Cierpienie, rozdarcie, niespełnienie: destrukcyjny Eros w dziele F. Dostojewskiego

• Authors: Michał Kruszelnicki

Title variants

EN

Suffering, anuish, distress: the destructive Eros in the work of Fyodor Dostoevsky

Abstracts

EN

My paper discusses the idea of destructive eroticism in the work of Fyodor Dostoevsky. Eros is posited here as manifesting in two, opposite forms: the Christian virtue of agape consisting in a humble service to a beloved person, and the Greek eros which in Dostoevsky is transformed into destructive love, one steeped in egoism and sadistic-masochistic impulses. I want to argue that destructive eroticism is for Dostoevsky of greatest interest, while love conceived as agape serves in his work only as a minor, normative projection, a tribute paid to the Russian Orthodox worldview. In my analysis I refer to Georges Bataille’s philosophical thought to combine the pattern of unfulfilled and ruinous love in Dostoevsky with his conviction that irrational aspects of man, his penchant to evil and transgression can be seen as a measure of the intensity and authenticity of one’s spiritual life. Contrary to religious interpretations of Dostoevsky, I argue that the author of Crime and Punishment prefers to cast his protagonists into the limbo of suffering, anguish and distress and therefore he ultimately rejects the possibility that human beings can content themselves with a mediocre life in which existential complacency is bought at a price of resignation from dangerous passions of which one could say that were “worth a life”.

Keywords

EN

Fyodor Dostoevsky; eroticism; destructive Eros; death; suffering; distress; spirituality; Georges Bataille

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
• Year: 2015
• Volume: 28
• Issue: 1
• Pages: 12-44

