Functioning of the Customs Administration of the Kingdom of Poland in Russia in 1914–1917 (until the Fall of the Romanov Monarchy)

• Authors: Krzysztof Latawiec , Yulia Kiselyova

Title variants

PL

Funkcjonowanie administracji celnej z Królestwa Polskiego w Rosji w latach 1914–1917 (do upadku monarchii Romanowów)

Abstracts

EN

In late July and early August 1914, with the rising threat of war, customs administration structures of the Kingdom of Poland were evacuated to Russia. The administrative personnel and their families, as well as the assets of the customs offices were removed to the interior governorates of the Russian Empire. Russian authorities assumed that the forced stay outside the Kingdom of Poland would be short-lived, counting on the military successes of the tsarist army. However, due to the Russian army’s loss of strategic initiative, these offices never returned to the Kingdom of Poland. Based on surviving source materials, the article presents the process of the evacuation in 1914, and the operation of the evacuated Russian customs administration structures until the fall of the Romanov monarchy in March 1917.

PL

Na przełomie lipca i sierpnia 1914 r. w głąb Rosji ewakuowano struktury administracji celnej z terenu Królestwa Polskiego z powodu groźby wybuchu wojny. Do wewnętrznych guberni Imperium Rosyjskiego wywieziono personel administracyjny wraz z rodzinami oraz majątek urzędów celnych. Władze rosyjskie zakładały, że przymusowy pobyt poza Królestwem Polskim będzie krótkotrwały licząc na sukcesy militarne armii carskiej. Jednak z powodu utracenia inicjatywy strategicznej przez armię rosyjską urzędy te nigdy nie powróciły do Królestwa Polskiego. Na podstawie zachowanych materiałów źródłowych przedstawiono proces ewakuacji w 1914 r. i zjawisko funkcjonowania rosyjskich struktur administracji celnej przebywającej na ewakuacji do chwili upadku monarchii Romanowów w marcu 1917 r.

Keywords

PL

urząd celny; Królestwo Polskie; ewakuacja; dekompozycja; urzędnik; Rosja

EN

customs office; Kingdom of Poland; evacuation; decomposition; official; Russia; World War I

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2023
• Volume: 22
• Issue: 1
• Pages: 107-133

