Przestrzenne zróżnicowanie przemian demograficznych w Polsce w latach 2002‒2011

• Authors: Sławomir Kurek

Title variants

Przestrzenne zróżnicowanie przemian demograficznych w Polsce w latach 2002‒2011

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesne procesy demograficzne w Polsce można rozpatrywać w kontekście procesów suburbanizacji zmierzających do koncentracji ludności w zewnętrznej części obszarów metropolitalnych oraz w aspekcie teorii drugiego przejścia demograficznego, prowadzących do spadku poziomu dzietności poniżej granicy zastępowalności pokoleń. Celem niniejszego opracowania jest ukazanie współczesnych przemian demograficznych w Polsce w ujęciu przestrzennym na początku XXI wieku, w szczególności w świetle zmian pomiędzy dwoma narodowymi spisami powszechnymi w Polsce (w 2002 i 2011 roku), uzupełnione statystyką bieżącą z Banku Danych Lokalnych GUS. Przeanalizowano takie zagadnienia jak: dynamika zaludnienia, przyrost naturalny, saldo migracji oraz zmiany w strukturze wieku ludności. Przeprowadzono typologię Webba dla powiatów oraz typologię struktury wieku ludności metodą typografów. Analiza wykazała dużą polaryzację przestrzenną przebiegających procesów demograficznych pomiędzy obszarami metropolitalnymi a peryferyjnymi.

EN

Contemporary demographic processes in Poland can be seen in the context of the process of suburbanisation leading to concentration of the population in the outer metropolitan areas and in terms of the theory of the second demographic transition, leading to a decline in fertility rates below the replacement rate. The aim of this study is to present contemporary demographic changes in Poland in spatial terms at the beginning of the twenty-first century, particularly in light of the changes between the two national censuses in Poland (in 2002 and 2011), supplemented by the current statistics from the Local Data Bank of Central Statistical Office in Poland. The following issues were investigated: population growth, net migration, natural increase and changes in the age composition of the population. A demographic typology of spatial units (districts) by J.W. Webb was conducted as well as typology of the age structure of the population by the typograph method. The analysis showed a high spatial polarization of demographic processes running between metropolitan and peripherals.

Keywords

PL

zmiany demograficzne; migracje; przyrost naturalny; struktura wieku; prawidłowości przestrzenne; sub-urbanizacja; Polska; zmiany demograficzne; migracje; przyrost naturalny; struktura wieku; prawidłowości przestrzenne; sub-urbanizacja; Polska

EN

demographic changes; migration; natural increase; age composition; spatial pattern; suburbanization; Poland

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Space – Society – Economy
• Year: 2014
• Issue: 13
• Pages: 43-73

Dates

published

2014-12-30

Contributors

author

Sławomir Kurek

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej

References

• Bijak J., Kicinger A., Kupiszewski M., Śleszyński P. (współpraca), 2007, Studium metodologiczne oszacowania rzeczywistej liczby ludności Warszawy, CEFMR Working paper, 2, Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych, Warszawa, ss. 76; http://www.cefmr.pan.pl/docs/cefmr_wp_2007-02.pdf.
• Długosz Z., 1996, Zróżnicowanie struktury wieku na świecie a metody jej klasyfikacji, „Przegląd Geograficzny” 68(1‒2), s. 151‒165.
• Długosz Z., 1998, Próba określenia zmian starości demograficznej Polski w ujęciu przestrzennym, „Wiadomości Statystyczne” 3, GUS-PTS, Warszawa, s. 15‒25.
• Długosz Z., 2001, Próba dynamicznej typologii ruchu ludności w świetle klasyfikacji Webba na przykładzie województwa małopolskiego [w:] Kortus B. (red.), Człowiek i przestrzeń, IGiGP UJ, Kraków, s. 61‒70.
• Dzieciuchowicz J., 1995, Determinanty demograficzne i społeczno-ekonomiczne redystrybucji przestrzennej ludności aglomeracji miejskich (przykład aglomeracji łódzkiej), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• GUS, 2011, Prognoza dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata 2011‒2035, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_11752_PLK_HTML.htm.
• GUS, 2013, Wybrane tablice dotyczące emigracji na pobyt czasowy powyżej 3 miesięcy – wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r., www.stat.gov.pl.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J. (red.), 2011, Regiony miejskie w Polsce. Dwadzieścia lat transformacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., 1998, Przeobrażenia stref podmiejskich dużych miast. Studium porównawcze strefy podmiejskiej Warszawy, Łodzi i Krakowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kotowska I. (red.), 1999, Przemiany demograficzne w Polsce w latach 90. w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego, „Monografie i Opracowania” 461, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Kurek S., 2008, Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym, „Prace Monograficzne AP” 497, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
• Kurek S., 2012, Przemiany demograficzne w Polsce w świetle teorii drugiego przejścia demograficznego w ujęciu przestrzennym [w:] Rączaszek A. (red.), Demograficzne uwarunkowania rozwoju społecznego, „Studia Ekonomiczne” 98, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, s. 217‒230.
• Kurek S., Lange M., 2013, Zmiany zachowań prokreacyjnych w Polsce w ujęciu przestrzennym, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków.
• Lisowski A., Grochowski M., 2007, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, opracowanie przygotowane na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Słodczyk J. (red.), 2011, Procesy suburbanizacji w wybranych miastach Polski, „Studia Miejskie” 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
• Sobotka T., 2008, The diverse faces of the Second Demographic Transition in Europe, „Demographic Research” 19, s. 171–224; www.demographic-research.org.
• Sytuacja Demograficzna Polski, Raport 2011‒2012, 2012, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa.
• Śleszyński P., 2006, Demograficzny wymiar procesów suburbanizacji w Polsce po 1989 roku [w:] Kozłowski S. (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, Studia nad zrównoważonym rozwojem, t. II, Katedra Ochrony Środowiska KUL, Komitet „Człowiek i Środowisko” przy Prezydium PAN, Białystok‒Lublin‒Warszawa, s. 105‒123.
• Śleszyński P., 2012, Warszawa i obszar metropolitalny Warszawy a rozwój Mazowsza, Trendy Rozwojowe Mazowsza 8, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie.
• Van de Kaa D.J., 1987, Europe’s second demographic transition, „Population Bulletin” 42(1), 59 s.
• Van de Kaa D.J., 2003, The idea of a second demographic transition in industrialized countries, „Japanese Journal of Population” 1(1), s. 42–75.
• Van de Kaa D.J., 2004, Is the Second Demographic Transition a useful research concept: questions and answers, „Vienna Yearbook of Population Research” 2, s. 3–10.
• Van den Berg L., Drewett R., Klaassen L.H., Rossi A., Vijverberg C.H.T., 1982, Urban Europe. A Study of Growth and Decline, Pergamon Press, Oxford.
• Winiarczyk-Raźniak A., Raźniak P., 2012, Migracje wewnętrzne ludności w polskich obszarach metropolitalnych u progu XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Zborowski A., 2005, Przemiany struktury społeczno-przestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa), IGIGP UJ, Kraków.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-3180.13.04