Nowe oblicza konfliktu ról wśród młodych Polek i Polaków w świetle łączenia rodzicielstwa ze studiami i pracą zawodową

• Authors: Izabela Mleczko , Paula Pustułka , Justyna Sarnowska , Marta Buler

Title variants

Nowe oblicza konfliktu ról wśród młodych Polek i Polaków w świetle łączenia rodzicielstwa ze studiami i pracą zawodową

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematykę artykułu stanowi łączenie rodzicielstwa ze studiami i pracą zawodową, które jest wyjątkową egzemplifikacją współczesnego nakładania się ról i wyzwań wynikających z konfliktu doświadczanego przez młode osoby realizujące jednocześnie liczne, konkurencyjne względem siebie role społeczne. Jest to efekt wyłaniający się z szerszego kontekstu społecznego, w którym zdobywanie wykształcenia na poziomie wyższym jest coraz powszechniejsze wśród młodych Polek i Polaków, a w szeregach studentów nie brakuje rodziców i osób o ugruntowanej pozycji na rynku pracy. Bazą empiryczną artykułu jest materiał zebrany w badaniu jakościowym przeprowadzonym na przełomie 2017 i 2018 roku. Na potrzeby artykułu przeanalizowano 30 wywiadów z jednocześnie pracującymi i studiującymi rodzicami. Respondenci łączą lub łączyli pracę zawodową, zdobywanie dyplomu uczelni oraz wychowywanie dzieci w różnym wieku (od 0 do 15 lat). Zaprezentowane wyniki wskazują na występowanie konfliktu ról, jednocześnie pokazując zróżnicowanie i uzależnienie poczucia konfliktu od takich elementów jak płeć, wsparcie społeczne czy też instytucjonalne. Konflikt w tej analizie jest ściśle powiązany z koncepcją „chciwych instytucji”, jakimi są edukacja, rodzicielstwo i praca zawodowa. Widoczna jest również normalizacja łączenia tych trzech aspektów życia jednostki przy jednoczesnym poczuciu konieczności realizowania się na wszystkich polach.

EN

This article discusses combining parenthood and the practice of parenting with university education and work. The situation of experiencing the overlap of the roles of a mother/father, an employee, and a student constitutes a specific exemplification of challenges and role conflicts experienced by young people who seek to manage social contexts that are mutually competitive. These young people’s situation results from the broader social context wherein pursuing university degrees is extremely typical of young Polish men and women, while the student population encompasses both parents and people with established careers. The empirical material used for this article stems from a qualitative study conducted in 2017 and 2018. The material for the article comprises 30 analysed interviews with students and alumni who – at the time of the research – were combining parenthood with both work and university education. The respondents had at least one child aged 0 to 15 whilst actively pursuing a degree. The results show the existence of role conflicts and reveal that the conflicts vary and depend on social factors such as gender, social support, and institutional assistance. The role conflicts are strictly tied to the ‘greedy institutions’ notion applied to education, parenting, and employment. A certain normalization of combining all three aspects within a single biographical timeline was observed, with a concurrent outcome of respondents having strong desires to be successful across all those fields.

Keywords

PL

konflikt ról; młodzi; przejście z edukacji na rynek pracy; rodzicielstwo; konflikt ról; młodzi; przejście z edukacji na rynek pracy; rodzicielstwo

EN

role conflict; young people; transition from education to work; parenthood

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2019
• Volume: 15
• Issue: 4
• Pages: 106-129

