(Nie)przekładalność języków. Analiza korpusowa opinii sądowo-psychiatrycznych

• Authors: Agnieszka Karlińska

Title variants

(Nie)przekładalność języków. Analiza korpusowa opinii sądowo-psychiatrycznych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawione zostały wyzwania, z jakimi mierzą się psychiatrzy, wkraczając w obszar wymiaru sprawiedliwości. Na podstawie analizy 65 opinii sądowo-psychiatrycznych zrekonstruowano strategie uzgadniania języka prawa i języka medycyny przyjmowane przez biegłych. Zastosowano metody i narzędzia lingwistyki korpusowej: listy frekwencyjne, analizę słów kluczowych oraz analizę konkordancji. Uzyskane wyniki wskazują, że psychiatrzy sądowi mają trudności z dokonaniem przekładu z języka medycyny na język prawa. Posługują się leksyką i strukturami językowymi właściwymi dla gatunków medycznych, a słownictwo prawne przejmują w postaci związków wyrazowych zaczerpniętych z kodeksu karnego. Wprowadzając terminy prawne, próbują wypełnić je aktualną wiedzą medyczną. Napięcia wynikające ze zderzenia dyskursu prawnego i psychiatrycznego opisane zostały w kategoriach zderzenia dwóch logik: „albo, albo”, właściwej dla systemu sprawiedliwości, oraz „zarówno, jak też”, przyjmowanej we współczesnej psychiatrii klinicznej. W analizie uchwycone zostały także wyzwania etyczne związane z występowaniem przez psychiatrów sądowych w podwójnej roli – lekarzy i reprezentantów wymiaru sprawiedliwości. Wykazała ona, że biegli skupiali się na realizacji drugiej z tych ról, sytuując się po stronie prawa.

EN

The paper presents challenges faced by psychiatrists who venture into the justice system. Based on the analysis of sixty-five forensic psychiatric reports, strategies assumed by expert witnesses in order to reconcile the language of medicine with the language of law were reconstructed. Methods and tools of corpus linguistics were used, such as: frequency lists, keyword analysis, and concordance analysis. The results indicate that forensic psychiatrists have difficulty in translating the language of medicine into the language of law. They use lexis and linguistic structures characteristic of medical genres, while appropriating legal vocabulary in the form of phrases drawn from the criminal code. The tensions resulting from the collision of the legal and the psychiatric discourse have been described in terms of the clash of two types of logic: “either/or”, typical of the justice system, and “both/and”, prevalent in contemporary clinical psychiatry. This analysis has also captured ethical challenges which stem from the double role of forensic psychiatrists as doctors and as representatives of the criminal justice system. It has shown that psychiatrists focused on playing the latter role, situating themselves on the side of the law.

Keywords

PL

psychiatria sądowa; opinie sądowo-psychiatryczne; analiza korpusowa; analiza słów kluczowych; analiza konkordancji; psychiatria sądowa; opinie sądowo-psychiatryczne; analiza korpusowa; analiza słów kluczowych; analiza konkordancji

EN

forensic psychiatry; forensic psychiatric reports; corpus analysis; keyword analysis; concordance analysis

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2020
• Volume: 16
• Issue: 4
• Pages: 104-125

Dates

published

2020-12-16

Contributors

author

Agnieszka Karlińska

• Wydział „Artes Liberales”, UW, ul. Nowy Świat 69, 00-046 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-4846-7086

