Ars memorativa i nauczanie retoryki w kolegiach jezuickich. Recepcja dzieł: "Rhetorica ad Herennium", "De oratore" Marka Tuliusza Cycerona i "Institutio oratoria" Marka Fabiusza Kwintyliana w podręczniku "De arte rhetorica" libri III Cipriano de Soareza

• Authors: Agata Konrad

Title variants

EN

Ars Memorativa and the Teaching of Rhetoric in Jesuit Colleges. The Reception of the Works: "Rhetorica ad Herennium", "De Oratore" by Marcus Tullius Cicero and "Institutio Oratoria" by Marcus Fabius Quintilian in the Manual "De Arte Rhetorica" Libri III by Cipriano De Soarez

Abstracts

EN

Members of the Society of Jesus, as didacticians (and humanists), were aware of the importance of the memoria for the delivery of speech. For this reason, they did not omit this opus oratoris in rhetorical studies intended for their students. An example of this is the textbook De arte rhetorica libri tres ex Aristotele, Cicerone, et Quintiliano praecipue deprompti by the Portuguese Jesuit Cipriano de Soarez (1524–1593). The aim of the research was to trace the influence of Rhetorica ad Herennium, De oratore by Marcus Tulius Cicero and Institutio oratoria by Marcus Fabius Quintilian on the rhetorical theory presented by Soarez concerning ars memorativa. An attempt was also made to determine what the teaching of rhetoric looked like in Jesuit colleges, which was helped by the Ratio studiorum treatise (1599). In the course of comparative analysis, it was found that the Portuguese teacher mainly drew on Marcus Fabius Quintilian’s Institutio oratoria.  

Keywords

PL

Rhetorica ad Herennium; ars memorativa; memoria; pamięć; zapamiętywanie retoryczne; sztuka zapamiętywania; De arte rhetorica libri III; Cipriano de Soarez; nauczanie retoryki; szkoły jezuickie; Cyceron De oratore; Kwintylian Institutio oratoria

EN

Rhetorica ad Herennium; Cicero De oratore; Quintilian Institutio oratoria; ars memorativa; memoria; memory; rhetorical memorisation; art of memory; De arte rhetorica libri III; Cipriano de Soarez; teaching of rhetoric; Jesuit colleges

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Collectanea Philologica
• Year: 2022
• Issue: 25
• Pages: 51-71

