Racjonalizm religijny w ujęciu Wiszowatego i Leibniza

• Authors: Paweł Kosiński

Title variants

EN

Religious rationalism of Wiszowaty and Leibniz

Abstracts

EN

The purpose of this article is to show that religious rationalism presented by Polish Socinian Andrzej Wiszowaty is different from Leibniz’s religious rationalism. At the beginning of the article the author analyzed the dispute between Wiszowaty and Leibniz about Trinity. While comparing religious and philosophical concept of Wiszowaty and Leibniz the author has proved that both philosophers presented different views related to the nature of God, perception of the truths of faith, predestination and miracles. Wiszowaty in a dispute about the Trinity represented Socinian ideas and believed the dogma of the Trinity is contrary to the reason and inconsistent with the Bible, while Leibniz defended the Christian dogma against the alleged contradictions.

Keywords

EN

Socinianism; Leibniz; Wiszowaty; rationalism; truth; reason; faith

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
• Year: 2015
• Volume: 29
• Issue: 2
• Pages: 32-55

Dates

published

2015

Contributors

author

Paweł Kosiński

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Cichowicz, S., 1970, Filozof i istnienie u podstaw Teodycei G. W. Leibniza, Warszawa: PWN.
• Chmaj, L., 1921, Andrzej Wiszowaty jako działacz i myśliciel religijny, „Reformacja w Polsce, Organ Towarzystwa do Badania Dziejów Reformacji w Polsce”, r. 1, z. 4.
• Copleston, F., 1995, Historia Filozofii: Od Kartezjusza do Leibniza, t. 4, przeł. J. Marzęcki, Warszawa: PAX.
• Copleston, F., 2000, Historia Filozofii: Od Augustyna do Szkota, t. 2, przeł. S. Zalewski, Warszawa: PAX.
• Huber, S., 2005, Logika i wiara w sporze Andrzeja Wiszowatego i Gottfrieda Wilhelma Leibniza o Trójcę Świętą, Warszawa: Semper.
• Kolarzowski, J., 2009, Idea praw jednostki w pismach Braci Polskich: u narodzin nowożytnej koncepcji praw człowieka, Warszawa: WUW.
• Leibniz, G. W., 1969, Czwarte pismo Leibniza, przeł. S. Cichowicz, H. Krzeczkowski, [w:] tegoż, Wyznanie wiary filozofa; Rozprawa metafizyczna; Monadologia; Zasady natury i łaski oraz inne pisma filozoficzne, Warszawa: PWN.
• Leibniz, G. W., 1969, Wyznanie wiary filozofa, przeł. S. Cichowicz, H. Krzeczkowski [w:] tegoż, Wyznanie wiary filozofa; Rozprawa metafizyczna; Monadologia; Zasady natury i łaski oraz inne pisma filozoficzne, Warszawa: PWN.
• Leibniz, G. W., 2001, Teodycea: O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła, przeł. M. Frankiewicz, Warszawa: PWN.
• Leibniz, G. W., 2005, Obrona Trójcy, przeł. S. Huber [w:] S. Huber, Logika i wiara w sporze Andrzeja Wiszowatego i Gottfrieda Wilhelma Leibniza o Trójcę Świętą, Warszawa: Semper.
• Narbutt, O., 1962, Sylogizmy Wiszowatego w świetle krytyki Leibniza, „Ruch Filozoficzny” XXI, nr 4.
• Ogonowski, Z., 1959, Wiara i rozum w doktrynach religijnych socynian i Locke’a, [w:] L. Chmaj (red.), Studia nad arianizmem, Warszawa: PWN.
• Ogonowski, Z., 1960, Socynianizm polski, Warszawa: WP.
• Ogonowski, Z., 1960, Wstęp, [w:] A. Wiszowaty, O religii zgodnej z rozumem: czyli, Traktat o posługiwaniu się sądem rozumu także w sprawach teologicznych i religijnych, przeł. E. Jędrkiewicz, Warszawa: PWN.
• Ogonowski, Z., 1966, Socynianizm a oświecenie, Warszawa: PWN.
• Ogonowski, Z., 1981, Leibniz i socynianizm, „Odrodzenie i reformacja w Polsce”, t. XXVI.
• Radoń, S., 1993, Z dziejów polemiki antyariańskiej w Polsce XVI–XVII wieku, Kraków: Universitas.
• Sidor, E., 2005, Bracia polscy i ich ad fontes, Poznań: Echad.
• Tomasz z Akwinu, 2003, Suma contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, przeł. Z. Włodek, Poznań: W drodze.
• Wiszowaty, A., 1960, O religii zgodnej z rozumem: czyli, Traktat o posługiwaniu się sądem rozumu także w sprawach teologicznych i religijnych, przeł. E. Jędrkiewicz, Warszawa: PWN.
• Wiszowaty, A., 2005, List do Barona Boineburga w październiku 1665 r., przeł. S. Huber [w:] S. Huber, Logika i wiara w sporze Andrzeja Wiszowatego i Gottfrieda Wilhelma Leibniza o Trójcę Świętą, Warszawa: Semper.

Identifiers

DOI

10.18778/1689-4286.29.02

Biblioteka Nauki

18682887