Modele aksjonormatywne w systemie nauki w Polsce. Socjologiczna perspektywa anomii

• Authors: Dorota Jedlikowska

Title variants

Modele aksjonormatywne w systemie nauki w Polsce. Socjologiczna perspektywa anomii

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podnosi problem sprzecznych modeli aksjonormatywnych, diagnozując zjawisko anomii w systemie nauki w Polsce. Treść artykułu oparta jest o wyniki wywiadów pogłębionych z ekspertami pracującymi w systemie nauki (naukowcami, kierownikami projektów badawczych, redaktorami czasopism naukowych) i ekspertami współpracującymi z naukowcami (dziennikarze naukowi, pracownicy administracyjni szczebla zarządzającego). Artykuł przywołuje koncepcje nauki postakademickiej i postnormalnej, etycznych modeli deklaratywnych i zróżnicowanych modeli kultur de facto realizowanych w formie rozmaitych działań, etycznych i nieetycznych. Artykuł identyfikuje obszary kontrastów normatywnych dotyczących polityk naukowych, wpisujących się w procesy globalizowania nauki oraz sposobów uprawiania nauki determinowanych między innymi przez mobilność naukową. Prezentowany artykuł pogłębia rozumienie zmieniających się normatywnych wzorów w systemie nauki z perspektywy oddolnej, z zastosowaniem współczynnika humanistycznego.

EN

The article raises the problem of conflicting axionormative models, diagnosing the phenomenon of anomie in the system of science in Poland. The content of the paper is based on in-depth interviews with experts who work in the system of science (scientists, research project leaders, scientific editors-in-chief) and experts who cooperate with scientists (scientific journalists, administrative management staff). The article recalls the concepts of post-academic and post-normal science, ethical “declarative” models, as well as diverse models of “factual” cultures, demonstrated in many ethical and non-ethical actions. The article identifies areas of normative contrasts related to scientific policies which correspond with the processes of science globalization, as well as ways of doing research, additionally determined by scientific mobility. The presented paper deepens the understanding of the changing normative patters in the system of science from the grassroots perspective, with the application of the humanistic coefficient.

Keywords

PL

modele aksjonormatywne; anomia; system nauki; Polska; metodologia teorii ugruntowanej; socjologia nauki; współczynnik humanistyczny; modele aksjonormatywne; anomia; system nauki; Polska; metodologia teorii ugruntowanej; socjologia nauki; współczynnik humanistyczny

EN

axionormative models; anomie; system of science; Poland; grounded theory methodology; sociology of science; humanistic coefficient

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2021
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 26-43

Dates

published

2021-05-31

Contributors

author

Dorota Jedlikowska

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii

• https://orcid.org/0000-0002-2160-9873

References

• Braxton John M. (1993) Deviancy from the Norms of Science: The Effects of Anomie and Alienation in the Academic Profession. „Research in Higher Education”, vol. 34, no. 2, s. 213–228.
• Bernburg Jón Gunnar (2019) Anomie Theory. „Oxford Research Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice” [dostęp 1 maja 2021 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.research-gate.net/publication/332057713_Anomie_Theory_Oxford_Research_Encyclopedia_of_Criminology_and_Criminal_Justice
• Bujnicki Janusz M., Hasiów-Jaroszewska Beata, Wierzchoń Michał, red. (2015) Ekspertyza mobilności polskich naukowców. Warszawa: PAN [dostęp 21 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/20271/bujnicki_hasiow-jaroszewska_wierzchon_ekspertyza_mobilnosci_polskich_naukowcow.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Durkheim Émile (1999) O podziale pracy społecznej. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Funtowicz Silvio O., Ravetz Jerome R. (1991) A new scientific methodology for global environmental issues [w:] Robert Costanza, ed., Ecological economies: The science and management of sustainability. Nowy Jork: Columbia University Press, s. 137–152.
• Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz (1993) Science for the post-normal age. „Futures”, vol. 25, s. 739–755.
• Gibbons Michael (1994) Transfer sciences: Management of distributed knowledge production. „Empirica”, vol. 21, s. 259–270.
• Goćkowski Janusz, red. (1994) Patologia i terapia życia naukowego. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Habermas Jürgen (2019) Teoria działania komunikacyjnego, tom 1. Przełożył Andrzej Maciej Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hałas Elżbieta (2016) Refleksyjny podmiot w świecie społecznym. O paradygmacie i założeniach socjologii interpretacyjnej. „Roczniki Nauk Społecznych”, t. 8(44), nr 4, s. 35–50.
• Jedlikowska Dorota (w druku) Analiza tematyczna wybranych artykułów naukoznawczych. „Zagadnienia Naukoznawstwa”.
• Kobylarek Aleksander (2016) Uniwersytet wobec konieczności paradygmatycznej zmiany. Wrocław: Argi.
• Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kwiek Marek (2010) Transformacje uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kwiek Marek (2015) Podzielony uniwersytet. Od deinstytucjonalizacji do reinstytucjonalizacji misji badawczej polskich uczelni. „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2(46), s. 41–74.
• Merton Robert K. (1973) The Sociology of Science. Theoretical and Empirical Investigations. Chicago, London: University Chicago Press.
• Musiał Kazimierz (2013) Uniwersytet na miarę swego czasu. Transformacja społeczna w dobie postindustrialnej a zmiany w szkolnictwie wyższym krajów nordyckich. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria.
• Szafraniec Krystyna (2000) Anomia [w:] Witold Morawski i in., red., Encyklopedia Socjologii, tom 1. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 32–35.
• Sztompka Piotr (2005) Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Sztompka Piotr (2007) Trust in Science: Robert K. Merton’s Inspirations. „Journal of Classical Sociology”, vol. 7, no. 2, s. 211–220.
• Szubka Tadeusz (2008) Patologie nauki polskiej. „Diametricos”, czerwiec 2008, t. 16, s. 118–121 [dostęp 21 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: file:///C:/Users/user/Downloads/307-Article%20Text-587-1-10-20131130.pdf
• Turnpenny John, Jones Mavis, Lorenzoni Irene (2011) Where Now for Post-Normal Science? A Critical Review of its Development, Definitions and Uses, Science. „Technology & Human Values”, vol. 36, no. 3, s. 287–306.
• Weber Max (2002) Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Przełożyła Dorota Lachowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wieczorek Józef (2011) Patologie akademickie pod lupą NFA. Monitoring patologii polskiego środowiska akademickiego w 2011 roku. Kraków: Niezależne Forum Akademickie [dostęp 21 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://nfaetyka.files.wordpress.com/2012/01/patologie-akademickie-pod-lupc485-nfa.pdf
• Znaniecki Florian (2008) Metoda socjologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.17.2.02