Wątki egzystencjalne w twórczości Bergmana

• Authors: Jowita Mróz

Title variants

EN

Existential motives in Bergman’s films

Abstracts

EN

Ingmar Bergman contributed his own specific aesthetics and language to the discussion on art. I will try to figure out if by means provided by cinematic techniques Bergman conducted his own reasoning on the matters of philosophical existentialism. In analyzing Prison, The Seventh Seal, Wild Strawberries, Winter Light and Cries and Whispers I am referring to director’s utterances, researcher’s interpretations and existential philosophy – Kierkegaard, Sartre, Heidegger and Jaspers. I take a look at his artistic output in a broad perspective. Based on the opinions expressed by Höök and Bergom-Larsson I assume that entire work of Bergman constitutes a coherent wholeness. Such perspective provides me with possibility to present the connection between Bergman’s movies and existential philosophy as well as his philosophical point of view.

PL

Ingmar Bergman wniósł do dyskusji o sztuce własną estetykę i autorski język. Zastanowię się, czy wykorzystywał filmowe medium do filozofowania w duchu egzystencjalizmu. Analizując Więzienie, Siódmą pieczęć, Tam, gdzie rosną poziomki, Gości Wieczerzy Pańskiej i Szepty i krzyki odwołuję się do: wypowiedzi artysty, interpretacji badaczy jego filmów i filozofii egzystencjalnej – Kierkegaarda, Sartre’a, Heideggera i Jaspersa. Perspektywa interpretacyjna, którą przyjmuję jest panoramiczna. Zakładam za Höök i Bergom-Larsson, że twórczość Bergmana stanowi spójną całość. W takiej perspektywie nie tylko ujawniają się związki filmów Bergmana z filozofią egzystencjalną, ale również jego filozoficzny punkt widzenia.

Keywords

PL

działanie; odpowiedzialność; wolność; wybór

EN

acting; responsibility; freedom; choice

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
• Year: 2020
• Volume: 50
• Issue: 3
• Pages: 44-74

Dates

published

2020

Contributors

author

Jowita Mróz

References

• Belle van, J. (2017). Re-conceptualizing Ingmar Bergman’s status as auteur de cinema. W: European Journal of Cultural Studies, DOI: 10.1177/1367549417718211.
• Bergman, I. (1993). Każdy film jest moim ostatnim. W: J. Balbierz (red.), Ingmar Bergman (8-16). Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.
• Bergman, I. (1991). Laterna magica. Warszawa: „Czytelnik”.
• Bergman, I. (1993). Obrazy. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Bergman, I., (1987). Tam, gdzie rosną poziomki. W: J. Słodowska (red.), Ingmar Bergman. Scenariusze (121-174). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Bergom-Larsson, M. (1987). Ingmar Bergman a społeczeństwo. W: D. Zielińska (red.), Ingmar Bergman w opinii krytyki zagranicznej (60-87). Warszawa: Filmoteka Polska.
• Björkman, S. (1969). Przy magnetofonie: mówi Ingmar Bergman. W: Kultura filmowa, 135-136, 41-72.
• Camus, A. (1974). Mit Syzyfa. W: A. Camus, Eseje (89-209). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Ciesielski, Z. (1984). Bergman i kultura skandynawska. W: Film na świecie, 309-310, 71-75.
• Czapliński, L. (1993). Motywy-klucze w twórczości filmowej Bergmana. W: J. Balbierz (red.), Ingmar Bergman (63-72). Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.
• Dembowski, I. (1969). Biofilmografia Ingmara Bergmana. W: Kultura filmowa, 135-136, 8-40.
• Donner, J. (1984). Ingmar Bergman o swoim dzieciństwie. W: Film na świecie, 309-310, 7-10.
• Donner, J. (1987). Trzy sceny z Ingmarem Bergmanem. W: D. Zielińska (red.), Ingmar Bergman w opinii krytyki zagranicznej (7-11). Warszawa: Filmoteka Polska.
• Eberhardt, K. (1993). Bergman. W: J. Balbierz (red.), Ingmar Bergman (31-49). Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.
• Gadacz, T. (2009). Historia filozofii XX wieku. Nurty. T. II. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Heidegger, M. (2004). Bycie i czas. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Helman, A. (1972). Wstęp. W: A. Helman (red.), Estetyka i film (7-35). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Höök, M. (1993). Pytania Bergmana. W: J. Balbierz (red.), Ingmar Bergman (50-55). Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.
• Jaspers, K. (1978). Sytuacje graniczne. W: R. Rudziński (red.), Jaspers (186-242). Warszawa: Wiedza Powszechna. Jako fragment: Jaspers, K. (1973). Philosophie. T. III (201-210, 220-254). Berlin-Heidelberg-Nowy Jork.
• Kalin, J. (2003). The films of Ingmar Bergman, Cambridge: Cambridge University Press.
• Kierkegaard, S. (1981). Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Koskinen, M. (1987). To, co typowo szwedzkie u Ingmara Bergmana. W: D. Zielińska (red.), Ingmar Bergman w opinii krytyki zagranicznej (26-40). Warszwa: Filmoteka Polska.
• Lauder, R. (1992). Ingmar Bergman’s Vision of Ultimate Reality and Meaning: Love as Salvation. W: Ultimate Reality and Meaning, 15, 237-247, DOI: 10.3138/uram.15.3.237.
• Livingston, P. (2009). Cinema, Philosophy, Bergman: On Film as Philosophy. Oxford: Oxford University Press.
• Lubańska, S. (2004). Wiara jako przezwyciężenie rozpaczy w filozofii Kierkegaarda. W: M. Urban (red.), Człowiek wobec rozpaczy w filozofii Sørena Kierkegaarda (87-101). Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
• Mellen, J. (1974). Bergman i kobiety. W: Film na świecie, 189, 46-54.
• Młynarz, K. (1987). Wstęp. W: J. Słodowska (red.), Ingmar Bergman. Scenariusze (5-22). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Mulhall, S. (2002). On Film, Londyn i Nowy Jork: Routledge.
• Nietzsche, F. (1906-1907). Wiedza radosna. Warszawa: Nakład Jakuba Mortkowicza.
• Philips, G.D. (1987). Bergman i Bóg. W: D. Zielińska (red.), Ingmar Bergman w opinii krytyki zagranicznej (41-50). Warszawa: Filmoteka Polska.
• Piotrowska, E. (2006). Dzieje myśli szwedzkiej XX wieku. Od narodowego konserwatyzmu do globalizmu, Poznań: UAM Wydawnictwo Naukowe.
• Pondělíček, I. (1974). Przemiany twarzy diabła. W: Film na świecie, 189, 99-108.
• Prokopski, J.A. (2007). Egzystencja i tragizm. Dialektyka ludzkiej skończoności. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Rudziński, R. (1978). Jaspers. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Sartre, J.P.(2007). Byt i nicość. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
• Sartre, J.P. (1998). Egzystencjalizm jest humanizmem. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
• Szczepański, T. (1997). Zwierciadło Ingmara Bergmana. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Toeplitz, K. (1980). Kierkegaard. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Vovelle, M. (2004). Śmierć w cywilizacji Zachodu: od roku 1300 po współczesność. Gdańsk: Słowo / obraz terytoria.
• Wahl, J. (2004). Krótka historia egzystencjalizmu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Warnock, M. (2005). Egzystencjalizm. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Wartenberg, T. (2006). Beyond Mere Illustration: How Films Can Be Philosophy W: The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 64, 19-32.

Identifiers

DOI

10.18778/1689-4286.50.04

Biblioteka Nauki

18105203