Diagnoza: niemiłość? Działania pozorne a system wsparcia dzieci i młodzieży po próbach samobójczych

• Authors: Paulina Adamczyk

Title variants

Diagnoza: niemiłość? Działania pozorne a system wsparcia dzieci i młodzieży po próbach samobójczych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Mimo coraz liczniejszych doniesień medialnych na temat rosnącego kryzysu systemu opieki psychologicznej i psychiatrycznej oraz powiązanego z nim wzrostu liczby zachowań samobójczych wśród dzieci i młodzieży, temat ten wciąż nie staje się istotnym elementem debaty politycznej. W oparciu o analizę literatury przedmiotu, danych statystycznych i przekazów medialnych dotyczących problematyki psychiatrii dzieci i młodzieży w Polsce w artykule podjęto próbę opisania w kategoriach socjologicznych wybranych kontekstów sytuacji kryzysowej. Uwagę szczególnie skoncentrowano na problematyce często stabuizowanych w polskim kontekście relacji rodzinnych oraz ich znaczenia jako czynnika o niejednoznacznym wpływie na dzieci i młodzież, także w procesie terapeutycznym po próbach samobójczych. W artykule podejmuje się również rozważania na temat instytucjonalnego kryzysu polskiego systemu opieki zdrowotnej w zakresie psychologii i psychiatrii.

EN

Despite the growing number of media reports about the severe crisis of the system of psychological and psychiatric care as well as related increase in the number of suicides and suicide attempts among children and youth, this subject is still absent from the political debate in Poland. Drawing on the review of relevant literature, statistical data, and media reports about children and youth psychiatry, this article attempts to describe selected contexts of this crisis in sociological terms. Special attention is paid to family relations – which are frequently a taboo topic in the Polish context – and their ambiguous influence on children and youth, also during the therapeutic process after the suicide attempts. The article also undertakes the theme of the institutional crisis of the Polish healthcare system regarding psychological and psychiatric care.

Keywords

PL

samobójstwo; próba samobójcza; opieka psychiatryczna; działania pozorne; socjologia dzieci i młodzieży; rodzina; samobójstwo; próba samobójcza; opieka psychiatryczna; działania pozorne; socjologia dzieci i młodzieży; rodzina

EN

suicide; suicide attempt; psychiatric care; apparent actions; the sociology of children and youth; family

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2021
• Volume: 17
• Issue: 1
• Pages: 114-134

