Plants of the Amaryllidaceae Family in Roman Veterinary Medicine. Part 1 of Leeks (Allium porrum L.)

• Authors: Agnieszka Bartnik

Title variants

PL

Rośliny z rodziny Amaryllidaceae w rzymskiej weterynarii. Część 1 Pory (Allium porrum L.)

Abstracts

EN

In the Mediterranean Basin, leeks were a popular vegetable used in cooking and medicine. Many authors have commented on the dietary properties and medical uses of the plant. Its taste was also appreciated, which is confirmed by the numerous recipes for dishes made with leek. In veterinary medicine, leek was not used very often, but veterinary treatises, prescriptions of medicines containing leek juice or the plant itself appeared in the 4th century. According to the recommendations, it was added, among others, to medicines for animals suffering from respiratory diseases, including various types of cough as well as in cases of swelling, wounds, bleeding, bloody vomiting or problems with urination. The types of diseases treated by veterinarians with the help of leek did not differ from those treated in humans. One of the aspects emphasized by ancient medics was the effectiveness of the plant for treating respiratory diseases, which was indicated by anti-haemorrhagic activity, a positive effect on skin lesions, etc. The method of using the plant by veterinarians and medics coincides with the assessment of its scope of activity at that time. The difference between its use in humans and animals is only visible in dietetics. At the time, people ate leeks often, and in various forms, while animals were only given leeks for medical purposes, as they were not part of the typical, daily diet of farm animals.

PL

W Basenie Morza Śródziemnego pory były popularnym warzywem wykorzystywanym zarówno w kuchni, jak i medycynie. Wielu autorów wypowiadało się na temat właściwości dietetycznych oraz medycznego zastosowania rośliny. Doceniano także jej walory smakowe, co potwierdzają liczne przepisy na dania z pora. W weterynarii por nie był wykorzystywany zbyt często niemniej w IV-wiecznych traktatach weterynaryjnych pojawiły się recepty leków zawierających sok z pora lub samą roślinę. Zgodnie z zaleceniami dodawano go m.in. do leków dla zwierząt cierpiących z powodu chorób układu oddechowego, w tym różnego rodzaju kaszlu, w przypadku obrzęków, zranień, krwawień, krwawych wymiotów lub problemów z oddawaniem moczu. W przypadku pora rodzaje chorób leczonych z jego wykorzystaniem przez weterynarzy nie odbiegały od tych leczonych u ludzi. Antyczni medycy podkreślali m.in. skuteczność rośliny w odniesieniu do chorób układu oddechowego, wskazywali działanie antykrwotoczne, pozytywne oddziaływanie na zmiany skórne itd. Sposób stosowania rośliny przez weterynarzy oraz medyków pokrywa się z ówczesną oceną zakresu jej działania. Różnica między jej stosowaniem w przypadku ludzi i zwierząt, widoczna jest jedynie w dietetyce. Ówcześni ludzie jedli pory często, pod różną postacią, natomiast zwierzętom hodowlanym podawano je jedynie w celach medycznych, nie wchodziły one w skład ich typowej, codziennej diety.

Keywords

PL

weterynaria antyczna; por; choroby; sok z pora; Wegecjusz Renatus; Pelagoniusz

EN

ancient veterinary; leek; diseases; leek juice; Vegetius Renatus; Pelagonius

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2023
• Volume: 22
• Issue: 1
• Pages: 9-27

