Rufin Morozowicz (1851 – 1931). Legenda polskiego teatru

• Authors: Adrian Uljasz

Abstracts

EN

Comedian Rufin Morozowicz (1851–1931) is an actor and singer – a legend of Polish operetta. He also achieved an output as a dramatic artist, theater director and director. It happened that he performed successfully in comic operas. At the beginning, he played in Warsaw garden theaters and in the so-called province. He worked in traveling acting groups. In the period 1875–1878, he was an actor of the Municipal Theater in Krakow. In 1881, he was employed at the Government Theaters of Warsaw. Since then, he has been permanently professionally connected with Warsaw. He worked as an actor until 1927. He was the most famous actor in the Morozowicz family. His most legendary roles are Menalaus in Jacques Offenbach’s operetta Beautiful Helena and John Styx in the operetta by the same composer Orpheus in Hell.

PL

Komik Rufin Morozowicz (1851–1931) to aktor i śpiewak – legenda polskiej operetki. Osiągnął dorobek również jako artysta dramatyczny, dyrektor teatru i reżyser. Zdarzało się, że występował z sukcesem w operach komicznych. Z początku grał w warszawskich teatrach ogródkowych i na tzw. prowincji. Pracował w objazdowych zespołach aktorskich. W okresie 1875–1878 był aktorem Teatru Miejskiego w Krakowie. W 1881 r. otrzymał angaż w Warszawskich Teatrach Rządowych. Od tego czasu na stałe związał się zawodowo z Warszawą. Wykonywał zawód aktora do 1927 r. Był najbardziej znanym aktorem z rodziny Morozowiczów. Jego legendarne role to Menalaus w operetce Jacques’a Offenbacha Piękna Helena i John Styx w operetce tego samego kompozytora Orfeusz w piekle.

Keywords

PL

Morozowicz Rufin (1851–1931); teatr w Polsce; opera i operetka w Polsce; historia; XIX i XX wiek

EN

Morozowicz Rufin (1851–1931); theater in Poland; opera and operetta in Poland; history; 19th–20th centuries

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2021
• Volume: 20
• Issue: 1
• Pages: 159-190

