Wyzwania i trudności w prowadzeniu badań z osobami głuchoniewidomymi

• Authors: Tomasz Kasprzak

Title variants

EN

Challenges and Difficulties in Conducting Research with Deaf-Blind Persons

Abstracts

EN

Deafblindness is one of the most serious disabilities occurring in humans and has significant consequences for the affected person, namely in their development, in getting to know themselves and the surrounding reality, and in communication. The article is devoted to the presentation of experiences gained from conducting research with the participation of deaf-blind people. It shows that qualitative research can play an important role in understanding the social world of deaf-blind people. The specificity of the coupled sensory disability is presented. The article also explains the use of qualitative methods in the examination of deaf-blind people. Additionally, the research conducted so far with deaf-blind persons is overviewed, and the choice of the interpretative paradigm is justified. The issue of searching for deaf-blind people for examination is discussed, too. It is also substantiated why the understanding interview technique proposed by Jean-Claude Kaufmann was used for this type of research. An important issue was also to indicate how deaf-blind persons were provided with appropriate conditions for the implementation of the research in question.

PL

Głuchoślepota zaliczana jest do najpoważniejszych niepełnosprawności i powoduje istotne konsekwencje dla osoby nią dotkniętej – w jej rozwoju, porozumiewaniu się oraz poznawaniu siebie i otaczającej rzeczywistości. Artykuł poświęcony jest prezentacji doświadczeń z prowadzenia badań z udziałem osób głuchoniewidomych. Pokazano w nim, że badania jakościowe mogą odegrać istotną rolę w poznaniu świata społecznego osób głuchoniewidomych. Przedstawiono specyfikę sprzężonej niepełnosprawności sensorycznej, a także wyjaśniono zastosowanie metod jakościowych w badaniu osób głuchoniewidomych. Dodatkowo wskazano na dotychczas przeprowadzone badania z osobami głuchoniewidomymi, a także uzasadniono wybór paradygmatu interpretatywnego. W opracowaniu omówiona została kwestia poszukiwania osób głuchoniewidomych do badań, uzasadniono również, dlaczego do tego typu badań została wykorzystana technika wywiadu rozumiejącego, zaproponowana przez Jeana-Claude’a Kaufmanna. Istotną kwestią było także wskazanie, w jaki sposób zapewniono osobom głuchoniewidomym odpowiednie warunki do jego przeprowadzenia.

Keywords

PL

głuchoślepota; osoby głuchoniewidome; badania jakościowe; niepełnosprawność

EN

deafblindness; deaf-blind persons; qualitative research; disability

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2022
• Volume: 18
• Issue: 3
• Pages: 106-119