Dates

published

2022

Contributors

author

Agata Konrad

• University of Warsaw

• https://orcid.org/0000000255187197

References

• Cornificius (1993). Cornifici Rhetorica Ad C. Herennium. Introduzione, testo critico, commento a cura di Gulatiero Calboli. Bologna: Casa Editrice Pàtron.
• Quintilianus (1968). Quintilian, Institutio oratoria (X–XII). With an english translation by H.E. Butler, M.A., vol. IV. London: Loeb Classical Library.
• Quintilianus Marcus Fabius (1959). Institutionis oratoriae Libri XII. Ed. Ludvig Rademacher, pars II libros VII–XII continens. Lipisae: B.G. Teubner.
• Sturmus (1539). De literarum ludis recte aperiendis liber Ioannis Sturmii. Agrentorati: Apud Uven delinum Rihelinum.
• Soarez, C. (1562). De arte rhetorica libri tres ex Aristotele, Cicerone & Quintiliano praecipue deprompti. Conimbircae: Apud Ioannem Barrerium.
• Soarez, C. (1565). De arte rhetorica Libri III, ex Aristotele, Cicerone et Quintiliano praecipue deprompti. Paris: Ex oficina Thomas Brumen.
• Soarez, C. (1573). De arte rhetorica Libri III, ex Aristotele, Cicerone et Quintiliano praecipue deprompti. Paris: Ex oficina Thomas Brumen.
• Soarez, C. (1589). De arte rhetorica Libri III, ex Aristotele, Cicerone et Quintiliano praecipue deprompti. Francofordi: Apud Ioannem Wechelum.
• Soarez, C. (1590). De arte rhetorica Libri III, ex Aristotele, Cicerone et Quintiliano praecipue deprompti. Coloniae: Apud Maternum Cholinum.
• Soarez, C. (1625). De arte rhetorica Libri III, ex Aristotele, Cicerone et Quintiliano praecipue deprompti. Coloniae Agrippinae: Apud Joannem Kinckium.
• Soarez, C. (1636). De arte rhetorica Libri III, ex Aristotele, Cicerone et Quintiliano praecipue deprompti. A Lyon: Pour Lovys Odin.
• Awianowicz, B. (2010). Marek Tuliusz Cyceron, O mówcy. Przeł., wstępem i komentarzami opatrzył B. Awianowcz. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Bartnicka, K., Bieńkowski, T. (2001). Ratio atque institutio studiorum SJ, czyli Ustawa szkolna Towarzystwa Jezusowego (1599). Wstęp i oprac. K. Bartnicka, T. Bieńkowski. Warszawa: Archiwum Dziejów Oświaty.
• Śnieżewski, S. (2012). Marek Fabiusz Kwintylian, Kształcenie Mówcy. Księgi VIII 6 – XII. Wstęp, przekład i przypisy S. Śnieżewski. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Awianowicz, B. (2010). Etos humanistyczny w mowach, akcjach oratorskich i dramacie szkolnym Rzeczypospolitej doby późnego renesansu i baroku. W: P. Urbański (red.), Etos humanistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Neriton. 275–292.
• Awianowicz, B. (2010). Wstęp. W: Marek Tuliusz Cyceron, O mówcy. Przeł., wstępem i komentarzami opatrzył B. Awianowcz. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewecki.
• Budzyński, J. (2003). Paideia humanistyczna, czyli wychowanie do kultury. Studium z dziejów klasycznej edukacji w gimnazjach XVI–XVII wieku (na przykładzie Śląska). Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie.
• Calboli, G. (1993) Introduzione. W: Cornifici Rhetorica Ad C. Herennium. Introduzione, testo critico, commento a cura di Gulatiero Calboli. Bologna: Casa Editrice Pàtron.
• Caplan, H. (1954). Introduction. W: Cicero, Rhetorica ad Herennium. With an English translation by H. Caplan. London: Loeb Classical Library.
• Flynn, L.J. (1955). Introduction. W: L.J. Flynn SJ, The De arte rhetorica (1568) by Ciprian Soarez SJ. A Translation with Introduction and Notes. Florida: University of Florida.
• Flynn, L.J. (1956). „The De arte rhetorica of Cyprian Soarez S.J.”. Quaterly Journal of Speech 42(4). 367–374. https://doi.org/10.1080/00335635609382189
• Gray, H. (1963). „Renaissance Humanism: the Pursuit of Eloquence”. Journal of the History of Ideas 24(4). 497–514. https://doi.org/10.2307/2707980
• Kennedy, G.A. (1962). „An Estimate of Quintilian”. The American Journal of Philology, 83(2). 130–146.
• Kennedy, G.A. (1972). The Art of Rhetoric in the Roman World: 300 B. C.-A. D. 300. Eugene, Oregon: Princeton University Press.
• Kennedy, G.A. (1999). Classical Rhetoric and its Christian and Secular Tradition from Ancient to Modern Times. Chapel Hill, London: The University of North Carolina Press.
• Kliszcz, A. (2009). Homo – humanista – humanizm. Humanizm w źródłach słownikowych. W: A. Borowski (red.), Humanizm. Historie pojęcia. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
• Kristeller, P.O. (2001). Humanism and Scholasticis im the Italian Renaissance. W: R. Black (red.). Renaissance Tought. London, New York: Routledge.
• Lausberg, H. (2002). Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze. Przeł., opr. i wstępem poprzedził A. Gorzkowski. Bydgoszcz: Homini.
• Mack, P. (2011). A history of Renaissance Rhetoric 1380–1620. New York: Oxford University Press.
• Murphy, J.J. (1974). Rhetoric in the Middle Ages. A history of Rhetorical Theory from St Augustine to the Reneissance. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Piechnik, L. SJ (2003). Powstanie i rozwój jezuickiej Ratio Studiorum (1548–1599). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Śnieżewski, S. (2014). Terminologia retoryczna w Institutio oratoria Kwintyliana. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Wisse, J. (2002). Chapter XI. The Intellectual Background of Cicero’s Rhetorical Works. W: Brill’s Companion to Cicero. Oratory and Rhetoric, James M. May (red.). Leiden, Boston, Koln: Brill Academic Pub.
• Yates, F.A. (1977). Sztuka pamięci. Przeł. W. Radwański, posłowie L. Szczucki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Korpanty, J. (2001). Słownik łacińsko-polski. T. I–II. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
• Plezia, M. (1998). Słownik łacińsko-polski. T. I– V. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-0319.25.04

Biblioteka Nauki

2230979