Dates

published

2021

Contributors

author

Adrian Uljasz

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000338314585

References

• Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna [WiMBP] w Bydgoszczy Magazyn Zbiorów Specjalnych [MAGS] N. Morozowiczowa, „Życiorys”, rkps 939/II.
• Pol.) [A. Poliński], [Recenzja bez tytułu w rubryce Z teatru i muzyki], „Kurier Warszawski” 1912, R. XCII, nr 127, s. 6.
• A.Kł. [A. Kłobukowski], Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 293, s. 1.
• A.Z. [A. Zaleski], Teatr, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 6, s. 2.
• A.Z. [A. Zaleski], Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 258, s. 3.
• A.Z. [A. Zaleski], Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 276, s. 3.
• A.Z. [A. Zaleski], Teatr, „Czas” 1878, R. XXXI, nr 6, s. 2.
• A.Z. [A. Zaleski], Teatr, „Czas” 1878, R. XXXI, nr 12, s. 2.
• Breiter E., Nowe teatry operetkowe w Warszawie, „Świat” 1921, R. XVI, nr 45, s. 17–18.
• Brodziński L., „Hrabina Marica”. Operetka w trzech aktach. Muzyka Emeryka Kalmana, libretto Juliusza Bremmera, teksty śpiewów Alfreda Grünwalda, przekład Andrzeja Własta, „Przegląd Teatralny i Filmowy” 1924, R. VI, nr 23, s. 1–9.
• Chochlik, W pociągu Kurierskim, komedia w I-ym akcie Antoniego Skrzyneckiego, „Kolce” 1881, R. XI, nr 28, s. 218.
• Co słychać nowego, „Kurier Poranny” 1881, R. I, nr 233, s. 2.
• Dobrowolski A., Teatr Nowości: „Mimi”, operetka-wodewil w 3-ch aktach Gustawa Zwerenza. Muzyka Rudolfa Reimanna, „Kurier Warszawski” 1909, R. LXXXIX, nr 214, s. 4–5.
• Dobrowolski A., Teatr Nowości: „Praczka wiedeńska”, operetka w 3-ch aktach Rudolfa Reimanana, „Kurier Warszawski” 1906, R. LXXXVI, nr 215, s. 5.
• Dobrowolski A., Teatr Nowości („Rozwódka”, komiczna opereta w 3ch aktach Leona Falla. Libretto Wiktora Leona. Przekład Adolfa Kitschmana i Ludwika Śliwińskiego, „Kurier Warszawski” 1909, R. LXXXIX, nr 353, s. 3.
• [Dobrowolski A.], Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1909, R. LXXXIX, nr 84, s. 6.
• Echo, Kronika krakowska (Dokończenie), „Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych” 1878, R. XIII, nr 3, s. 33.
• Grzymała-Siedlecki A., Świat aktorski moich czasów, Warszawa 1973.
• J.K. [J. Kliszewski], Perichola. Operetka w 4 aktach, muzyka Offenbacha, libretto pp. Melihac i Halevy, „Kurier Krakowski” 1876, R. I, nr 56, s. 1.
• Kamerton, Teatr. „Chcę się bawić”, komedia w trzech aktach Sewera, „Kurier Krakowski” 1876, R. I, nr 29, s. 1–2.
• Kamerton, Teatr. „Chcę się bawić”, komedia w trzech aktach Sewera (Dokończenie), „Kurier Krakowski” 1876, R. I, nr 30, s. 2.
• Kleczyński J., Przegląd muzyczny, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1887, R. IV, nr 206, s. 432–433.
• Kleczyński J., „Symplicjusz”, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1890, R. VII, nr 358, s. 382–384.
• Kronika miejscowa i zagraniczna, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 159, s. 3.
• Lekka kawaleria. Operetka w 3-ch odsłonach Fr. Suppego, tłumaczenie J. Miłkowskiego, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 94, s. 3.
• Miscellanea, „Szkice Społeczne i Literackie” 1876, R. II, nr 11, s. 128–129.
• Miscellanea, „Szkice Społeczne i Literackie” 1876, R. II, nr 15, s. 177.
• Morozowicz-Szczepkowska M., Z lotu ptaka. Wspomnienia, Warszawa 1968.
• [Nekrolog prasowy R. Morozowicza], „Kurier Warszawski” 1931, R. CXI, nr 103 [wydanie wieczorne], s. 11.