Dates

published

2022

Contributors

author

Tomasz Kasprzak

• University of Białystok

• https://orcid.org/0000000309553464

References

• Babbie Earl (2004) Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Benisz Małgorzata (2006) Komunikacja przez dotyk – głuchoniewidomi [w:] Jacek J. Błeszyński, red., Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 285–306.
• Bruce Susan M. (2002) Impact of a communication intervention model on teachers practice with children who are congenitally deafblind. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, no. 96, s. 154–168.
• Bruce Susan M. (2003) The importance of shared communication forms. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, no. 97, s. 106–109.
• Burrell Gibson, Morgan Gareth (1979) Sociological Paradigms and Organisational Analysis. Elements of the Sociology of Corporate Life. Burlington: Ashgate Publishing Company.
• Całek Grzegorz (2020) Wybrane problemy i dylematy etyczne w badaniach z udziałem rodziców dzieci z zespołem Aspergera. „Przegląd Socjologiczny”, nr 69, s. 151–167 https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/7
• Celmer-Domańska Joanna (2008) Metoda Lorma [w:] Marzenna Zaorska, red., Komunikacja alternatywna osób głuchoniewidomych. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, s. 162–170.
• Correa-Torres Silvia (2008) Nature of the social experiences of students with deaf-blindness who are educated in inclusive settings. „Journal of Impairment and Blindness”, no. 102, s. 273–280.
• Cuprjak Magdalena (2016) Paradygmaty w perspektywie zmian społecznych. Zarys problematyki. „Rocznik Andragogiczny”, nr 23, s. 251–265 https://doi.org/10.12775/RA.2016.013
• Czyżewski Marek (2013) Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 9, nr 4, s. 14–27.
• Gąciarz Barbara, Giermanowska Ewa (2009) Zatrudniając niepełnosprawnych. Wiedza, opinia i doświadczenia pracodawców. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Giddens Anthony (2009) Nowe zasady metody socjologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
• Giermanowska Ewa (2016) Kulturowe uwarunkowania zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy. „Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania”, nr IV(21), s. 81–96.
• Giermanowska Ewa, Kumaniecka-Wiśniewska Agnieszka, Racław Mariola, Zakrzewska-Manterys Elżbieta (2015) Niedokończona emancypacja. Wyjście niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych na rynek pracy. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Giermanowska Ewa (red.) (2007a) Młodzi niepełnosprawni o sobie. Rodzina, edukacja, praca. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Giermanowska Ewa (red.) (2007b) Młodzi niepełnosprawni – aktywizacja zawodowa i nietypowe formy zatrudnienia. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Głębocka Dobroniega (2019) Problemy niepełnosprawności i reakcje z obszaru pracy socjalnej [w:] Krzysztof Frysztacki, red., Praca socjalna. 30 wykładów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 309–333.
• Jakoniuk-Diallo Anna (2020) Formy komunikacji wykorzystywane w porozumiewaniu się osób głuchoniewidomych. „Studia Edukacyjne”, nr 57, s. 76–75 https://doi.org/10.14746/se.2020.57.5
• Kamenopoulou Leda (2012) A study on the inclusion of deaf blind young people in mainstream schools: key findings and implications for research and practice. „British Journal of Special Education”, no. 39, s. 137–145.
• Kasprzak Tomasz (2019) Problematyka głuchoślepoty w przestrzeni współczesnej pedagogiki specjalnej w Polsce i Republice Czeskiej. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 33, s. 170–181 https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.012.10487
• Kasprzak Tomasz (2021) Głuchoniewidomi jako (nie)widoczna i (nie)słyszalna grupa osób z niepełnosprawnością – komunikat z badań. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 42, s. 146–167.
• Kaufmann Jean-Claude (2010) Wywiad rozumiejący. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kawczyńska-Butrym Zofia (1994) Rodziny osób niepełnosprawnych. Raport z badań. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Kawczyńska-Butrym Zofia (1996) Niepełnosprawność. Specyfika pomocy społecznej. Seria „Biblioteka Pracownika Socjalnego”. Warszawa: Interart.
• Kowalska Beata, Król Agnieszka, Migalska Aleksandra, Warat Marta (2014) Studia nad niepełnosprawnością a wyobraźnia socjologiczna. „Studia Socjologiczne”, nr 2(213), s. 225–250.
• Kozłowski Grzegorz, Książek Małgorzata (2017) Kim jest osoba głuchoniewidoma – sposoby definiowania w Polsce [w:] Ewa Domagała-Zysk, Grzegorz Wiącek, Małgorzata Książek, red., Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności. Lublin: Wydawnictwo „Episteme”, s. 25–40.
• Lofland John, Snow David A., Anderson Leon, Lofland Lyn H. (2009) Analiza układów społecznych. Przewodnik po badaniach jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Majewski Tadeusz (1979) Zagadnienia rehabilitacyjne głuchoniewidomych. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Mapping opportunities for deafblind people across Europe. Government and voluntary sector responses to the growing issue of deafblindness in Europe (2014) http://deafblindindicators.eu/wp-content/uploads/2016/05/1_1Final-report-Mapping-opportunities_0315.pdf [dostęp: 2.08.2021].
• Niedbalski Jakub (2017) Wymiary, konteksty i wzory karier. Proces stawania się sportowcem przez osoby z niepełnosprawnością fizyczną – analiza społecznych mechanizmów (re)konstruowania tożsamości. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Niedbalski Jakub (2020) Zastosowanie metod jakościowych w badaniach osób z niepełnosprawnością – przykład etnografii opartej na procedurach metodologii teorii ugruntowanej [w:] Grzegorz Całek, Jakub Niedbalski, Dorota Żuchowska-Skiba, red., Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 111–128.
• Ostrowska Antonina (1994) Niepełnosprawni w społeczeństwie. Postawy społeczeństwa polskiego wobec ludzi niepełnosprawnych (raport z badań). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Ostrowska Antonina, Sikorska Joanna, Gąciarz Barbara (2001) Osoby niepełnosprawne w Polsce w latach dziewięćdziesiątych. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Petroff Jerry G. (2001) National Transition Follow-Up Study of Youth Identified as Deafblind: Parent Perspectives. Monmouth: NTAC Briefing Paper.
• Racław Mariola (2018) Sprawny badacz wśród niepełnosprawnych badaczy. Wybrane etyczne i polityczne ograniczenia procesu gromadzenia i upowszechniania danych. „Societas/Communitas”, nr 26, s. 161–180.
• Rowland Charity, Schweiget Philip (1989) Tangible Symbols: Symbolic Communication for individuals with Multisensory Impairments. „Augmentative and Alternative Communication”, no. 5, s. 226–234.
• Sokołowska Magdalena, Ostrowska Antonina (1976) Socjologia kalectwa i rehabilitacji: wybrane problemy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Szluz Beata (2018) „Dokąd zmierzamy” – badania nad niepełnosprawnością w ujęciu interdyscyplinarnym. „Societas/Communitas”, nr 26(2), s. 23–26.
• Wojda Piotr, Kozłowski Grzegorz (2021) Wspieranie osób głuchoniewidomych w komunikowaniu się i przewodnictwie w świetle polskich rozwiązań prawnych i nowych propozycji. „Rocznik Przekładoznawczy”, nr 16, s. 229–255 https://doi.org/10.12775/RP.2021.011
• Wołowicz Agnieszka (2018) Badania partycypacyjne jako odpowiedź na założenia społecznego modelu niepełnosprawności? „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura”, nr 10(1), s. 165–177 https://doi.org/10.24917/20837275.10.1.13
• Zaorska Marzenna (2002) Głuchoniewidomi w Polsce – specjalna pomoc, edukacja, rehabilitacja. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Zaorska Marzenna (2010) Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji (rozwój i stan obecny). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Zaorska Marzenna (2014) Organizacja oraz realizacja badań naukowych osób dorosłych z niepełnosprawnością sprzężoną (na przykładzie osób głuchoniewidomych) za granicą – możliwości i ograniczenia. „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 18, s. 91–102 https://doi.org/10.12775/PBE.2014.007

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.18.3.06

Biblioteka Nauki

2129081