References

• Appelbaum Paul S. (1997) A theory of ethics for forensic psychiatry. „The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”, vol. 25, no. 3, s. 233–247.
• Atkinson J. Maxwell, Drew Paul (1979) Order in Court. Houndmills: Macmillan.
• Baker Paul (2006) Using Corpora in Discourse Analysis. London: Continuum.
• Barbaro de Bogdan (2014) Dylemat psychiatrii: „zły czy szalony”. „Psychiatria. Pismo dla Praktyków”, nr 7, s. 14.
• Beck Urlich, Lau Christoph (2005) Second modernity as a research agenda: theoretical and empirical explorations in the ‘meta-change’ of modern society. „The British Journal of Sociology”, vol. 56, no. 4, s. 525–557.
• Bhatia Vijay K. (1987) Textual-mapping in British legislative writing. „World Englishes”, vol. 6, no. 1, s. 1–10.
• Bilikiewicz Adam (2006) Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL.
• Bolechała Filip (2009) Stan psychiczny a odpowiedzialność karna – regulacje prawne i kryteria medyczne w Polsce oraz innych państwach. „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii”, nr 54, s. 309–319.
• Boltanski Luc (2014) Mysteries and Conspiracies. Detective Stories, Spy Novels and the Making of Modern Societies. Przełożyła Catherine Porter. Cambridge: Polity.
• Brezina Vaclav, McEnery Tony, Wattam Stephen (2015) Collocations in context. „International Journal of Corpus Linguistics”, vol. 20, no. 2, s. 139–173.
• Brezina Vaclav, Timperley Matthew, McEnery Anthony (2018) #LancsBox v. 4.x. [dostęp 30 września 2020 r.] Dostępny w Internecie: http://www.research.lancs.ac.uk/portal/en/publications/lancsbox-v-4x(b03e99c8-7e4e-4915-927e-ef56a9999c5e)/export.html
• Buchanan Alec (2006) Psychiatric evidence on the ultimate issue. „The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”, vol. 34, no. 1, s. 14–21.
• Candilis Philip J. (2009) The Revolution in Forensic Ethics: Narrative, Compassion, and a Robust Professionalism. „The Psychiatric clinics of North America”, vol. 32, no. 2, s. 423–435.
• Candilis Philip J., Martinez Richard, Dording Christina (2001) Principles and narrative in forensic psychiatry: toward a robust view of professional role. „The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”, vol. 29, no. 2, s. 167–173.
• Candilis Philip J., Weinstock Robert, Martinez Richard (2007) Forensic Ethics and the Expert Witness. New York: Springer.
• Creswell John W. (2003) Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Foucault Michel (1988) Gry władzy. Rozmowa z Michelem Foucaultem. Przełożył Tadeusz Komendant. „Literatura na Świecie”, nr 6.
• Foucault Michel (1993) Nadzorować i karać. Przełożył Tadeusz Komendant. Warszawa: Spacja.
• Foucault Michel (2002) Morderstwa, o których głośno [w:] Michel Foucault, red., Ja, Piotr Riviere, skorom już zaszlachtował moją matkę, moją siostrę i brata mojego... Przypadek matkobójcy z XIX wieku. Przełożył Tadeusz Komendant. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, s. 221–230.
• Foucault Michel (2018) Zło czynić, mówić prawdę. Funkcja wyznania w sprawiedliwości. Wykłady z Louvain, 1981. Przełożył Andrzej Zawadzki. Kraków: Znak.
• Galdia Marcus (2017) Lectures on Legal Linguistics. Frankfurt a. M.: P. Lang.
• Garfinkel Harold (1967) Studies in Ethnomethodology. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Gierowski Józef K. (2003) Psychiatria sądowa w Polsce – aktualny stan i perspektywy. „Palestra”, nr 48/7–8, s. 104–120.
• Gierowski Józef K. (2006) Przedmowa [w:] Lech K. Paprzycki, red., Opiniowanie psychiatryczne i psychologiczne w procesie karnym: orzecznictwo i piśmiennictwo. Kraków: Instytut Ekspertyz Sądowych, s. 17–26.
• Gierowski Józef K. (2014) Na pograniczu prawa i psychiatrii – zakresy współpracy i kontrowersji [w:] Bogdan de Barbaro, red., Konteksty psychiatrii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 165–171.
• Giorgi-Guarnieri Deborah i in. (2002) AAPL practice guideline for forensic psychiatric evaluation of defendants raising the insanity defense. „The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”, vol. 30 (suppl), s. 1–20.