• nt [K. Nitman], Teatr, „Kurier Krakowski” 1877, R. II, nr 11, s. 1.
• Orzechowska A., „Barnaba Fafuła” i „Józio Grojseszyk” czyli 100 lat teatrów warszawskich w bibliotece pana L. Morozowicza, „Kronika Polski i Świata” 1939, R. II, nr 3, s. 8.
• Owerłło P., Z tamtej strony rampy, Kraków 1957.
• Perichola. Opera buffa w 4ch aktach – libretto p.p. Meilhac i Halevy – muzyka J. Offenbacha, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 289, s. 3.
• „Piękna Helena” w rysunku Stanisława Rzeckiego, „Świat” 1921, R. XVI, nr 47, s. 12.
• Piękne Georgianki. Opera komiczna w 3 aktach, z muzyką J. Offenbacha, z tekstem J. Moineaux, przełożonym przez p. Morozowicza, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 48, s. 3.
• (PM), Zgon Leopolda Morozowicza, „Dziennik Polski” 1945, R. I, nr 186, s. 3.
• Pogrzeb ś.p. Rufina Morozowicza, „Kurier Warszawski” 1931, R. CXI, nr 105 [wydanie poranne], s. 4.
• Poliński A., Teatr Nowości: „Grigri”, operetka w 3-ch aktach, muzyka Lincke’go’, „Kurier Warszawski” 1912, R. XCII, nr 320, s. 3.
• Pronaszko A., Przed i za rampą kabaretu, [w:] Dymek z papierosa, czyli wspomnienia o scenach, scenkach i nadscenkach, red. K. Rudzki, Warszawa 1959, s. 219–250.
• Przegląd teatralny, „Afisz Teatralny” 1876, R. V, nr 7, s. [1].
• [Publikacja prasowa afisza inscenizacji sztuki Fryderyka Soulié Chata pod lasem w Teatrze Miejskim w Krakowie – zapowiedzi przedstawienia na niedzielę 17 października 1875 r.], „Afisz Teatralny” 1875, R. IV, nr 7, s. [2].
• Sempoliński L., Wielcy artyści małych scen, Warszawa 1977.
• Skład teatrów warszawskich, [w:] Ilustrowany kalendarz teatralny Muza 1893, Lwów 1892, s. [92–93].
• Skrz., Z tygodnia, „Świat” 1921, R. XVI, nr 44, s. 14–15.
• Solski L., Wspomnienia, t. I (1855–1893), na podstawie rozmów napisał A. Woycicki, Kraków 1955.
• st, Teatr, „Czas” 1878, R. XXXI, nr 21, s. 2.
• Śliwiński L., Teatry: Nowości i Letni, [w:] Teatry polskie w Warszawie. Rocznik teatralny od 1/VIII 1915 – [do] 1/I 1917 r., oprac. J. Czempiński, Warszawa 1917, s. 151–159.
• Teatr, „Czas” 1875, R. XXVIII, nr 231, s. 1.
• Teatr, „Czas” 1875, R. XXVIII, nr 251, s. 1.
• Teatr, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 54, s. 1.
• Teatr, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 71, s. 3.
• Teatr, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 146, s. 3
• Teatr, „Czas” 1876, R. XXIX, nr 161, s. 3.
• Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 11, s 1.
• Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 23, s. 1.
• Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 165, s. 3.
• Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 267, s. 1–2.
• Teatr, „Czas” 1877, R. XXX, nr 279, s. 1.
• Teatr, „Kurier Krakowski” 1876, R. I, nr 36, s. 3.
• Teatr, „Kurier Krakowski” 1876, R. I, nr 53, s. 3.
• Teatr. Baron cygański, operetka J. Straussa, „Tygodnik Mód i Powieści” 1886, R. XVI, nr 30, s. 236–237.
• Teatr (Fatinica operetka w 3 aktach Suppégo, libretto pp. Zell i Genê, na polskie przełożył M.C.), „Czas” 1877, R. XXX, nr 119, s. 2.
• Teatr i muzyka, „Kurier Warszawski” 1925, R. CV, nr 71 [dodatek poranny], s. 3.
• Teatr i muzyka, „Kurier Warszawski” 1925, R. CV, nr 71 [wydanie wieczorne], s. 7.
• T.K – c, Rufin Morozowicz, „Kurier Warszawski” 1925, R. CV, nr 71 [wydanie wieczorne], s. 10.
