Freeganin w kłopotach. Aksjologiczny stosunek do brudu i pożywienia

• Authors: Agata Pelska

Title variants

EN

Freegans in trouble. The axiological relationship between dirt and food

Abstracts

EN

This article is based on ethnographic research conducted among freegans in 2021. It explores issues of valuation linked to the cultural categories of food and dirt, which come together in a surprising way in the phenomenon of freeganism. The main questions addressed in the article are: why does the practice of freeganism arouse social controversy and even disgust? How do the participants of the movement deal with this confusion of axiologies - of dirt and food - that blatantly disrupts the cultural order? Using Mary Douglas'es structuralist theory of dirt (drawn primarily from her book Purity and Danger) and my field material, I also demonstrate the connections between freegan ethics, the phenomenon of wastefulness and the status of trash in culture, which freegans often consider to be arbitrarily and unjustifiably assigned.

PL

Niniejszy artykuł opiera się na badaniach etnograficznych przeprowadzonych w środowisku freegan w 2021 roku. Porusza kwestie wartościowania związanego z kulturowymi kategoriami pożywienia i brudu, które w zaskakujący sposób łączą się ze sobą w zjawisku freeganizmu. Główne pytania stawiane w artykule to: dlaczego podejmowane w ramach freeganizmu praktyki budzą społeczne kontrowersje, a nawet obrzydzenie? Jak uczestnicy ruchu radzą sobie z aksjologicznym pomieszaniem brudu i jedzenia, które rażąco narusza porządek kulturowy? Posługując się teorią brudu Mary Douglas (wyłożoną głównie w książce Czystość i zmaza) i moimi materiałami terenowymi, prezentuję powiązania między freegańską etyką, zjawiskiem marnotrawstwa oraz statusu śmiecia w kulturze, który freeganie często uznają za przydzielony arbitralnie i bezpodstawnie.

Keywords

PL

brud; śmieci; Mary Douglas; freeganizm; pożywienie; marnotrawstwo

EN

dirt; trash; Mary Douglas; freeganism; food; waste

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
• Year: 2022
• Volume: 57
• Issue: 2
• Pages: 24-48

Dates

published

2022

Contributors

author

Agata Pelska

• Adam Mickiewicz University

• https://orcid.org/0000000305684977

References

• Barnard A. (2016). Freegans: Diving into the Wealth of Food Waste in America. Minneapolis: University of Minnesota Press. https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816698110.001.0001
• Bąk T. (2014). Freeganizm jako subkultura i zjawisko nowych wartości w zglobalizowanym świecie, "EDUKACJA HUMANISTYCZNA", nr 1 (30).
• Douglas M. (2007). Czystość i zmaza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Douglas M. (2007b). Ukryte znaczenia. Wybrane szkice antropologiczne. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Hoffmann J. (1993). The Art and Science of Dumpster Diving. Port Townsend: Lumpanics Unlimited.
• Kleśta-Nawrocki R., Kleśta-Nawrocka A. (2016). Brudne jedzenie w kuchni polskiej. [W:] Człowiek – czystość i brud. Tom 1: Aspekt humanistyczno-etnologiczny. Wyd. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 53–70.
• Kristeva J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Leach E. (1969). Genesis as Myth and other essays. London: Cape.
• Lévi-Strauss C. (1972). Trójkąt kulinarny. „Twórczość”, nr 2, s. 71–80.
• Modrzyk A. (2014). Marnotrawstwo żywności. Zarys podstawowych uwarunkowań ekonomicznych i kulturowych. [W:] W garnku kultury. Rozważania nad jedzeniem w przestrzeni społeczno-kulturowej, pod red. Drzał-Sierocka A. Wyd. SWPS w Gdańsku.
• Pessel W. (2010). Antropologia nieczystości. Studia z kultury sanitarnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo TRIOCollegium Civitas Rok.
• Pottier J. (2008). Hasło „pożywienie”. [W:] Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, pod red. Barnard A., Spencer J. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, s. 472-476.
• Radkowska-Walkowicz M. (2009). Czystość i znaczenie (recenzja książek Mary Douglas: Czystość i brud oraz Ukryte znaczenia). „Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka”, z. 1, s. 199–205.
• Simmel G. (2006). Mosty i drzwi, pod red. Lipnik W. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Środa M. (2020). Obcy, inny, wykluczony. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.
• Tokarska-Bakir J. (2007). Energia odpadków. [W:] Douglas M., Czystość i zmaza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Wasilewski J. (2010). Tabu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://doi.org/10.31338/uw.9788323510420
• Wawrzyniak Joanna K. (2015). Jedzenie jako demonstrowanie poglądów. O diecie freeganów. [W:] Jedzenie jako sytuacja edukacyjna i społeczna, pod red. Juraś-Krawczyk B., Woźnicka E. Wyd. Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
• Zalega T. (2013). Alternatywne trendy konsumenckie w miejskich gospodarstwach domowych w Polsce w okresie kryzysu, „Studia i Materiały Wydziału Zarządzania UW”. https://doi.org/10.7172/1733-9758.2013.16.4

Identifiers

DOI

10.18778/1689-4286.57.02

Biblioteka Nauki

18105142