• Górnicz Mariusz (2011) Tłumaczenie kart informacyjnych leczenia szpitalnego na język angielski. „Lingua Legis”, t. 19, s. 63–69.
• Griffith Ezra E. H., Baranoski Madelon (2007) Commentary: The place of performative writing in forensic psychiatry. „The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”, vol. 35, no. 1, s. 27–31.
• Griffith Ezra E. H., Stankovic Aleksandra, Baranoski Madelon (2010) Conceptualizing the Forensic Psychiatry Report as Performative Narrative. „The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”, vol. 38, no. 1, s. 32–42.
• Griffith Ezra E. H., Stankovic Aleksandra, Baranoski Madelon (2011) Writing a Narrative [w:] Alec Buchanan, Michael A. Norko, eds., The Psychiatric Report: Principles and Practice of Forensic Writing. New York: Cambridge University Press, s. 68–80.
• Habzda-Siwek Ewa (2006) Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego: aktualne problemy. „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych”, t. 10, nr 2, s. 175–197.
• Hajdukiewicz Danuta (2016) Zagadnienia psychiatrii sądowej cz. 1 – podstawy prawne i medyczne. Warszawa: IPiN.
• Heffer Chris (2005) The Language of Jury Trial: A Corpus-Aided Analysis of Legal-Lay Discourse. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Kacperska Iwona i in. (2016) Reliability of repeated forensic evaluations of legal sanity. „International Journal of Law and Psychiatry”, vol. 44, s. 24–29.
• Kamasa Victoria (2014) Techniki językoznawstwa korpusowego wykorzystywane w krytycznej analizie dyskursu. Przegląd. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 100–117.
• Kennedy Graeme (1998) An Introduction to Corpus Linguistic. London: Longman.
• Krakowiak Damian (2018) Sprawca niepoczytalny w procesie karnym. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Legendre Pierre (2011) Zbrodnia kaprala Lortiego. Traktat o Ojcu. Przełożyła Anastazja Dwulit. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Biblioteka kwartalnika KRONOS.
• Martinez Richard, Candilis Philip J. (2005) Commentary: Toward a Unified Theory of Personal and Professional Ethics. „The journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”, vol. 33, no. 3, s. 382–385.
• Marton Zbigniew (1990) Wstęp do psychologii sądowej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Matoesian Gregory M. (1993) Reproducing Rape: Domination through Talk in the Courtroom. Chicago: University of Chicago Press.
• Meynen Gerben (2016) Legal Insanity. Explorations in Psychiatry, Law, & Ethics. New York: Springer.
• Miller Don, Biber Douglas (2015) Evaluating reliability in quantitative vocabulary studies: The influence of corpus design and composition. „International Journal of Corpus Linguistics”, vol. 20, no. 1, s. 30–53.
• Mullen Paul E. (2010) The Psychiatric Expert Witness in the Criminal Justice System. „Criminal Behaviour and Mental Health”, vol. 20, no. 3, s. 165–176.
• O’Grady John (2004) Report writing for the criminal court. „Psychiatry”, vol. 3, s. 34–36.
• Paprzycki Lech K. (2011) Problematyka psychiatryczna i psychologiczna w prawie i postępowaniu karnym : granice kompetencji biegłych i organów procesowych. „Chowanna”, nr 2, s. 99–130.
• Pardo Michael S., Patterson Dennis (2013) Minds, Brains, and Law: The Conceptual Foundations of Law and Neuroscience. New York: Oxford University Press.
• Pawlikowska Aleksandra (2012) Zastosowanie metod językoznawstwa korpusowego i lingwistyki kwantytatywnej w analizie dyskursu. „Oblicza Komunikacji”, nr 5, s. 111–125.
• Pennebaker James W. (2011) The Secret Life of Pronouns: What Our Words Say About Us. New York: Bloomsbury Press.
• Piasecki Maciej, Walkowiak Tomasz, Maryl Maciej (b.d.) Literary Exploration Machine: A New Tool for Distant Readers of Polish Literature [dostęp 1 października 2019 r.]. Dostępny w Internecie: https://dh2017.adho.org/abstracts/526/526.pdf
• Pobocha Jerzy (2010) Opiniowanie w zaburzeniach psychicznych – błędy i trudności. „Orzecznictwo Lekarskie”, t. 7, nr 1, s. 50–60.