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Bartnik

• Uniwersytet Śląski

• https://orcid.org/0000000335181318

References

• Aetii Amideni libri medicinales I–VIII, ed. A. Olivieri, Lipsiae–Berolini 1935–1950.
• Anthimus, On the Observance of Foods. De observatione ciborum, ed., transl. M. Grant, Blackawton–Totnes 2007.
• Apicius, A Critical Edition with an Introduction and an English Translation of the Latin Recipe Text Apiciud, eds Ch. Grocock, S. Grainger, Blackawton–Totnes 2006.
• Claudii Hermeri, Mulomedicina Chironis, ed. E. Oder, Lipsiae 1950.
• Curae boum ex corpore Gargili Martialis ap[ud] P[ublii] Vegeti Renati digestorum artis mulomedicinae libri, ed. E. Lommatzsch, Lipsiae 1903, pp. 307–310.
• Galeni, De alimentorum facultatibus libri III, [in:] Claudii Galeni, Opera Omnia, ed. C.G. Kühn, vol. VI, Lipsiae 1923.
• Geoponica sive Cassiani Bassi Scholastici de re rustica eclogae, rec. H. Beckh, Lipsiae 1895.
• Iunius Moderatus Columella, On Agriculturae and Trees, eds H.B. Ash, E.S. Forester, E.H. Heffner, London–Cambridge 1941–1955.
• Oribasii Collectionum medicarum reliquiae, ed. I. Raeder, vol. I–IV, Lipsiae–Berolini 1928–1933.
• Palladius, Opus agriculturae. De veterinaria medicina. De Institione, ed. R.H. Rodgers, Leipzig 1975.
• Paulus Aegineta, Corpus Medicorum Graecorum vol. IX, ed. I.L. Heiberg, vol. I–II, Lipsiae–Berolini 1921–1924.
• Pedanii Dioscuridis Anazarbei de materia medica libri V, ed. M. Wellmann, vol. I–III, Berolini 1906–1914.
• Pélagonius Salonianus, Recueil de Médicine Vétérinaire, ed. V. Gitton-Ripolli, Paris 2019.
• Pliny, Natural History, vol. V (Books 17–19), transl. H. Rackham, Cambridge 1950.
• Pliny, Natural History, vol. VI (Books 20–23), transl. W.H.S. Jones, Cambridge 1951.
• Q[uintus] Gargilius Martialis, Medicinae ex holeribus et pomis, ed. B. Maire, Paris 2002.
• Vegeti Renati P., Digestorum Artis Mulomedicinae Libri, ed. E. Lommatzsch, Lip siae 1903.
• Adaszek L., Mazurek L., Janecki R. et al., Choroba Aujeszkyego (wścieklizna rzekoma) psów – mało znany problem, “Weterynaria w Praktyce” 2019, vol. XVI, no. 9, pp. 62–65.
• Akrayi H.F.S., Tawfeeq J.D., Antibacterial Activity of Lepidum Sativum and Allium Porrum Extracts and Juices Against Some Gram Positive and Gram Negative Bacteria, “Medical Journal of Islamic World Academy of Science” 2012, vol. XX, no. 1, pp. 10–16.
• Alizadeh M., Changizi-Ashtiyani S., Hamidi H., Gorji N., Topical Application of the Hydroalcoholic Extrat of “Allium porrum” L. as a Novel Treatment for Common Warts Based on Persian Medicine, “Journal of Kerman University of Medical Sciences” 2018, vol. XXV, no. 1, pp. 93–100.
• Arbi Nehdi I., Sbihi H.M., Ping Tan Ch. et al., Chemical Composition, Oxidative Stability and Antioxidant Activity of “Allium ampeloprasum” L. (Wild Leek) Seed Oil, “Journal of Oleo Science” 2020, vol. LXIX, no. 5, pp. 413–421.
• Ashok Shelke P., Mansha Rafiq S., Bhevesh Ch. et al., Leek (“Allium ampeloprasum” L.), [in:] Antioxidants in Vegetables and Nuts – Properties and Health Benefits, eds G.A. Nayik, A. Gull, Singapore 2020, pp. 309–331.
• Bartnik A., “Hydrophobia, λυσσα, λυττα, rabies”. Kilka słów o tym, jak starożytni próbowali leczyć wściekliznę, “Studia Antiquitatis et Medii Aevii Incohantis” 2016, vol. I, pp. 49–63.
