The Hermeneutics of the Socinian Atheology of the Polish Brethren. Introduction of a Democratic Political Philosophy

• Authors: Ryszard Paradowski , Wiera Paradowska

Abstracts

PL

W artykule twierdzi się, że ateizm polega nie tylko i nie głównie na przekonaniu, że „Boga nie ma” (w znaczeniu, jakie pojęciu Boga nadaje teologia), ale również (i przede wszystkim) na przekonaniach, które same przez się kłócą się z deklarowaną skądinąd wiarą w Boga,  w szczególności takich, które odrzucają metafizyczny prymat porządku hierarchicznego, głoszą równą wartość (równość) wszystkich religii (a więc nie wyróżniają w sposób szczególny żadnego boga i jego kompetencji do decydowania o dobru i złu). Stąd też w tekście twierdzi się również, że ideologia braci polskich jest co do istoty ateistyczna, mimo iż ich tradycyjne „wyznanie wiary” pozwala, a nawet nakazuje zaliczyć ją do rzędu ideologii religijnych (gdy tymczasem „wyznanie wiary” w odpowiednie wartości metafizyczne i społeczne pozwala taką kwalifikację zrelatywizować, a nawet wręcz wykluczyć).

EN

The paper discusses the arguments in favor of the proposition that an atheistic concept is not just one where “God does not exist” (in a sense bequeathed on it by theologies) but also one where, despite a declarative belief in the idea of God understood in religious terms, it formulates its creed in a socio-cultural and axiological order in ways that diametrically contradict a view of God seen as the supreme level of an absolute hierarchy, embodiment of an absolute power and an exclusive competence to defining good and evil. In this understanding, atheism is an outlook, holding that the world is built non-hierarchically and there is no one absolute authority. Thus seen, the ideology of the Polish Brethren is atheistic (despite a theistic declaration).

Keywords

PL

socynianizm; wzajemna tolerancja; ateizm; teologia

EN

Socinianism; mutual tolerance; atheism; theology

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
• Year: 2022
• Volume: 59
• Issue: 4
• Pages: 1-21

Dates

published

2022

Contributors

author

Ryszard Paradowski

• University of Warsaw

author

Wiera Paradowska

• Independent researcher

References

• Bullock A., Stallybrass O. (eds). (1979). The Fontana Dictionary of Modern Thought. London: Fontana/Collins.
• Feuerbach, L. (1959). O istocie chrześcijaństwa. Warszawa: PWN.
• Good News Bible (2004). The Bible Society/HarperCollins Publishers.
• Hegel, G. W. F. (1895). Lectures on the Philosophy of Religion, https://archive.org/details/lecturesonphilo03hegegoog (14/02/2022)
• Kołakowski, L. (2010). Herezja. Kraków: Znak.
• Majmurek, J. (red.) (2010). Bracia Polscy. Przewodnik Krytyki Politycznej, vol. XXXII .Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Możejko, M.A. (1999). Teologia. W: Nowiejszyj filosofskij slovar. Minsk.
• Ogonowski, Z. (2009). Socinianism in the Intellectual History of Europe. Dialogue and Universalism, Vol. 19, Issue 10, 7-40. https://doi.org/10.5840/du2009191011
• Onfray, M. (2005). Traité d'athéologie. Physique de la métaphysique. Paris: Grasset.
• Paradowski, R. (2009). Problem normy absolutnej i dekalog społeczeństwa obywatelskiego. In: A. Chodubski, L. Kacprzak, K. Pająk (eds.), Instytucje państwa a społeczeństwo obywatelskie (19-34). Piła: Wydawnictwo Akademii Nauk Stosowanych im. Staszica.
• Paradowski, R. (2010). Ateizm, metafizyka i typy kultury. Przegląd Filozoficzno-Literacki, 2(27), 279-294.
• Paradowski, R. (2011). Biblical Definitions of God and Man in Light of Dialectical Metaphysics of Choice. Dialogue and Universalism, 21(4), 45-58. https://doi.org/10.5840/du201121443
• Paradowski, R. (2012). Religia jako ideologia. Status religioznawstwa i problem transcendencji. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 1, 5-30. https://doi.org/10.14746/ssp.2012.1.01
• Paradowski, R. (2013a). Definiowanie Boga w Księdze Rodzaju i doświadczanie absolutu. Internetowy Magazyn Filozoficzny HYBRIS, 21(2), 27-50. https://doi.org/10.18778/1689-4286.21.04
• Paradowski, R. (2013b). Pojęcie „duchowości” i metafizyczne podstawy kultury. In: Z. Pasek, K. Skowronek, R. Tyrała (ed.), Pozareligijne wymiary duchowości (43-62). Kraków: Wydawnictwo Libron.
• Paradowski, R., Paradowska, W. (2020). Bóg jako metafora. In: M.Śliwa. E.Chodźko (ed.), Kulturowe i filozoficzne aspekty literatury i sztuki (359-369). Lublin: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL.
• Szocik, K. (2014). Ateizm filozoficzny. Zarys historii i krytyka neotomistyczna. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Szwed, A. (2011). Rozum wobec chrześcijańskiego Objawienia. Kant, Hegel, Kierkegaard. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Tazbir, J. (1973). A state without stakes. New-York: Kościuszko Foundation.

Identifiers

DOI

10.18778/1689-4286.59.01

Biblioteka Nauki

18105138