Integracja, emancypacja czy afirmacja? Tożsamości osób z niepełnosprawnościami we współczesnej Polsce

• Authors: Dorota Żuchowska-Skiba

Title variants

Integracja, emancypacja czy afirmacja? Tożsamości osób z niepełnosprawnościami we współczesnej Polsce

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sytuacja osób z niepełnosprawnościami ulega zasadniczej przemianie w ostatnich dziesięcioleciach. Przyczyniają się do tego zmiany zachodzące w samym środowisku osób z niepełnosprawnościami, które aktywnie włączają się do walki o swoje prawa oraz upowszechniający się społeczny model definiowania niepełnosprawności. Stwarza to warunki, w których tożsamości osób z niepełnosprawnościami mogą ulec przedefiniowniu. Szczególnie dotyczy to osób podejmujących aktywne działania na rzecz swojego środowiska, których tożsamość jest konstruowana w oparciu o nowe role społeczne i związane z nimi działania, polegające na zaangażowaniu w aktywności mające na celu zmianę położenia osób z niepełnosprawnościami w społeczeństwie. Zasadniczym celem artykułu jest pokazanie, na ile w środowisku osób z niepełnosprawnościami wśród osób aktywnie działających na jego rzecz kształtują się dziś pozytywne tożsamości oparte na afirmacji różnorodności, a na ile wciąż jeszcze postrzegają oni niepełnosprawność jako piętno, powodujące wykluczenie osób z niepełnosprawnościami ze społeczeństwa. Badanie zrealizowano za pomocą wywiadu narracyjnego z osobami aktywnie działającymi na rzecz środowiska osób z niepełnosprawnościami, aby zobaczyć, jakie przyjmują tożsamości.

EN

The situation of people with disabilities has been fundamentally transformed in the last decades. Changes in the environment of people with disabilities contribute to this. People with disabilities are actively involved in fighting for their rights. This is also due to the widespread social model of defining disability. This creates conditions in which the identity of persons with disabilities may be redefined. This is particularly true for those who are actively involved in the development of people with disabilities. Their identity is constructed on the basis of new social roles that involve engaging in activities aimed at changing the position of persons with disabilities in society. The main aim of the article is to show how active people working for the environment of people with disabilities develop positive identities based on the affirmation of diversity, and to what extent they still perceive disability as a stigma, causing the exclusion of persons with disabilities from society. The study was based on narrative interviews with people actively working for the environment of people with disabilities to see what their identity orientation is.

Keywords

PL

tożsamość; niepełnosprawność; integracja; afirmacja niepełnosprawności; model społeczny niepełnosprawności; tożsamość; niepełnosprawność; integracja; afirmacja niepełnosprawności; model społeczny niepełnosprawności

EN

identity; disability; integration; affirmation disability; social model of disability

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2018
• Volume: 14
• Issue: 3
• Pages: 12-28