Dates

published

2021-02-28

Contributors

author

Paulina Adamczyk

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Polityki i Moralności

• https://orcid.org/0000-0002-8907-5038

References

• Badora Sylwia (2011) Miłość rodzicielska - reguła czy przypadek? Studium antropologiczne. „Pedagogika Rodziny”, t. 1, nr 1, s. 41−56.
• Bąbik Aleksandra, Olejniczak Dominik (2014) Uwarunkowania i profilaktyka samobójstw wśród dzieci i młodzieży w Polsce. „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, t. 13, nr 2, s. 99−121.
• Berger Peter L. (1997) Zaproszenie do socjologii. Przełożył Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Berger Peter L., Luckmann Thomas (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Przełożył Józef Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bójko Martyna, Maślankiewicz Roksana (2020) Sytuacja w polskiej psychiatrii dziecięcej na przełomie lat 2018 i 2019 na podstawie danych zebranych w trybie dostępu do informacji publicznej. „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, t. 19, nr 1, s. 116−154.
• Chatizow Joanna (2018) Depresja i samobójstwa dzieci i młodzieży. Żyć, nie umierać – poradnik dla rodziców i nauczycieli. Warszawa: Difin SA.
• Czarnek Przemysław (2018) Konstytucyjnoprawna ochrona dziecka [w:] Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński, red., Prawo karne w ochronie praw dziecka. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, s. 9−21.
• Czyżewski Marek (2009) „Działania neopozorne”. Uwagi na temat przeobrażeń komunikowania publicznego i życia naukowego. „Przegląd Socjologiczny”, t. 58, nr 1, s. 9−31.
• Deklaracja Warszawska II Kongresu Zdrowia Psychicznego [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępna w Internecie: https://kongreszp.org.pl/wp-content/uploads/sites/2/2019/06/Deklaracja-Warszawska-II-Kongresu.pdf
• Durkheim Émile (2011) Samobójstwo. Studium z socjologii. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Eurostat (2017) Physicians by medical speciality [dostęp 5 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
• Frąckowiak-Sochańska Monika (2015) Poznawcza i emocjonalna adaptacja do sytuacji choroby psychicznej w rodzinie. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 11, nr 4, s. 88‒112.
• Frączek Zofia (2019) Rodzina wobec przemian społecznych. O wychowawczym funkcjonowaniu rodziny i możliwościach jego doskonalenia. „Kultura – Przemiany – Edukacja”, t. 7, s. 69−80.
• Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (2017) Dzieci się liczą 2017. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://fdds.pl/wp-content/uploads/2017/07/fdds-dzsl2017-calosc.pdf
• Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (2018) Ogólnopolska diagnoza skali i uwarunkowań krzywdzenia dzieci. Raport z badań [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://fdds.pl/wp-content/uploads/2018/12/Og%C3%B3lnopolska-diagnoza-skali-i-uwarunkowa%C5%84-krzywdzenia-dzieci_Wyniki-badania_2018.pdf
• Gmitrowicz Agnieszka, Krawczyk Joanna (2014) Analiza czynników chroniących przed samobójstwem. „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, t. 14, nr 1, s. 43−49.
• Gmitrowicz Agnieszka i in. (2015) Motywy podejmowania prób samobójczych przez młodzież w wieku 13−19 lat. „Journal of Education, Health and Sport”, vol. 5, no. 6, s. 51−64.
• Golus Anna (2018) Od przedmiotu do podmiotu. Status dziecka w rodzinie i społeczeństwie. „Studia Edukacyjne”, nr 48, s. 315−334.
• Groenwald Maria (2019) O wybranych aspektach (nie)trafności „ewaluacji” reformowanego szkolnictwa wyższego. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio N- Educatio Nova”, t. 4, s. 57−68.
• Kamińska Kamila (2010) Dobro dziecka w dyskursie państwo-rodzina, inaczej o przemocy domowej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kochanowska Ewa (2017), Rozwijanie samodzielności poznawczej dziecka jako działanie (nie)pozorne nauczycieli w edukacji wczesnoszkolnej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika”, nr 14, s. 179−191.
• Komenda Główna Policji [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępny w Internecie: http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze
• Koweszko Tytus (2019) Dlaczego ktoś sam chce pozbawić się życia? [w:] Tytus Koweszko, red., Zatrzymać samobójstwo. Poradnik dla rodzin i bliskich. Warszawa: Medyk Sp. z o.o., s. 15−17.