• Belemkar S., Dhameliya K., Pata M.K., Comparative Study of Garlic Species (“Allium sativum” and “Allium porrum”) on Glucose Uptake in Diabetic Rats, “Journal of Taibah University Medical Sciences” 2013, vol. VIII, no. 2, pp. 80–85.
• Birlouez E., Garlic, Onion and Other Alliaceae: Historical and Cultural Approach, “Phytothérapie” 2016, vol. XIV, no. 3, pp. 14–148.
• Bottéro J., The Cuisine of Ancient Mesopotamia, “The Biblical Archeologist” 1985, vol. XLVIII, no. 1, pp. 36–47.
• Chase M.W., Reveal J.W., Fay M.F., A Subfamilial Classification for the Expanded Asparagelean Families Amaryllidaceae, Asparagaceae and Xanthorrhoeaceae, “Botanical Journal of the Linnean Society” 2009, vol. CLXI, pp. 132–136.
• Choroby zakaźne zwierząt z elementami epidemiologii i zoonoz, eds Z. Gliński, K. Kostro, Warszawa 2011.
• Deliorman Orhan D., Orhan N., Assessment “In Vitro” Antidiabetic and Antioxidant Effects of “Helianthus tuberosus”, “Cydonia oblonga” and “Allium porrum”, “Turkish Journal of Pharmaceutical Sciences” 2016, vol. XIII, no. 2, pp. 181–188.
• Dey P., Khaled K.L., An Extensive Review on “Allium ampeloprasum”. A Magical Herb, “International Journal of Science and Research” 2015, vol. IV, no. 7, pp. 371–377.
• Eidi M., Hajian E., Abbaspour H., Effect of Hydromethanolic Extract of “Allium porrum” L. Seed on Treatment of Ethylene Glycol-induced Kidney Stone in Male Rats, “Journal of Sabzevar University of Medical Sciences” 2018, vol. XXIV, no. 6, pp. 63–69.
• Ermidoro S., Food Prohibition and Dietary Regulations in Ancient Mesopotamia, “Aula Orientalis” 2014, vol. XXXII, no. 1, pp. 79–91.
• Florczuk P., Jarmuł-Pietraszczyk J., Wścieklizna ludzi i zwierząt – metody zapobiegania oraz wykorzystywanie szczepionki, “Przegląd Hodowlany” 2016, vol. LXXXIV, no. 2, pp. 30–32.
• Gliński Z., Kostro K., Choroba Aujeszkyego, “Trzoda Chlewna” 2008, vol. XLVI, no. 11, pp. 94–96.
• Gliński Z., Kostro K., Choroby odzwierzęce w hodowli bydła. XI. Wścieklizna, “Hodowca Bydła” 2005, vol. LV, pp. 44–46.
• Gliński Z. Kostro K., Listerioza współczesnym zagrożeniem, “Życie Weterynaryjne” 2012, vol. LXXXVII, no. 7, pp. 577–581.
• Gliński Z., Żmuda A., Choroba bornaska – tajemnicza choroba, “Życie Weterynaryjne” 2021, vol. XCVI, no. 12, pp. 820–824.
• Guenaoui Ch., Mang S., Figliuolo G., Neffati M., Diversity in “Allium ampeloprasum”: from Small and Wild to Large and Cultivated, “Genetic Resources and Crop Evolution” 2013, vol. LX, pp. 97–114.
• Kokoszko M., Por, [in:] Dietetyka i sztuka kulinarna antyku i wczesnego Bizancjum (II–VII w.), part 2 (Pokarm dla ciała i ducha), ed. M. Kokoszko, Łódź 2014, pp. 208–212.
• Kokoszko M., Jagusiak K., Galen o winie, czyli o śladach pewnej preferencji, “Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2019, vol. XX, no. 2, pp. 9–29.
• Kokoszko M., Jagusiak K., Warzywa w kuchni i dietetyce późnego antyku oraz wczesnego Bizancjum (IV–VII w.): perspektywa konstantynopolitańska, “Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2011, vol. XII, no. 1, pp. 34–52.
• Kokoszko M., Jagusiak K., Woda, wino i tak dalej, czyli o napojach i trunkach w Konstantynopolu, “Przegląd Nauk Historycznych” 2010, vol. IX, no. 1, pp. 25–54.
