referendum trzeciomajowe. Sejmiki lutowe, Łódź 1994.
• Szybik I., Massalski Ignacy Jakub, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XX, Wrocław 1975, s. 135–139.
• Taurogiński B., Z dziejów Nieświeża, Warszawa 1937.
• Waniczkówna H., Czartoryski Adam Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 249–257.
• Wierzbicka-Michalska K., Radziwiłłowa z Wiśniowieckich Franciszka Urszula, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 388–390.
• Wolff J., Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386–1795, Kraków 1885.
• Zakrzewski A., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. Ustrój i funkcjonowanie: sejmik trocki, Warszawa 2000.
• Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej. Funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Wrocław 1977.
• Zielińska T., Propaganda świetności domu radziwiłłowskiego epoki Michała K. Radziwiłła „Rybeńki” w ówczesnych „środkach masowego przekazu”, [w:] Między Wschodem a Zachodem. Rzeczpospolita XVI–XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcikowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1993, s. 205–214.
• Zielińska T., Radziwiłłowie herbu Trąby – dzieje rodu, [w:] S. Górzyński, J. Grala, W. Piwkowski, V. Urbaniak, T. Zielińska, Radziwiłłowie herbu Trąby, Warszawa 1996, s. 3–43.
• Zielińska Z., Massalski Michał Józef, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XX, Wrocław 1975, s. 141–143.
• Zielińska Z., Mechanizm sejmikowy i klientela radziwiłłowska za Sasów, „Przegląd Historyczny” 1971, t. LXII, z. 3, s. 397–416.
• Zielińska Z., Morawski Ignacy Feliks, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXI, Kraków 1976, s. 718–719.
• Zielińska Z., Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, Warszawa 1983.
• Zuba K., Michał Kazimierz Radziwiłł (1702–1762) – portret psychofizyczny, „Medycyna Nowożytna” 2002, t. IX, z. 1–2, s. 58–84.
• Żytkowicz L., Morykoni Benedykt Beniamin, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXII, Wrocław 1977, s. 20–21.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.19.01.04