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Latawiec

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/000000032741162X

author

Yulia Kiselyova

• Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina, Ukraina

• https://orcid.org/0000000225718436

References

• Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archive in Lublin) [APL], Janowski Zarząd Powiatowy / Janovsky District Administration [JZP], ref. 5
• Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archive in Lublin) [APL], Kancelaria Gubernatora Lubelskiego / Office of the Lublin Governor, ref. 13393
• Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archive in Lublin) [APL], Rząd Gubernialny Lubelski / Lublin Governorate Government (1867–1918), Wydział Ogólny / General Department, ref. 1602
• Derzhavnyy arkhiv Khmel’nyts’koyi oblasti [DAKhmO], fond 309, opys 1, sprava 1233
• Derzhavnyy arkhiv Khmel’nyts’koyi oblasti [DAKhmO], fond 378, opys 1, sprava 34
• Derzhavnyy arkhiv Kyyivs’koyi oblasti [DAKO], fond 292, opys 1, sprava 7; opys 2, sprava: 152, 256, 359, 388
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 200, opys 1, sprava: 3, 5
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 201, opys 2, sprava 61
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 202, opys 1, sprava: 10, 12
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 203, opys 1, sprava 19
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 204, opys 1, sprava 5
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 205, opys 1, sprava 27
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 207, opys 1, sprava 89
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 222, opys 1, sprava: 4, 12
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 236, opys 1, sprava: 6, 7
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 238, opys 1, sprava: 1, 35
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 239, opys 1, sprava: 7, 11
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 242, opys 1, sprava 11
• Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 243, opys 1, sprava 6
• Eesti Rahvusarhiiv Tartus, EAA.644.1.2062; EAA.644.1.2142
• Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 110, opis 4, delo 3617
• Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 1263, opis 1, delo: 1, 16, 33, 51–53, 64, 67–69, 71, 98–102, 121, 146, 149, 181–182
• Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 1459, opis 1, delo: 7, 12, 14–17, 28, 39–40, 86, 108, 115, 123, 203, 241, 286, 291, 312, 319, 341–342, 352, 354, 360
• Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 1777, opis 1, delo: 1, 5, 15, 24, 35, 38, 51, 53, 74, 83, 92, 94, 96, 99, 106–107, 112, 115, 119, 132
• Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond R-1041, opis 1, delo: 852, 854
• Latvijas Valsts Vēstures Arhīvs [LVVA], fonds 545, apraksts 2, lieta: 26b, 27
• Latvijas Valsts Vēstures Arhīvs [LVVA], fonds 4935, apraksts 3, lieta: 28, 31, 57; apraksts 4, lieta: 22, 101, 108, 110, 112
• Lietuvos valstybės istorijos archyvas [LVIA], fondas 551, apyrašas 1, bylos: 260, 295, 309, 310
• Lietuvos valstybės istorijos archyvas [LVIA], fondas 1051, apyrašas 1, bylos: 1, 2
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Arkhiv Voyenno-Мorskogo Flota, fond 716, opis 2, delo 2
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA],
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 21, opis 2, delo 2033
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 128, opis 1, delo: 1105, 1116, 1284, 1329, 1561, 1568–1569
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 133, opis 1, delo: 208, 214, 217, 226, 252
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 1282, opis 1, delo 1148
• Rossiyskiy Gosudarstvennyy Voyenno-Istoricheskiy Arkhiv, fond 493, opis 2, delo 102
• Kholmskaya guberniya 1914 g., Kholm 1914.
• Lichnyy sostav Departamenta Tamozhennykh Sborov i uchrezhdeniy tamozhennogo vedomstva (krome zastav i postov). Po svedeniyam do 21 Yanvarya 1914 goda, Sankt Peterburg 1914.
• Lichnyy sostav uchrezhdeniy tamozhennogo vedomstva. Po svedeniyam Departamenta do 6 Marta 1914 goda, Sankt Peterburg 1914.
• Osobyye zhurnaly Soveta ministrov Rossiyskoy imperii 1909–1917 gg. 1914 god, Moskva 2006.
• Pamyatanaya knizhka Kovenskoy gubernii. 1915, Kovna 1915.
• Perechen’ uzakoneniy i rasporyazheniy, izdannykh posle sostavleniya obshchago sbornika uzakoneniy i rasporyazheniy na kotorykh osnovany smetnyya naznacheniya raskhodov po Departamentu Tamozhennykh Sborov, [in:] Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1914 god, Sankt Peterburg 1913, pp. 1–16.
• Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1914 god, Sankt Peterburg 1913.
• Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1915 god, Petrograd 1914.
• Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1916 god, Petrograd 1915.
• Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1917 god, Petrograd 1916.
• Spisok adresov evakuirovannykh pravitel’stvennykh i obshchestvennykh uchrezhdeniy i dolzhnostnykh lits, Moskva 1916.
• Spisok lichnogo sostava Ministerstva Finansov na 1917 god, Petrograd 1917.
• Spravochnik ob evakuirovannykh pravitel’stvennykh, obshchestvennykh i chast nykh uchrezhdeniyakh i zavedeniyakh i o dolzhnostnykh litsakh, Petrograd 1916.
• Zhurnaly zasedaniy Vremennogo Pravitel’stva, t. I (Mart – aprel’ 1917 goda), compiled Ye.D. Grin’ko, O.V. Lavinskya, ed. B.F. Dodonov, Moskva 2001.
• “Czas” 1914.
• “Gazeta Toruńska” 1914.
• “Goniec Częstochowski” 1914.
• “Kuryer Śląski” 1914.
• “Ukazatel’ Pravitel’stvennykh Rasporyazheniy po Ministerstvu Finansov” 1912–1917. “Wiedeński Kuryer Polski” 1915.
• Bakhturina A.Yu., Evakuirovannoye chinovnichestvo Tsarstva Pol’skogo v gody Pervoy mirovoy voyny (1915–1917 gg.): sluzhebnyye privilegii i natsional’naya samoidentifikatsiya, “Dzieje Biurokracji” 2019, vol. IX, pp. 341–354.
• Głaz A., Ewakuacja ludności cywilnej z Lubelszczyzny latem 1915 r., “Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska UMCS, sectio F – Historia” 2001, vol. LVI, pp. 113–131.
• Górak A., Latawiec K., Rosyjska administracja specjalna w Królestwie Polskim 1839–1918, Lublin 2015.
• Górak A., Latawiec K., The Evacuation of the Customs Administration from the Kingdom of Poland to Russia in 1914, “Quaestio Rossica” 2022, vol. X, no. 2, pp. 423–439. https://doi.org/10.15826/qr.2022.2.679
• Heller M., Niekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego, vol. I (Od narodzin do wielkości), transl. A. Mietkowski, Warszawa 2016.
• Latawiec K., Duchowieństwo cerkwi prawosławnych resortu celnego i straży granicznej w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, “Res Historica” 2014, no. 37, pp. 199–235.
• Latawiec K., Ewakuacja organów administracji ogólnej wyższego i niższego szczebla guberni lubelskiej w sierpniu 1914 roku, “Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2002, vol. II, pp. 43–55.
• Latawiec K., Inteligencja urzędnicza Królestwa Polskiego i Imperium Rosyjskiego wobec nowej rzeczywistości. Wybory byłych urzędników carskich po 1917 roku, [in:] Rok 1918. Odrodzona Polska i Sowiecka Rosja w nowej Europie, vol. II, eds L. Zasztowt, J. Szumski, Warszawa 2019, pp. 245–254.
• Lyatavets K., Administrativnyye uchrezhdeniya v Tsarstve Pol’skom i voyennyye deystviya 1914 g., [in:] Pervaya mirovaya voyna: vzglyad spustya stoletiye. 1914 god: ot mira k voyne: materialy IV Mezhdunarodnoy nauchno-prakticheskoy konferentsii (27–28 noyabrya 2014 goda, g. Moskva), eds S.S. Stepanov, G.D. Shkundin, Moskva 2015, pp. 326–333.
• Minyaylenko N.N., Shnyrov A.Ye., Pravookhranitel’nyye organy tsarskoy Rossii v nachale XX veka, “Leningradskiy yuridicheskiy zhurnal” 2017, no. 2(48), pp. 54–62.
• Pipes R., Rewolucja rosyjska, transl. T. Szafar, Warszawa 2006.
• Wrzyszcz A., Gubernia chełmska. Zarys ustrojowy, Lublin 1997.

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.22.01.05

Biblioteka Nauki

23050699