Rodzina i majątek Stefana (zm. 1629) i Marcjanny z Daniłowiczów (zm. 1646) Koniecpolskich. Studium z dziejów przecławskiej linii rodu Koniecpolskich herbu Pobóg

• Authors: Zbigniew Anusik

Title variants

EN

The Family and Property of Stefan (d. 1629) and Marcjanna Koniecpolski née Daniłowicz (d. 1646). A Study of the History of Przecław Line of the Koniecpolski Family, Pobóg Coat of Arms

Abstracts

EN

The article is dedicated to the history of the Przecław branch of the Koniecpolski family, Pobóg coat of arms in the 16th and 17th centuries. Its progenitor was the Rozprza castellan, Mikołaj Przedbór (d. 1586). One of his sons was Andrzej, the castellan of Połaniec. Thanks to his marriage to Anna, the daughter of Stefan Ligęza, he came into the possession of the town Przecław. His son was Colonel Ste fan Koniecpolski (d. 1629), another heir in Przecław. The article presents the latter’s activities on the political scene and his achievements in military service, as well as his unsuccessful attempts to marry Teofila Tarłówna. Some information about his marriage to Marcjanna Daniłowiczówna is corrected in this article, while it also presents the closest relatives of both spouses. The ownership status of Stefan and Marcjanna Koniecpolski is also discussed here. Much attention in this article is also paid to the three sons of Stefan and Marcjanna, namely Andrzej, Aleksander and Stanisław, who in 1647 divided among themselves the large, but heavily in debted estates of their parents. Two older brothers died at young age without issue. The youngest son Stanisław, who concentrated the rights to the entire family estate in his hands, turned out to be an irresponsible and reckless man. He lost most of his possessions, including his family’s property Przecław, and was sentenced to infamy for bigamy. It was only in 1670 that he managed to end the court dispute with the family of one of his former wives and regain his good name. Stanisław Koniecpolski died after 1670. His only son (from third marriage), played no significant role in the history of Polish-Lithuanian Commonwealth. Even the dates of his birth and death remain unknown. He died childless as the last male representative of the Przecław branch of the Koniecpolski family.

PL

Artykuł poświęcony jest dziejom przecławskiej gałęzi rodziny Koniecpolskich h. Pobóg w XVI i XVII w. Jej protoplastą był kasztelan rozpierski Mikołaj Przedbór Koniecpolski (zm. 1586). Jednym z jego synów był Andrzej, kasztelan połaniecki. Dzięki małżeństwu z Anną, córką Stefana Ligęzy wszedł on w posiadanie miasta Przecławia. Jego synem był pułkownik Stefan Koniecpolski (zm. 1629), kolejny dziedzic na Przecławiu. W artykule przedstawiono jego działalność na scenie politycznej, dokonania w służbie wojskowej, jak również nieudane zabiegi o rękę Teofili Tarłówny. Skorygowano również kilka informacji dotyczących jego małżeństwa z Marcjanną Daniłowiczówną. Przedstawiono najbliższych krewnych obojga małżonków. Omówiono także stan posiadania Stefana i Marcjanny Koniecpolskich. Sporo uwagi poświęcono również trzem synom Stefana i Marcjanny, Andrzejowi, Aleksandrowi i Stanisławowi, którzy w 1647 r. podzielili duże, ale mocno zadłużone, dobra ziemskie po rodzicach. Dwaj starsi bracia zmarli w młodym wieku bezpotomnie. Najmłodszy syn Stefana i Marcjanny Koniecpolskich – Stanisław, który skupił w swoich rękach prawa do całego rodowego majątku, okazał się człowiekiem nieodpowiedzialnym i lekkomyślnym. Wyzbył się większości swoich dóbr, w tym rodowego Przecławia, a za bigamię został skazany na infamię. Dopiero w 1670 r. udało mu się zakończyć spór sądowy z rodziną jednej z byłych żon i odzyskać dobre imię. Stanisław Koniecpolski zmarł po 1670 r. Jego jedyny syn Leonard Józefat nie odegrał już żadnej roli w dziejach Rzeczypospolitej. Nie są znane nawet daty jego urodzin i śmierci. Zmarł on bezpotomnie jako ostatni męski reprezentant przecławskiej gałęzi rodziny Koniecpolskich.

Keywords

EN

Koniecpolski family; Pobóg coat of arms; Przecław; Stefan Koniecpolski; Marcjanna Daniłowiczówna; Polish nobility; history of the Polish-Lithuanian Commonwealth; genealogy

PL

Koniecpolscy herbu Pobóg; Przecław; Stefan Koniecpolski; Marcjanna Daniłowiczówna; szlachta polska; dzieje Rzeczypospolitej w XVI i XVII w.; genealogia

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2023
• Volume: 22
• Issue: 1
• Pages: 49-78