• Pobocha Jerzy (2013) Problemy etyczne orzecznictwa lekarskiego i psychiatrii sądowej [w:] Anna Wilmowska-Pietruszyńska, red., Opiniodawstwo sądowo-lekarskie. Wrocław: Elsevier, s. 182–190.
• Pużyński Stanisław (2007) Choroba psychiczna – problemy z definicją oraz miejscem w diagnostyce i regulacjach prawnych. „Psychiatria Polska”, t. 41, nr 3, s. 299–308.
• Pyrcak Małgorzata (2010) Opinie sądowo – psychiatryczne przy orzekaniu środka zabezpieczającego z art. 94 k.k. – analiza pod względem formalnym. „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ”, t. 1, nr 4, s. 65–74.
• Resnick Philip J., Soliman Sherif (2011) Draftsmanship [w:] Alec Buchanan, Michael A. Norko, eds., The Psychiatric Report: Principles and Practice of Forensic Writing. New York: Cambridge University Press, s. 81–92.
• Roth Walton T., Dager Stephen R. (2014) Psychiatry on trial: the Norway 2011 massacre. „The Journal Of Nervous And Mental Disease”, vol. 202, no. 3, s. 181–185.
• Rzeszutko Małgorzata (2003) Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Samuels Anthony, O’Driscoll Colman, Allnutt Stephen (2007) When killing isn’t murder: psychiatric and psychological defences to murder when the insanity defence is not applicable. „Australasian Psychiatry”, vol. 15, no. 6, s. 474–479.
• Sinclair John (1991) Corpus, Concordance, Collocation. Oxford: Oxford University Press.
• Sinclair John (2003) Reading Concordances: An Introduction. London: Longman.
• Sinclair John (2004) Trust the Text. Language, corpus and discourse. London: Routledge.
• Sinnott-Armstrong Walter, Levy Ken (2011) Insanity Defenses [w:] John Deigh, David Dolinko, eds., The Oxford Handbook of Philosophy of Criminal Law. New York: Oxford University Press, s. 229–334.
• Stanik Jan (1980) Formy pracy i zakres zadań biegłego sądowego psychologa [w:] Wilhelmina Wosińska, red., Psychologiczne problemy funkcjonowania człowieka w sytuacji pracy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Stone Alan (1984) Law, Psychiatry, and Morality Essays and Analysis. Washington: American Psychiatric Press.
• Szafrański Tomasz (2014) Breivik i kryzys psychiatrii. „Psychiatria. Pismo dla Praktyków”, nr 7, s. 9.
• Szmukler George (2014) When psychiatric diagnosis becomes an overworked tool. „Journal of Medical Ethics”, vol. 40, no. 8, s. 517–520.
• Tashakkori Abbas, Teddlie Charles (2003) Handbook of Mixed Methods in Social and Behavioral Research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Tietze Tad (2014) The Breivik controversy: politics, terrorism and psychiatry. „Australasian Psychiatry: Bulletin Of Royal Australian And New Zealand College Of Psychiatrists”, vol. 22, no. 4, s. 383–385.
• Van Leeuwen Evert, Kimsma Gerrit K. (1997) Philosophy of medical practice: a discursive approach. „Theoretical Medicine”, vol. 18, s. 99–112.
• Verde Alfredo i in. (2006) The Narrative Structure of Psychiatric Reports. „International Journal of Law and Psychiatry”, vol. 29, no. 1, s. 1–12.
• Walkowiak Tomasz (2017) Language Processing Modelling Notation – Orchestration of NLP Microservices [w:] W. Z amojski i in., eds., Advances in Dependability Engineering of Comple XSystems: Proceedings of the Twelfth International Conference on Dependability and Complex Systems DepCoS-RELCOMEX. Springer International Publishing, s. 464–473.
• Woliński Marcin (2019) Morfeusz 2. Dokumentacja techniczna i użytkowa [dostęp 17 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: http://download.sgjp.pl/morfeusz/Morfeusz2.pdf
• Wolska Anna (1998) Język sądowych orzeczeń psychologicznych w sprawach karnych dorosłych [w:] Teresa Rzepa, red., O języku i komunikowaniu się. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, s. 93–104.
• Zaśko-Zielińska Monika (2013) Listy pożegnalne: w poszukiwaniu lingwistycznych wyznaczników autentyczności tekstu. Wrocław: Wydawnictwo Quaestio.
• Zozula Daria (2019) Features of the language of law: A comparative study of Polish, English and Indonesian legal texts. „International Journal of Legal Discourse”, vol. 4, no. 1, s. 69–86.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.16.4.06