• T.K – c., Ś.p. Rufin Morozowicz, „Kurier Warszawski” 1931, R. CXI, nr 105 [wydanie wieczorne], s. 4.
• Tygodnik teatralny, „Afisz Teatralny” 1875, R. IV, nr 7, s. [1].
• Waydel-Dmochowska J., Dawna Warszawa. Wspomnienia, Warszawa 1959.
• Wł.W., Teatr Nowości. „Piękna Helena” opera komiczna Offenbacha, „Gazeta Poniedziałkowa” 1921, R. XVI, nr 43, s. 4.
• Wroczyński K., Pół wieku wspomnień teatralnych, Warszawa 1957.
• XXX, Korespondencja Kaliszanina, „Kaliszanin” 1876, R. VIII, nr 60, s. 246–247.
• Z.P. [Z. Przybylski], Teatr. „Bankructwo”, obraz sceniczny w 4 aktach, przez Björnsterna Björnstona – przekład Edwarda Lubowskiego, „Kurier Krakowski” 1877, R. II, nr 24, s. 1.
• Z teatru, „Szkice Społeczne i Literackie” 1875, R. I, nr 27, s. 269–271.
• Z teatru, „Szkice Społeczne i Literackie” 1875, R. I nr 31, s. 302–303.
• Z teatru, „Szkice Społeczne i Literackie” 1876, R. II, nr 17, s. 201–203.
• Z teatru. Emigracja chłopska, dramat ludowy Wł. L. A1czyca, „Szkice Społeczne i Literackie” 1876, R. II, nr 29, s. 279–281.
• Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1887, R. LXVII, nr 106, s. 3.
• Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1909, R. LXXXIX, nr 214, s. 2.
• Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1909, R. LXXXIX, nr 215 [dodatek poranny], s. 2.
• Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1909, R. LXXXIX, nr 353 [dodatek poranny], s. 1–2.
• Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1912, R. XCII, nr 124, s. 8.
• „Afisz Teatralny” 1875–1876.
• „Czas” 1875–1878.
• „Dziennik Polski” 1945.
• „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1885, 1887, 1890, 1893.
• „Gazeta Poniedziałkowa” 1921.
• „Kaliszanin” 1876.
• „Kolce” 1881.
• „Kronika Polski i Świata” 1939.
• „Kurier Krakowski” 1876–1877.
• „Kurier Poranny” 1881.
• „Kurier Warszawski” 1887, 1906, 1909, 1912, 1925, 1931.
• „Przegląd Teatralny i Filmowy” 1924.
• „Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych” 1878.
• „Szkice Społeczne i Literackie” 1875, 1876.
• „Świat” 1921.
• „Tygodnik Mód i Powieści” 1886.
• Aneks 3. Wykaz nowych oper, baletów i operetek polskich wystawionych w latach 1919–1939 (według chronologicznej kolejności premier), [w:] M. Komorowska, Za kurtyną lat. Polskie teatry operowe i operetkowe 1918–1939, Kraków 2008, s. 291–311.
• Berger B., Morozowicz Rufin (1851–1931), aktor, śpiewak, reżyser, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXI, z. 91, Wrocław 1976, s. 782–783.
• Berger B., Morozowicz-Szczepkowska Maria (1885–1968), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXI, z. 91, Wrocław 1976, s. 784–785.
• Dobrowolski A., Teatr polski 1877–1902, [w:] Księga jubileuszowa „Kuriera Porannego” 1877–1902 wydana z powodu 25-lecia pisma, red. F. Fryze, Warszawa 1903, s. 90–98.
• Estreicher K., Bibliografia polska XIX stulecia, t. V (Dramat tłumaczony – Dzwony), Kraków 1967.
• Estreicher K., Teatra w Polsce, Warszawa 1953, t. II, Kraków 1953 (reprint publikacji: K. Estreicher, Teatra w Polsce, t. II, Kraków 1876).
• Estreicher K. (senior), Teatra w Polsce, oprac. K. Nowacki, t. IV, cz. 1, Kraków 1992.
• Faun, Galeria sylwetek teatralnych. XIV. Rufin Morozowicz, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1885, R. II/III, nr 117, s. 506–507.
• Filler W., Melpomena i piwo, Warszawa 1960.
• Filler W., Rendez-vous z warszawską operetką, Warszawa 1977.