• Kubiak Anna, Krzewińska Aneta (2009) Działania pozorne w procesie stanowienia prawa na przykładzie ustawy o lobbingu. „Przegląd Socjologiczny”, t. 58, nr 1, s. 33−49.
• Kulesza Marta (2015) Zasoby rodzinne – nowa perspektywa podejścia do rodziny w obszarze diagnostyki i poradnictwa psychopedagogicznego [w:] Andrzej Najda, Agnieszka Regulska, red., Studia nad Rodziną. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 77−95.
• Kupś Izabela, Pełka-Wysiecka Justyna, Samochowiec Jerzy (2007) Przymus bezpośredni - realizacja założeń Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego wobec pacjenta zachowującego się agresywnie w wybranych placówkach służby zdrowia w województwie zachodniopomorskim. „Psychiatria”, t. 4, nr 3, s. 87−96.
• Lewicka-Pańczak Katarzyna (2014) Samobójstwa młodzieży i osób dorosłych w narracji psychologów [w:] Krzysztof Rosa, Adam Czabański, red., Percepcja zachowań samobójczych. Między opiniami a doświadczeniami. Kraków: Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Polskie Towarzystwo Suicydologiczne, s. 49−72.
• Lutyński Jan (1990) Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Lutyński Jan (1996) Działania pozorne [ w:] E wa M arynowicz-Hetka, Jacek Piekarski, red., Wokół problemów działania społecznego. Wybór tekstów i przykładów projektów działania. Warszawa: Wydawnictwo Interart, s. 125−138.
• Maciejewska Fatima, Bury Przemysław (2008) Dysfunkcjonalność rodziny: psychologiczny i socjologiczny aspekt definicji. „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, nr 2, s. 26−41.
• Maciejewska-Mroczek Ewa (2018) Dzieci, rodzice i praktykowanie zdrowia. Ujęcie childhood studies. „Niderlandystyka Interdyscyplinarnie”, t. 3, nr 2, s. 24−32.
• Makara-Studzińska Marta (2017) Formy pomocy osobom po próbach samobójczych. „Sztuka Leczenia”, nr 1, s. 53−61.
• Miller Alice (1999) Zniewolone dzieciństwo. Ukryte źródła tyranii. Przełożyła Barbara Przybyłowska. Poznań: Media Rodzina Sp. z o.o.
• Mills China (2018) Psychotropowe dzieciństwa. „Zdrowie Psychiczne na świecie” i dzieci na lekach [w:] Anna Witeska-Młynarczyk, red., Antropologia psychiatrii dzieci i młodzieży. Wybór tekstów. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 43−64.
• Ministerstwo Zdrowia (2019) Zmiana planu finansowego NFZ na 2019 r. zatwierdzona 5 czerwca 2019 [dostęp 15 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.gov.pl/web/zdrowie/plany-finansowe-nfz
• Naczelna Izba Lekarska (2020) Zestawienie liczbowe lekarzy i lekarzy dentystów wg dziedziny i stopnia specjalizacji [dostęp 24 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://nil.org.pl/uploaded_files/1588587497_zestawienie-nr-04.pdf
• Najwyższa Izba Kontroli (2020) Dostępność lecznictwa psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży (w latach 2017-2019) [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.nik.gov.pl/plik/id,22730,vp,25429.pdf
• Namysłowska Irena, Siewierska Anna (2009) Znaczenie i rola rodzeństwa w terapii rodzin. „Psychoterapia”, t. 149, nr 2, s. 45−56.
• Nowakowska Karolina (2020) To nie jest kraj dla słabych ludzi. Drastyczny wzrost prób samobójczych wśród seniorów i dzieci [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://praca.gazeta-prawna.pl/artykuly/1457138,samobojstwa-dzieci-i-seniorzy.html
• Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” (2020) Raport podsumowujący działalność [dostęp: 21 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.niebieskalinia.info/images/rok2019.pdf
• Palińska Ewa (2019) Kryzys psychiatrii dziecięcej na Srebrzysku. Lekarze złożyli wypowiedzenia [dostęp 20 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://zdrowie.trojmiasto.pl/Koniec-psychiatrii-dzieciecej-na-Srebrzysku-Lekarze-zlozyli-wypowiedzenia-n139692.html
• Palus Katarzyna (2006) Etiopatogeneza i terapia zaburzeń odżywiania się w perspektywie rodzinnej. „Roczniki socjologii rodziny”, t. 17, s. 235−253.
• Parys Katarzyna (2014) Zjawisko pozoru w systemie kształcenia uczniów niepełnosprawnych − próba identyfikacji i propozycje rozwiązań. „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 4, s. 29−55.
• Pinkosz Katarzyna (2020) Samobójstwa nastolatków: młodzi ludzie nie dają sobie rady ze światem [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://dorzeczy.pl/kraj/131203/samobojstwa-nastolatkow-mlodzi-ludzie-nie-daja-sobie-rady-ze-swiatem.html