• Kokoszko M., Rzeźnicka Z., Wino, ciemierzyca i mirra albo o lekarzach i ich pacjentach. Analiza fragmentu V księgi “De materia medica” Dioskurydesa, “Przegląd Nauk Historycznych” 2018, vol. XVIII, no. 2, pp. 5–37.
• Liberski P.P., Smoleń J., Wąsik T.J. et al., Wścieklizna, “Aktualności Neurologiczne” 2007, vol. II, no. 7, pp. 119–121.
• Mirzaei A., Delaviz H., Mirzaei M., Tolooei M., The Effects of “Medicago sativa” and “Allium porrum” on Iron Overload in Rats, “Global Journal of Health Science” 2015, vol. VII, no. 7, pp. 137–142.
• Mladenović J.D., Mašković P.Z., Pavlović R.M., Antioxidant Activity of Ultrasonic Extracts of Leek “Allium porrum” L., “Hemijska Industria” 2011, vol. LXV, no. 4, pp. 473–477.
• Mosavian S.Z., Eidi A., Moghaddam J.Z., Evaluation of the Diuretic Effects of Leek (“Allium porrum” L.) Extract in Adult Male Wisar Rats, “Qom University of Me dical Science Journal” 2015, vol. IX, no. 6, pp. 10–16.
• Moselhy S.S., Ali H.K., Protective Effects of Allium Ampeloprasum Extract Against Carbon Tetrachloride Inducted Oxidtive Stress and Testis Injury in Rats, “Biological Research” 2009, vol. XLII, pp. 93–98.
• Movahedian A., Ghannadi A., Sadeghi H. et al., Study of Leek (“Allium porrum” L.) Extract on Cholesterol Plasma Levels in Hyperlipidemic Animal, “Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition” 2004, vol. XIII, pp. 102–103.
• Movahedian A., Sadeghi H., Ghannadi A. et al., Hypolipidemic Activity of “All ium porrum” L. in Choesterol-fed Rabbits, “Journal of Medicinal Food” 2006, vol. IX, no. 1, pp. 98–101.
• Radovanovic B., Mladenovic J., Radovanovic A. et al., Phenolic Composition, Antioxidant, Antimicrobical and Cytotoxic Activities of “Allium porrum” L. (Serbia) Extracts, “Journal of Food and Nutrition Research” 2015, vol. III, no. 9, pp. 564–569.
• Ruggiero M.A. et al., A Higher Level Classification of All Living Organisms, “PLOS One” 2015, vol. X, no. 4, pp. 1–54.
• Rzeźnicka Z., Mirra w antycznej medycynie i kosmetyce na podstawie pism Dioskuridesa, [in:] Lek roślinny, vol. VI (Rośliny w lecznictwie, w środowisku naturalnym i w krajobrazie kulturowym), eds B. Płonka-Syroka, A. Syroka, Wrocław 2017, pp. 53–65.
• Sadowska-Todys M., Wścieklizna – aktualne problemy epidemiologiczne, “Polski Przegląd Neurologiczny” 2006, vol. II, no. 1, pp. 37–42.
• Swamy K.R.M., Veere Gowda R., Leek and Shallot, [in:] Handbook of Herbs and Spices, vol. III, ed. K.V. Peter, Boca Raton 2006, pp. 365–389.
• Umiński J., Cisak E., Chmielewska-Badora J., Zwoliński J., Toksoplazmoza u ludzi i zwierząt, “Medycyna Weterynaryjna” 1999, vol. L, no. 12, pp. 589–591.
• Wiśniewski E., Niespecyficzne choroby koni podlegające obowiązkowi zwalczania. I. Wścieklizna, “Magazyn Weterynaryjny” 2001, vol. X, no. 6, pp. 40–41.
• Yousaf M.Z., Qasim M., Zia S. et al., Rabies Molecular Virology, Diagnosis, Prevention and Treatment, “Virology Journal” 2012, vol. IX, no. 1, pp. 1–5.
• Żak A., Siwińska N., Niedźwiedź N., Wypływ z nosa u koni – diagnostyka różnicowa, “Życie Weterynaryjne” 2016, t. XCI, no. 6, pp. 428–435.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.22.01.01

Biblioteka Nauki

23050695