Dates

published

2015

Contributors

author

Michał Kruszelnicki

• Dolnośląska Szkoła Wyższa

References

• Айхенвальд, Юлий Исаевич, 1998, Достоевский, [w:] tegoż, Силуэты русских писателей, t. 1, Москва, http://az.lib.ru/a/ajhenwalxd_j_i/text_0123.shtml Data dostępu: 07.06.2014.
• Attarian, John, 2004, Dostoevsky vs. the Marquis de Sade, “Modern Age”, vol. 46, issue 4.
• Bachtin, Michaił, 1970, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, Warszawa: PIW.
• Bataille, Georges, 1970–1988, L’Alleluiah, catéchisme de Dianus, [w:] tegoż; Oeuvres Complètes, t. 5, Paris: Gallimard.
• Bataille, Georges, 2007, Erotyzm, wyd. II, przeł. M. Ochab, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Bataille, Georges, 2007b, hasło: Buster Keaton, [w:] G. Bataille (ed.), Encyclopedia Acephalica, comprising the critical dictionary & related texts, http://athemita.files.wordpress.com/2007/04/encyclopaedia-acephalica.pdf Data dostępu: 07.06.2014
• Bataille, Georges, 1988, Guilty, przeł. B. Boone, Venice: Lapis Press.
• Бердяев, Никола́й Алекса́ндрович, 1918, Откровение о человеке в творчестве Достоевского, “Pyccкaя мысль”, nr 3–4, http://www.vehi.net/berdyaev/otkrov.html#_ftnref2
• Бердяев, Никола́й Алекса́ндрович, 1914, Cтаврогин, “Русская мысль”, nr 5, http://www.vehi.net/berdyaev/stvrogin.html Data dostępu: 07.06. 2014.
• Bierdiajew Mikołaj, 2013, Światopogląd Dostojewskiego, przeł. H. Paprocki, Kęty: Wyd. Marek Derewiecki.
• Berry, Thomas S., 1985, Dostoevsky and Socrates: The Underground Man and “The Allegory of the Cave”, “Dostoevsky Studies”, nr 6.
• Braun, Maximilian, 1972, The Brothers Karamazov as an Expository Novel, “Canadian-American Slavic Studies”, vol. 6, nr 2.
• Cassedy, Steven, 2005, Dostoevsky’s Religion, Stanford: Stanford University Press.
• De Jonge, Alex, 1975, Dostoevsky and the Age of Intensity, London: Secher & Warburg.
• Dostojewski, Fiodor, 1993, Bracia Karamazow, przeł. A. Wat, przejrzał i poprawił Z. Podgórzec, t. 1, London: Puls.
• Dostojewski, Fiodor, 1992a, Notatki z podziemia/Gracz, przeł. G. Karski, London: Puls.
• Dostojewski, Fiodor, 1992b, Idiota, przeł. J. Jędrzejewicz, przejrzał i poprawił Z. Podgórzec, London: Puls.
• Dostojewski Fiodor, 1992c, Skrzywdzeni i poniżeni, przeł. W. Broniewski, przejrzał i poprawił Z. Podgórzec, London: Puls.
• Dostojewski, Fiodor, 2002, Młodzik, przeł. J. Polecki, Białystok: Kreator.
• Eнко, Константин, Владимир 1997, Ф. Достоевский - интимная жизнь гения, Москва: Эдиториал УРСС, http://lib.rus.ec/b/220035/read Data dostępu: 07.06. 2014.
• Evdokimov, Paul, 2002, Gogol i Dostojewski. Zstąpienie do otchłani, przeł. A. Kunka, Bydgoszcz: Homini.
• Frank, Joseph, 1969, The Masks of Stavrogin, “The Sewanee Review”, vol. 77, nr 4.
• Франк, Семён Людвигович, 1990, Достоевский и кризис гуманизма (К 50-летию дня смерти Достоевского), [w:] О Достоевском: Творчество Достоевского в русской мысли 1881-1931, Москва: Книга. Data dostępu: 07.06. 2014.
• Freud, Sigmund, 2009, Dostojewski i ojcobójstwo, [w:] tegoż, Dzieła, t. 10: Sztuki plastyczne i literatura, przeł. R. Reszke, Warszawa: KR.
• Freud, Sigmund, 1994, Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa: PWN.
• Фридлендер, Георгий, Ф. M. Достоевский и его наследие, http://az.lib.ru/d/dostoewskij_f_m/text_0820-1.shtml Data dostępu: 07.06. 2014.
• Горький, Максим, 1939, История русской литературы, Москва: Художественная Литература. Data dostępu: 07.06. 2014.
• Grzegorczyk, Anna, 2002, Filozofia Nieoczekiwanego, Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora.
• Jackson, Robert Louis, 1993, Dialogues with Dostoevsky. The Overwhelming Questions, Stanford: Stanford University Press.
• Jewdokimow, Dorota, 2009, Człowiek przemieniony. F. M. Dostojewski wobec tradycji Kościoła Wschodniego, Poznań: Wyd. UAM.
• Кашина-Евреинова, Анна, 1923, Подполье гения. сексуальные источники творчества Достоевского, Petrograd: Третья стража. Data dostępu: 07.06. 2014.
• Кузнецов, Сергей, 1996, Федор Достоевский и маркиз де Сад. Связи и переклички, [w:] К. А. Степанян (red.), Достоевский в конце XX века, Москва: Классика плюс. Data dostępu: 07.06.2014.
• Langan, Janine, 1986, Icon vs. Myth:Dostoevsky, Feminism and Pornography, “Religion & Literature”, vol. 18, nr 1.
• LeBlanc, Ronald D., 2009, Slavic Sins of the Flesh. Food, Sex and Carnal Appetite in Nineteenth-Century Russian Fiction, Lebanon: University of New Hampshire Press.
• Matlaw, Ralph E, 1960, Thanathos and Eros. Approaches to Dostoevsky’s Universe, „Slavic and East European Journal”, vol. 4 nr 1.
• Matuszewski, Krzysztof, 2006, Georges Bataille - inwokacje zatraty, Łódź: Wyd. UŁ.
• Мережковский, Дмитрий, 2000, Л. Толстой и Достоевский, Наука, Москва: Наука http://az.lib.ru/m/merezhkowskij_d_s/text_1902_tolstoy_i_dostoevsky.shtml
• митрополита Антони (Храповицки), 2006, Пастырское изучение людей и жизни по сочинениям Ф. М. Достоевского, [w:] tegoż: Молитва русской души, сретенский монастыр, http://www.pravoslavie.ru/put/2631.htm Data dostępu: 07.06. 2014.
• Michajłowski, Mikołaj, 1984, Okrutny talent, przeł. L. Liburska, [w:] Okrutny talent. Dostojewski we wspomnieniach i krytyce, wybór, wstęp i przypisy Z. Podgórzec, Wydawnictwo Literackie, Kraków- Warszawa.
• Mochulsky, Konstantin, 1967, Dostoevsky: His Life and Work, trans. M. A. Minichan, Princeton: Princeton University Press.
• Morson, Gary S, 1999, Paradoxical Dostoevsky, “Slavic and East European Journal”, vol. 43, nr 3.
• Panichas, George A., 1985, Dostoevsky’s Spiritual Art. The Burden of Vision, New Jersey: Transaction Publishers.
• Parker, Tyler, 1947, Enthusiasm for Life: Notes on „The Possessed”, “Chicago Review”, vol. 2, nr 1.
• Praz, Mario, 1966, Zmysły, śmierć i diabeł w literaturze romantycznej, przeł. K. Żaboklicki, Warszawa: PIW.
• Розанов, Васи́лий Васи́льевич, 1909, На лекции о Достоевском, „Новое время”, 4 июля. Data dostępu: 07.06. 2014.
• de Sade, Donatien A. F., 2003a, Julietta. Powodzenie występku, wybór i tłumaczenie B. Banasiak, K. Matuszewski, Kraków: Mireki.
• de Sade, Donatien A. F., 2003b, Powiedzieć wszystko, wybór i tłumaczenie B. Banasiak i inni, Kraków: Mireki.
• Szestow, Lew, 2000, Dostojewski i Nietzsche. Filozofia tragedii, przeł. C. Wodziński, Warszawa: Czytelnik.
• Traversi, Derek. A., 1962, Dostoevsky, [w:] R. Wellek (red.), Dostoevsky. A Collection of Critical Essays, New York: Prentice-Hall Inc.
• Wodziński, Cezary, 2005, Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą, Gdańsk: słowo-obraz terytoria.

Identifiers

DOI

10.18778/1689-4286.28.02

Biblioteka Nauki

18692373