• Poniatowska-Leszczyńska Katarzyna, Zinczuk-Zielazna Joanna (2014) Mechanizm wyparcia - teoria i badania. „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, nr 23, s. 117−123.
• Radoń Ewa, Samochowiec Agnieszka (2017) Percepcja relacji rodzinnych a depresyjność młodzieży z rodzin o różnym typie. „Pomeranian Journal of Life Sciences”, t. 63, nr 4, s. 82−87.
• Rek-Woźniak Magdalena, Woźniak Wojciech (2013) Children Pushed Aside: Moral Panic over Families and the State in Contemporary Poland [w:] Charles Krinsky, ed., The Ashgate Research Companion to Moral Panics. Farnham, Burlington: Ashgate, s. 249−264.
• Rek-Woźniak Magdalena, Woźniak Wojciech (2014) Dziecko, rodzina i państwo w polskiej debacie welfare. Analiza przypadku w perspektywie paniki moralnej. „Folia Sociologica”, nr 50, s. 43−67.
• Rosa Krzysztof (2012) (Nie)wiarygodność danych statystycznych dotyczących zachowań samobójczych. Perspektywa teoretyczna i praktyka społeczna. „Przegląd Socjologiczny”, t. 61, nr 2, s. 265−290.
• Rosa Krzysztof, Czabański Adam, red. (2014) Percepcja zachowań samobójczych. Między opiniami a doświadczeniami. Kraków: Przygotowalnia Pracownia DTP i Grafiki.
• Schwertner Janusz (2020) Miłość w czasach zarazy [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/milosc-w-czasach-zarazy/nbqxxwm
• Siwek Stanisław (2010) Czynniki społeczne w genezie nieprawidłowego rozwoju i zachowania. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologia”, t. 14, s. 19−43.
• Stanisławska-Kubiak Maia, Matecka Monika, Mojs Ewa (2010) Nastoletni pacjent po próbie samobójczej w szpitalu. „Pielęgniarstwo Polskie”, nr 2, s. 104−108.
• Stasiuk-Krajewska Karina (2014) Szpital jako instytucja totalna - dyskursywne i instytucjonalne uwarunkowania komunikacji. „Dziennikarstwo i Media”, vol. 5, s. 161−179.
• Suchodolska Mira (2018) Oddział dziecięcy w Józefowie zamknięty. W całej psychiatrii w Polsce katastrofa [dostęp 20 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://zdrowie.dziennik.pl/aktualnosci/artykuly/587171,oddzial-dzieciecy-psychatria-jozefow-zamknieta.html
• Sumiła Anita, Sulska Ewa (2006) Zachowania samobójcze u pacjentów hospitalizowanych psychiatrycznie na oddziale młodzieżowym. „Psychiatria”, t. 3, nr 3, s. 128−132.
• Szarota Piotr (2018) Od Facebooka do post-przyjaźni. Współczesne przeobrażenia bliskich relacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA i Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk.
• Tillmann Klaus-Jürgen (2006) Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Przełożyli Grzegorz Bluszcz, Bartek Miracki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Trawkowska Dobroniega (2007) Działania pozorne w pomocy społecznej - przypadek (i przypadłość) pracy socjalnej. „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje”, nr 10, s. 131−150.
• Trawkowska Dobroniega (2009) Działania pozorne w pomocy społecznej − przejawy − mechanizmy − skutki. „Przegląd Socjologiczny”, t. 58, nr 1, s. 129−147.
• Tuszyńska-Bogucka Wioletta (2017) Etiologia samobójstwa w opinii publiczne. Metaanaliza weryfikacyjna [w:] Marek Mozgawa, red., Samobójstwo. Warszawa: Wolters Kluwer Polska SA, s. 403−422.
• Witeska-Młynarczyk Anna (2018) Wyjątkowe dzieciństwo, wyjątkowa młlodość. Antropologia psychiatrii dzieci i młodzieży [w:] Anna Witeska-Młynarczyk, red., Antropologia psychiatrii dzieci i młodzieży. Wybór tekstów. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 7−42.
• Witkowska Bogumiła (2013) Percepcja postaw rodzicielskich a poziom samooceny dziewcząt z anoreksją psychiczną. „Psychiatria Polska”, t. 47, nr 3, s. 397−409.
• Wróblewski Michał (2012) Polityka standardów. Konstruowanie pola obiektywności w diagnostyce psychiatrycznej na przykładzie DSM-III. „Kultura i Edukacja”, nr 4, s. 64−87.
• Wróblewski Michał (2016) Choroby walizkowe. O globalizacji zaburzeń psychicznych [w:] Krzysztof Abriszewski, Adam F. Kola, Jacek Kowalewski, red., Humanistyka (pół)peryferii. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, s. 23−54.
• Zalewska-Łunkiewicz Karolina (2016) Samoocena młodych dorosłych w kryzysie pierwszorazowej hospitalizacji psychiatrycznej. „Czasopismo Psychologiczne. Psychological Journal”, t. 22, nr 2, s. 269−275.
• Ziółkowska Justyna (2016) Samobójstwo. Analiza narracji osób po próbach samobójczych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
• Zwoliński Andrzej (2013) Samobójstwo jako problem osobisty i publiczny. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.17.1.08