Jednostka i historia w myśli Rousseau i Kanta

• Authors: Paweł Pieniążek

Title variants

EN

An individual and history in the thoughts of Rousseau and Kant

Abstracts

EN

The article presents Rousseau’s and Kant’s vision of history from the perspective of dependence of the latter on the former. It concentrates above all on presentation of their difficulties and internal tensions, but pays more attention to Kant’s conception of history. The article views this conception as the culmination of the theological structure of human reason, giving it the status of moral-practical fiction and rejecting a theoretical-naturalistic interpretation of it. Subsequently, it analyses difficulties connected with the moral interpretation. The analysis leads to the thesis that it is precisely under their weight that Kant’s moral historiosophy collapses, because it is not able to bear the unerasable tension between the moral and legal orders of history, and, ultimately, the underlying tension between the individual and history. This tension was embedded in the moral foundations of the latter.

PL

Artykuł przedstawia Rousseau i Kanta wizje historii w perspektywie zależności tej drugiej od pierwszej. Przede wszystkim skupia się na ukazaniu ich wewnętrznych trudności  i wewnętrznych napięć, zdecydowanie więcej miejsca poświęcając filozofii historii Kanta. Koncepcję tę ujmuje jako zwieńczenie teleologicznej struktury rozumu ludzkiego, nadając jej status praktyczno-moralnej fikcji i odrzucając jej wykładnię teoretyczno-naturalistyczną. Następnie analizowane są trudności odnoszące się do wykładni moralnej. Analiza ta prowadzi do tezy, że właśnie pod ich ciężarem moralnie rozumiana historiozofia Kanta faktycznie załamuje się, nie będąc w stanie znieść nieusuwalnego napięcia między porządkami moralnym i legalnym historii i ostatecznie kryjącego się za nim napięcia między jednostką i historią; tkwiło ono więc w samych moralnych podstawach tej ostatniej.

Keywords

PL

Moralność; historia; postęp; natura; teleologia; jednostka

EN

Morality; history; nature; teleology; individual

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
• Year: 2020
• Volume: 51
• Issue: 4
• Pages: 1-34

Dates

published

2020

Contributors

author

Paweł Pieniążek

• Uniwersytet Łódzki

References

• Cassirer, E. (2008). Rousseau, Kant, Goethe, przeł. E. Paczkowska-Łagowska. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Delbos, V. (1969, wyd. I 1905). La Philosophie pratique de Kant. Paris: PUF.
• Fackenheim, E. L. (1953). Kant and radical evil. University of Toronto Quarterly, 22, 339-353.
• Fackenheim, E. L. (1956-1957). Kant’s Concept of History. Kant-Studien, 3 (58), 381-398.
• Kant, I. (1986). Krytyka władzy sądzenia. Przeł. J. Gałecki. Warszawa: PWN.
• Kant, I. (2007a). O postępach metafizyki. Przeł. A. Banaszkiewicz. Gdańsk: Słowo/ obraz terytoria.
• Kant, I. (2007b). Religia w obrębie samego rozumu. Kraków: Homini.
• Kant, I. (2005). Rozprawy z historii filozofii. Wielu tłumaczy. Kęty: Antyk.
• Kupś, T. (2005), Historiozofia moralna Kanta jako moralna teleologia. W: I. Kant, Rozprawy z historii filozofii, wielu tłumaczy, Kęty: Antyk.
• Kupś, T. (2018). Granice ludzkiej historii w filozofii Kanta. W: J. Szczepański (red.) Rozum, człowiek, historia, Kraków: WUJ.
• Muglioni, M. (2011). La philosophie de Kant. La réponse de Kant à la question: qu’est-ce que l’homme? Paris: Hermann.
• Niemczuk, A. (1995). Wolność egzystencjalna. Kant i Kierkegaard. Lublin: Wyd. UMCS.
• Rousseau, J.-J. (1955). Emil. Wrocław: Ossolineum.
• Rousseau, J.-J. (1961). Geneza społeczeństwa i jego sprzeczności. Przeł. B. Strumiński. W: B. Baczko (red.), Filozofia francuskiego oświecenia [327-336]. Warszawa: PWN.
• Rousseau, J.-J. (1966). List do arcybiskupa de Beaumont. Przeł. H. Rosnerowi. W: J.-J. Rousseau, Umowa społeczna i inne pisma, przeł. wielu tłum. Warszawa: PWN.
• Schulte, Ch. (1991). Radikal Böse. Die Karriere des Bösen von Kant bis Nietzsche. München: Wilhelm Fink Verlag.
• Starobinski, J. (2000). Jean-Jacques Rousseau. Przejrzystość i przeszkoda oraz siedem esejów o Rousseau. Przeł. J. Wojcieszak. Warszawa: KR.
• Velkley, R. L. (1989). Freedom and the End of Reason. On the Moral Foundation of Kant’s Critical Philosophy. Chicago, London: University of Chicago Press.
• Yovel, T. (1980). Kant and the Philosophy of History. Princeton: Princeton University Press

Identifiers

DOI

10.18778/1689-4286.51.01

Biblioteka Nauki

18105197