• J.Z. [J. Zawadzka], Morozowicz-Szczepkowska Maria 1885–1968, [w:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, red. J. Czachowska, A. Szałagan, t. V [L–M], Warszawa 1997, s. 467–468.
• Krasiński E., Warszawskie sceny 1918–1939, Warszawa 1976.
• M.S. [M. Sęczek], Morozowicz-Szczepkowska Maria Pseud.: Gryf, [w:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, red. J. Czachowska, A. Szałagan, t. X (Ż i uzupełnienia do tomów I–IX), Warszawa 2007, s. 613.
• Polskie filmy fabularne 1911–1929. Filmografia, [w:] W. Banaszkiewicz, W. Witczak, Historia filmu polskiego, t. I (1895–1929), Warszawa 1966, s. 267–293.
• Rufin Morozowicz [biogram R. Morozowicza], [w:] M. Morozowicz-Szczepkowska, Z lotu ptaka. Wspomnienia, Warszawa 1968, s. 391–393.
• Rulikowski M., Teatr warszawski od czasów Osińskiego, Lwów [1939].
• Simon L., Bibliografia dramatu polskiego 1765–1939, red. E. Heise, T. Sivert, t. I (A–M), Warszawa 1972.
• Słownik biograficzny teatru polskiego, t. I (1765–1965), red. Z. Raszewski, M. Wosiek, H. Zawadzka, H. Garlińska-Zambrowska, Warszawa 1973, s. 459–461 (hasła: Morozowicz Henryk, Morozowicz Karolina, Morozowicz Leopold, Morozowicz Rozalia, Morozowicz Rufin Stefan, Morozowiczowa z Truskowskich Natalia).
• Słownik biograficzny teatru polskiego, t. II (1900–1980), red. Z. Wilski, M. Wosiek, K. Zawadzka, B. Berger, T. Bogucka, M. Gdowska, Warszawa 1994, s. 469–470 (hasło: Morozowicz Maria, zamężna Szczepkowska).
• Słownik współczesnych pisarzy polskich, red. E. Korzeniewska, t. II (j–p), Warszawa 1964, s. 501–503 (hasło: Morozowicz-Szczepkowska Maria ur. 1885. Dramatopisarka).
• Spis aktorów, [w:] Teatr krakowski pod dyrekcją Adama Skorupki i Stanisława Koźmiana 1865–1885. Repertuar, oprac. J. Got, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962, s. 473–489.
• Ślusarska M., Morozowiczowa z Truskowskich Natalia (1879–1964), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXI, z. 91, Wrocław 1976, s. 785–786.
• Teatr krakowski pod dyrekcją Adama Skorupki i Stanisława Koźmiana 1865–1885. Repertuar, oprac. J. Got, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962.
• Teatr w jego pracownikach. III Farsa i operetka, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1893, R. VII, nr 532, s. 578–580.
• Wydawnictwo Władysława Okręta. Rocznik naukowo-literacko-artystyczny (encyklopedyczny) na rok 1905, red. wydawcy, Warszawa 1905.
• XXV-lecie wskrzeszonego teatru polskiego w Wilnie, oprac. H. Romer-Ochenkowska, Wilno 1932.
• Encyklopedia teatru polskiego, http://www.encyklopediateatru.pl (dostęp: 13 i 17 VII 2020) (biogramy M. Morozowicz-Szczepkowskiej, L. Morozowicza, H. Morozowicza, R. Morozowicza, N. Morozowicz-Truskowskiej i T. Morozowicza).
• Jan Królikowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego, http://encyklopediateatru.pl/osoby/41317/jan-krolikowski (dostęp: 17 VII 2020) (biogram J. Królikowskiego).
• Opis filmu Tajemnica przystanku tramwajowego na portalu internetowym filmpolski.pl, http://filmpolski.pl/fp/index.php?film=22211 (dostęp: 17 VII 2020).
• Opis filmu Tajemnica przystanku tramwajowego na portalu internetowym filmweb.pl, https://www.filmweb.pl/film/Tajemnica+przystanku+tramwajowego-1922-105389 (dostęp: 17 VII 2020).
• Wesele w Ojcowie, [w:] Encyklopedia teatru polskiego, http://www.encyklopediateatru.pl/sztuki/8099/wesele-w-ojcowie (dostęp: 14 VII 2020).

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.20.01.06

Biblioteka Nauki

23050635