Dates

published

2019-11-30

Contributors

author

Izabela Mleczko

• Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-3734-7951

author

Paula Pustułka

• Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-6679-0365

author

Justyna Sarnowska

• Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-5376-7625

author

Marta Buler

• Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-7205-4831

References

• Anielska Agnieszka (2017) Edukacja dorosłych w ofercie szkół wyższych. Strategie uczelni w świetle teorii zależności od zasobów. „Edukacja”, t. 3, nr 142, s. 94–108.
• Arnett Jeffrey Jensen (2014) Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. New York: Oxford University Press.
• Bobrowicz Barbara (2007) Alokacja czasu: praca zawodowa i edukacja versus funkcje opiekuńcze i prace domowe [w:] Irena E. Kotowska, Urszula Sztanderska, Irena Wóycicka, red., Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar, s. 81–131.
• Bojarska Anna (2017) Przeżywanie macierzyństwa podjętego w trakcie studiów na przykładzie studentek lubelskich uczelni. „Roczniki Pedagogiczne”, t. 6, nr 3, s. 69–93.
• Carney-Crompton Shawn, Tan Josephine (2002) Support systems, psychological functioning, and academic performance of nontraditional female students. „Adult Education Quarterly”, vol. 52, no. 2, s. 140–154.
• Chung Ethel, Turnbull Deborah, Chur-Hansen Anna (2014) Who are ‘non-traditional students’? A systematic review of published definitions in research on mental health of tertiary students. „Educational Research and Reviews”, vol. 9, no. 22, s. 1224–1238.
• Coser Lewis A. (1974) Greedy institutions; patterns of undivided commitment. New York: The Free Press.
• Currie Jan, Harris Patricia, Thiele Bev (2000) Sacrifices in greedy universities: are they gendered? „Gender and Education”, vol. 12, no. 3, s. 269–291.
• Dahrendorf Ralf (1973) Homo Sociologicus. London: Routledge and Kegan Paul.
• Eurofound (2014) Mapping youth transitions in Europe. Luxembourg: Publications Office of the European Union [dostęp 15 czerwca 2017 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2014/labour-market/mapping-youth-transitions-in-europe
• Eurostat (2018a) Population by educational attainment level, sex and age – main indicators [dostęp 7 października 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
• Eurostat (2018b) EU Indicators in the Field of Youth [dostęp 15 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://ec.europa.eu/eurostat/web/youth/data/eu-dashboard
• Fenton Steve, Dermott Esther (2006) Fragmented careers? Winners and losers in young adult labour markets. „Work, Employment and Society”, vol. 20, no. 2, s. 205–221.
• Furlong Andy (1992) Growing up in a classless society? School to work transitions. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Goffman Erving (2011) Człowiek w teatrze życia codziennego. Przełożyli Paweł Śpiewak, Helena Datner-Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Goode William J. (1960) A Theory of Role Strain. „American Sociological Review”, vol. 25, no. 4, s. 483–496.
• Grabowska-Lusińska Izabela (2012) Raport końcowy z monitoringu losów zawodowych absolwentów. [niepublikowany komputeropis].
• Gregory Abigail, Milner Susan (2009) Editorial: work–life balance: a matter of choice? „Gender, Work & Organization”, vol. 16, no. 1, s. 1–13.
• GUS (2011) Wejście ludzi młodych na rynek pracy w Polsce w 2009 r. [dostęp 16 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/opracowania/wejscie-ludzi-mlodych-na-rynek-pracy-w-polsce-w-2009-r-,2,1.html
• GUS (2013) Kształcenie dorosłych 2011 [dostęp 8 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/ksztalcenie-doroslych-2011,3,2.html
• GUS (2016) Małżeństwa oraz dzietność w Polsce [dostęp 16 maja 2018 r.] Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/23/1/1/malzenstwa_i_dzietnosc_w_polsce.pdf
• GUS (2017) Osoby młode na rynku pracy w 2016 r. [dostęp 8 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/13/1/1/osoby_mlode_na_rynku_pracy_w_2016r.pdf›https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/13/1/1/osoby_mlode_na_rynku_pracy_w_2016r.pdf
• GUS (2019) Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2018/2019 (wyniki wstępne) [dostęp 25 października 2019 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkolnictwo-wyzsze-w-roku-akademickim-20182019-wynikiwstepne,8,6.html
• Haponiuk Marzena (2014) Sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce. „Zeszyty Naukowe”, nr 1, s 38–51.
• Hochschild Arlie R. (1997) The Time Bind. When Work becomes Home and Home Becomes Work. New York: Metropolitan Books.
• Home Alice M. (1997) Learning the hard way: Role strain, stress, role demands, and support in multiple-role women students. „Journal of Social Work Education”, vol. 33, no. 2, s. 335–347.
• Inglot-Brzęk Elżbieta (2012) Przemiany demograficzne a rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce. „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”, t. 26, s. 216–229.
• Jelonek Magdalena, Antosz Patrycja, Balcerzak-Raczyńska Anna (2014) Przyszłe kadry polskiej gospodarki. Na podstawie badań studentów oraz analizy kierunków kształcenia zrealizowanych w 2013 roku w ramach IV edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego [dostęp 15 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/20014.pdf
• Jelonek Magdalena, Kasparek Krzysztof, Magierowski Mateusz (2015) Młodzi na rynku pracy-pracownicy, przedsiębiorcy, bezrobotni: na podstawie analizy kierunków kształcenia zrealizowanej w 2014 roku w ramach V edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego [dostęp 10 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.uj.edu.pl/documents/102715934/2e0bba6c-e1e6-4248-8a4e-443f8573fca0