Dates

published

2018-09-11

Contributors

author

Dorota Żuchowska-Skiba

• AGH, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

References

• Anspach Renee R. (1979) From stigma to identity politics: Political activism among the physically disabled and former mental patients. „Social Science and Medicine”, nr 13, s. 756–773.
• Barnes Colin, Mecer Geof (2008) Niepełnosprawność. Przełożył Piotr Morawski. Warszawa: Sic!
• Britt Lory, Heise David R. (2000) From shame to pride in identity politics [w:] Sheldon Stryker et al., eds., Self, Identity, and Social Movements. Minneapolis: University of Minnesota Press, s. 252–268.
• Burke Peter J., Tully Judy C. (1977) The Measuring of Role Identity. „Social Forces”, vol. 55, s. 881–897.
• Darling Rosalyn B. (2003) Toward a model of changing disability identities: A proposed typology and research agenda. „Disability and Society”, no. 18, s. 881–895.
• Darling Rosalyn B. (2013) Disability and Identity: Negotiating Self in a Changing Society. Boulder: Lynne Rienner Publishers.
• Darling Rosalyn B., Heckert Alex D. (2010a) Orientations Toward Disability: Differences over the lifecourse. „International Journal of Disability, Development and Education”, no. 2 (57), s. 131–143.
• Darling Rosalyn B., Heckert Alex D. (2010b) Activism, models, identities, and opportunities: A preliminary test of a typology of disability orientations [w:] Barnartt Sharon N., Altman Barbara M., eds. Disability as a Fluid State. Research in Social Science and Disability. Bingley: Emerald Group Publishing Limited, s. 203–229.
• Erikson Erik (2004) Tożsamość a cykl życia. Przełożył Mateusz Żywicki. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Gąciarz Barbara (2014) Model społeczny niepełnosprawności jako podstawa zmian w polityce społecznej [w:] B. Gąciarz, S. Rudnicki, red., Polscy (Nie)pełnosprawni: od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej. Kraków: Wydawnictwa AGH, s. 17–44.
• Gill, Carol. J. (1997) Four types of integration in disability identity development. „Journal of Vocational Rehabilitation”, no. 9, s. 39–46.
• Goffman Erving (2005) Piętno, czyli rozwazania o zranionej tożsamości. Przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
• Goodley Dan (2011) Disability studies. An Interdisciplinary Introduction. London: Sage.
• Hahn Harlen D., Belt Todd L. (2004) Disability identity and attitudes toward cure in a sample of Disabled Activist. „Journal of Healthand Social Behavior”, no. 45, s. 453–464.
• Hałas Elżbieta (2006) Interakcjonizm symboliczny. Społeczny kontekst znaczeń. Warszawa: PWN.
• Kumaniecka-Wiśniewska Agnieszka (2006) Kim jestem? Tożsamość kobiet upośledzonych umysłowo. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie.
• Leszczyńska Katarzyna (2010) Tożsamość i stygmatyzacja w narracjach niepełnosprawnych studentów [w:] Gąciarz Barbara, red., Niepełnosprawni studenci w społeczności akademickiej. Źródła sukcesów i porażek w integracji społecznej i aktywności zawodowej. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN, s. 35–55.
• Linton Simi (1998) Claiming disability: Knowledge and identity. New York: New York University Press.
• Mallett Rebecca, Runswick Katherine–Cole (2014) Approaching Disability: Critical Issues and Perspectives. New York: Routledge.
• Mason Micheline (1990) Internalized oppression [w:] Maynard M., Purvis J., eds., Disability Quality in the Classroom: A Human Right Iusse. London: Taylor and Francis, s.10–26.
• Mikołajczyk-Lerman Grażyna (2013) Między wykluczeniem a integracją – realizacja prawdziecka niepełnosprawnego i jego rodziny. Analiza socjologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Morris Jenny (1991) Pride Against Prejudice: Transforming Attitudes to Disability. London: Womens Press.
• Nario-Redmond Michelle R., Noel Jeffrey G., Fern Emily (2012) Redefining Disability, Re-imagining the Self: Disability Identification Predicts Self-esteem and Strategic Responses to Stigma. „Self and Identity”, no. 5 (12), s. 1–21.
• Oliver Michael (1981) A New Model of the Social Work Role in Relation to Disability [w:] Campling Jo, ed., The handicapped Person: A New Perspective for Social Workers. London: RADAR, dostęp [10.06.2018]. Dostępny w Internecie: https://disability-studies.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/40/library/Campling-handicppaed.pdf.
• Oliver Michael. 1996. Understanding Disability: From Theory to Practice. London: Macmillan.
• Ostrowska, Antonina. 2015. Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Porankiewicz-Żukowska, Aleksandra (2012) Miedzy jednostką a strukturą społeczną. Warszawa: IFIS PAN.
• Porankiewicz-Żukowska Aleksandra (2013) Tożsamość jednostek i grup dyskryminowanych w perspektywie socjologicznej. „Pogranicze. Studia społeczne”, t. 22, s. 25–35.
• Putnam Michelle (2005) Developing a framework for political disability identity. „Journal of Disability Policy Studies”, no. 16, s. 188–199.
• Shakespeare Tom (1996) Disability, Identity and Difference [w:]Colin Barnes, Geof Mercer, eds., Exploring the Divide. Leeds: The Disability Press, s. 94–113.
• Stojkow Maria, Żuchowska-Skiba Dorota (2014a) W kierunku nowej tożsamości – osoby niepełnosprawne w drodze ku emancypacji. „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 153–174.
• Stojkow Maria, Żuchowska-Skiba Dorota (2014b) Od zaangażowanego działacza do trendsettera : obraz aktywności osób z niepełnosprawnościami na rzecz swojego środowiska. [w:] Wódz Kazimiera, Piątek Krzysztof, red., Od welfare state do welfare society? Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 147–167.
• Stryker Sheldon (1980) Symbolic Interactionism: A Social Structural Version. Menlo Park: Benjamin Cummings.
• Stryker Sheldon (2000) Identity competition: Key to differential social movement participation? [w:] Stryker Sheldon, Owens TimothyJ., White Robert W., eds., Self, identity, and social movements. Minneapolis: University of Minnesota Press, s. 21–40.
• Stryker Sheldon, Burke Peter J. (2000) The Past, Present, and Future of an Identity Theory. „Social Psychology Quarterly”, no. 4(63), s. 284–297.
• Swain John, French Sally (2000) Towards an Affirmation Model of Disability. „Disability and Society”, No. 4 (15), s. 569–582.
• Thomas Carol (1999) Female Forms: Experiencing and Understanding Disability. Buckingham: Open University Press.
• Thomas Carol (2004) How is disability understood? An examination of sociological approaches. „Disability and Society”, no. 19 (6), s. 569–583.
• Woźniak Zbigniew (2008) Niepełnosprawność i niepełnosprawni w Polskiej polityce społecznej. Społeczny kontekst medycznego problemu. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
• Żuchowska-Skiba Dorota (2016) Aktywność środowisk osób niepełnosprawnych we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.14.3.02