Dates

published

2023

Contributors

author

Zbigniew Anusik

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000254834970

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Metryka Koronna [MK] 38, 77, 111, 113, 120, 129, 132, 134, 151, 152
• Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Castrensia Cracoviensia Inscriptiones [CCI], nr 159, 267
• Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Zbiór Zygmunta Glogera, nr 180
• Archiwum Państwowe w Lublinie, Lubelskie grodzkie, relacje, nr 36
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Sąd Grodzki Przemyski (1462–1784), fond 13, opis 1, sygn. 81
• Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. I (1572–1620), wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1932.
• Guldon Z., Stępkowski L., Trawicka Z., Rejestr poborowy powiatu pilzneńskiego z 1629 roku, „Kieleckie Studia Historyczne” 1977, t. II, s. 211–283.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. II, Lipsk 1839.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. III, Lipsk 1839.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. IV, Lipsk 1839.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. V, Lipsk 1840.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. VI, Lipsk 1841.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. X, Lipsk 1845.
• Ossoliński Z., Pamiętnik, oprac. J. Długosz, Warszawa 1983.
• Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich w XVII wieku, wyd. S. Przyłęcki, Lwów 1842.
• Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1858.
• Starowolski S., Monumenta Sarmatarum, Cracoviae 1655.
• Źródła dziejowe, t. XIV (Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym), Małopolska, t. III, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1886.
• Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI–XVIII wieku, t. III (Akty podziałów dóbr ziemskich szlachty sandomierskiej z XVII wie ku), oprac. J. Pielas, Kielce 2014.
• Anusik Z., Glosa do dziejów rodu książąt Ostrogskich, „Przegląd Nauk Historycznych” 2008, R. VII, nr 1, s. 127–210.
• Anusik Z., Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w 1629 roku, „Przegląd Nauk Historycznych” 2011, R. X, nr 2, s. 69–108.
• Anusik Z., Z dziejów rodu książąt Ostrogskich, [w:] Z. Anusik, Studia i szkice staropolskie, Łódź 2011, s. 408–494.
• Bania Z., „Sibi, suisque et Patriae ornamento”. Fundacje artystyczne Koniecpolskich w XV–XVII wieku, Łódź 2021.
• Baranowycz O., Zaljudniennja wołyns’koho wojewodstwa w perszyj połowyni XVII st., Kyjiw 1930.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. II, Warszawa 1900.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. IV, Warszawa 1901.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. V, Warszawa 1902.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. XI, Warszawa 1907.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. XIV, Warszawa 1911.
• Bukowski J., Dzieje reformacji w Polsce od wejścia jej do Polski aż do jej upadku, t. I, Kraków 1883.
• Byliński J., Przerębski (Przerembski) Wincenty, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 7–8.
• Czapliński W., Daniłowicz Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 417.
• Czapliński W., Koniecpolski Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 523–527.
• Czołowski A., Jan III i zamek w Olesku, „Ziemia Czerwieńska: Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego we Lwowie” 1935, R. I, z. 2, s. 5–30.
• Dunin-Wąsowiczowa A., Mapa własności ziemskiej, [w:] Atlas historyczny Polski. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2 (Komentarz, indeksy), red. W. Pałucki, Warszawa 1993, s. 99–111.
• Dworzaczek W., Genealogia, t. II (Tablice), Warszawa 1959.
• Gąsiorowski S., Sobieska z Daniłowiczów Teofila Zofia, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIX, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 479–481.
• Kaniewska I., Koniecpolski Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 522.
• Kersten A., Koniecpolski Adam, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław– Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 510–511.
• Kersten A., Koniecpolski Andrzej z Przecławia, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 516.
• Kersten A., Koniecpolski Krzysztof, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 521–522.
• Kersten A., Koniecpolski Zygmunt Stefan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 528–529.
• Kiryk F., Sienieński Jan z Sienna i Gołogór, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXVII, Warszawa–Kraków 1996–1997, s. 181.
• Kotarski H., Koniecpolski Aleksander, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 511–512.
• Kotarski H., Krasicki Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 158–159.
• Kuchowicz Z., Obyczaje staropolskie XVII–XVIII wieku, Łódź 1975.
• Kurtyka J., Latyfundium tęczyńskie. Dobra i właściciele (XIV–XVII wiek), Kraków 1999.
• Lepszy K., Daniłowicz Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 414–415.
• Libiszowska Z., Koniecpolski Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 519–520.
• Libiszowska Z., Koniecpolski Stanisław Przedbór, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 522–523.
• Lubczyński M., Stanisław zwany Ligęza (Ligęzic, Gorzycki) z Gorzyc i Przecławia, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLII, Warszawa–Kraków 2003–2004, s. 32–34.
• Pielas J., Podziały majątkowe szlachty koronnej w XVII wieku, Kielce 2013.
• Pielas J., Sprawy rodzinne i majątkowe Teofili z Tarłów Ostrogskiej (zm. 1635), [w:] VIII Janowieckie Spotkania Historyczne: Tarłowie. Z dziejów kulturalnych, gospodarczych i politycznych rodu, t. II, red. H. Gmiterek, A. Szymanek, Janowiec 2009, s. 75–118.
• Piwarski K., Daniłowicz Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 416–417.
• Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, oprac. W. Uruszczak, I. Kaniewska, M. Fe renc, J. Byliński, red. I. Kaniewska, Warszawa 2013.
• Trawicka Z., Jakub Sobieski 1591–1646. Studium z dziejów warstwy magnackiej w Polsce doby Wazów, Kraków 2007.
• Urzędnicy centralni i nadworni Polski XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
• Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Opaliński, H. Żerek-Kleszcz, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
• Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Gmiterek, R. Szczygieł, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
• Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990.
• Urzędnicy województwa lubelskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. W. Kłaczewski, W. Urban, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1991.
• Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.22.01.03

Biblioteka Nauki

23050685