• Konecki Krzysztof T. (2018) Problem ontologicznej niepewności. Czego możemy się nauczyć od socjologii dzisiaj? Inspiracje buddyzmem zen. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 14, s. 50−83.
• Kotowska Irena E. (2007) Sytuacja kobiet powracających na rynek pracy po przerwie spowodowanej macierzyństwem i opieką nad dzieckiem [w:] Julian Auleytner, red., Wieloaspektowa diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy. Raport końcowy. EFS, SPO RZL 1.6(b). Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, s. 30–45.
• Kotowska Irena E., Sztanderska Urszula, Wóycicka Irena, red., (2007) Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar.
• Liberska Hanna (2007) Współczesny obraz moratorium [w:] Barbara Harwas-Napierała, Hanna Liberska, red., Tożsamość a współczesność. Nowe tendencje i zagrożenia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 25–52.
• Litwiński Jacek (2007) Aktywność edukacyjna [w:] I rena E . Kotowska, Urszula Sztanderska, Irena Wójcicka, red., Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar, s. 219–238.
• Marshall Gordon, ed., (1998) A dictionary of sociology. Oxford: Oxford University Press.
• Milkie Melissa A., Peltola Pia (1999) Playing all the roles: Gender and the work-family balancing act. „Journal of Marriage and the Family”, vol. 61, no. 2, s. 476–490.
• Neale Bren i in. (2015) Researching the lives of young fathers: The following Young Fathers Study & Dataset. „Following Young Fathers Briefing Paper No. 8”, s.1−71.
• Orczykowska Anna (2016) Szkolnictwo wyższe a wymagania rynku pracy. „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, t. 28, nr 2, s. 49–64.
• Parsons Talcott (2009) System społeczny. Przełożył Michał Kaczmarczyk. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Pustułka Paula, Ślusarczyk Magdalena (2016) Work-life balance in the Polish migrant families settled in Norway. „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, t. 17, nr 3, s. 71–91.
• Ricco Robert, Sabet Sarah, Clough Cassandra (2009) College mothers in the dual roles of student and parent: Implications for their children’s attitudes toward school. „Merrill-Palmer Quarterly”, vol. 55, no. 1, s. 79–110.
• Rosińska-Kordasiewicz, A. (2008). Służąca, pracownik, domownik. Polki jako pomoce domowe w Neapolu w kontekście retradycjonalizacji instytucji. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 52, nr 2.
• Ruszkiewicz Dorota (2012) Macierzyństwo w czasie studiów. „Pedagogika Rodziny”, t. 2, nr 4, s. 175–187.
• Sadura Przemysław (2018) Państwo, szkoła, klasy. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Sarnowska Justyna, Grabowska Izabela (2018) Pracująco-studiujący. Przejście z edukacji do zatrudnienia socjologów i kulturoznawców na przykładzie prywatnego uniwersytetu w Polsce. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”, t. 9, s. 47–62.
• Sarnowska Justyna, Winogrodzka Dominika, Pustułka Paula (2018) The changing meanings of work among university-educated young adults from a temporal perspective. „Przegląd Socjologiczny/Sociological Review”, vol. 67, no. 3, s. 111−134.
• Sarnowska Justyna i in. (2016) Łączenie edukacji z pracą jako wyznacznik współczesnego pokolenia młodych dorosłych w potransformacyjnej Polsce? „Prace o Młodych / Youth Working Papers”, 1/2016, s. 1−48.
• Scott Catherine, Burns Ailsa, Cooney George (1996) Reasons for discontinuing study: The case of mature age female students with children. „Higher education”, vol. 31, no. 2, s. 233–253.
• Settersten Richard A. Jr. (2007) Passages to adulthood: Linking demographic change and human development. „European Journal of Population”, vol. 23, no. 3–4, s. 251–272.
• Slany Krystyna (2013) Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Slany Krystyna, Krzaklewska Ewa, Warat Marta (2016) Wzory życia rodzinnego w kontekście równości płci: między tradycją a partnerstwem [w:] Iwona Przybył, Aldona Żurek, red., Role rodzinne. Między przystosowaniem a kreacją. Poznań: Wydawnictwo UAM, s. 77–96.
• Stone, Catherine, O’Shea Sarah Elizabeth (2013) Time, money, leisure and guilt-the gendered challenges of higher education for mature-age students. „Australian Journal of Adult Learning”, vol. 53 no. 1, s. 95–116.
• Szafraniec Krystyna (2012) Młodość jako wyłaniający się problem i nowa polityczna siła. „Nauka”, t. 1, s. 101–122.
• Szafraniec Krystyna i in. (2017) Zmiana warty. Młode pokolenie a transformacje we wschodniej Europie i Azji. Warszawa: Scholar.
• Szulc Tadeusz (2016) Dynamika przemian w szkolnictwie wyższym w Polsce a realizacja procesu bolońskiego. „ Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, t. 24, nr 2, s. 7–36.
• Titkow Anna (2007) Tożsamość polskich kobiet: Ciągłość, zmiana, konteksty. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Tones Megan i in. (2009) Supporting mature-aged students from a low socioeconomic background. „Higher Education”, vol. 58, no. 4, s. 505-529.
• Van Rhijn Tricia M. (2014) Barriers, enablers, and strategies for success identified by undergraduate student parents. „Canadian Journal for New Scholars in Education”, vol. 5, no. 1, s. 1–11.
• Van Rhijn Tricia M., Lero Donna S. (2014) The influence of self-efficacy beliefs for student parents attending university. „International Journal of Lifelong Education”, vol. 33, no. 4, s. 541–555.
• Wrzesień Witold (2016) Kilka uwag o pokoleniowej sytuacji współczesnej polskiej młodzieży. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 78, nr 1, s. 229–241.
• Wyn Joanna, Dwyer Peter (1999) New directions in research on youth in transition. „Journal of youth studies”, vol. 2(1), s. 5–21.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.15.4.06